Projekt NCN OPUS 31

Czynniki wpływające na wybór środków transportu przez turystów

w dziesięciu europejskich stolicach

Kierownik projektu: dr hab. Piotr Zientara, prof. UG

Wykonawcy: dr Magdalena Jażdżewska-Gutta, dr hab. Anna Zamojska, prof. UG, dr hab. Monika Bąk, prof. UG
 
Projekt finansowany przez Narodowe Centrum Nauki w ramach konkursu OPUS 31

Numer projektu: UMO-2021/41/B/HS4/00123.

Okres realizacji projektu: 2022-2024

Cele i założenie projektu

Celem projektu było zbadanie motywacji turystów do korzystania z komunikacji miejskiej w europejskich stolicach (między innymi: Amsterdam, Berlin, Bruksela, Londyn, Madryt, Paryż, Praga, Rzym, Sztokholm, Warszawa), identyfikacja czynników wpływających na wybór środków transportu przez turystów oraz porównanie systemów transportu w tych miastach w kontekście zrównoważonej mobilności. Dane zostały zebrane za pomocą ankiety i techniki service safari, będącej formą obserwacji uczestniczącej. Badanie zostało zrealizowane wśród ponad 5000 turystów.

W odróżnieniu od większości dotychczasowych badań, które ograniczały się dom ankietowania turystów w jednym mieście bądź jednym kraju, niniejszy projekt badał zachowania turystów pochodzących z różnych krajów, w różnych miastach w różnych krajach. Pozwoliło to na zidentyfikowanie nie tylko indywidualnych czynników determinujących decyzje w zakresie wyboru środka transportu, lecz także na określenie znaczenia uwarunkowań związanych z określonym miejscem i charakterystycznym dla niego systemem transportowym.

Najważniejsze wyniki projektu

W ramach projektu przeanalizowano motywacje i ograniczenia (bariery) w korzystaniu z transportu publicznego przez turystów w dziesięciu europejskich stolicach z perspektywy hierarchicznej teorii ograniczeń czasu wolnego (ang. Hierarchical Leisure Constraints Theory). Wyniki analizy potwierdziły większość hipotez badawczych, wskazując, że motywacja ma pozytywny wpływ na korzystanie z transportu publicznego oraz na proces negocjacji ograniczeń. Jednocześnie, ograniczenia miały negatywny wpływ na korzystanie z transportu publicznego. Relacja między ograniczeniami a procesem negocjacji nie okazała się statystycznie istotna dla całej grupy badanych, co może wynikać z istnienia różnych opcji transportowych dostępnych dla turystów. Tym samym badanie potwierdziło przydatność hierarchicznej teorii ograniczeń czasu wolnego w analizie zachowań transportowych turystów. Ponadto, analiza porównawcza (ang. multigroup analysis) wykazała istotne różnice między miastami o wysokim i niskim udziale transportu publicznego. W miastach z wysokim udziałem transportu publicznego ograniczenia silnie wpływały na proces negocjacji, co sugeruje, że turyści w tych miastach są bardziej skłonni do podejmowania działań, aby przezwyciężyć ograniczenia w korzystaniu z transportu zbiorowego. W miastach o niskim udziale transportu publicznego ta relacja nie była istotna, co może sugerować, że inne czynniki (np. dostępność alternatywnych środków transportu) odgrywają większą rolę w decyzjach turystów. Nie stwierdzono istotnych różnic między turystami krajowymi a zagranicznymi. 

Następnie, w ramach projektu przeanalizowano również zrównoważoną mobilność turystów w dziesięciu europejskich stolicach, koncentrując się na czynnikach wpływających na wybór środków transportu przez odwiedzających. W badaniu wykorzystano indeks DCSM (ang. Destination City’s Sustainable Mobility Index), który ocenia zrównoważenie systemów transportowych miast poprzez integrację różnych czynników promujących ekologiczne formy transportu i ograniczających opcje mniej zrównoważone. Jeśli chodzi o czynniki determinujące wybór środka transportu przez turystów, najważniejsze wyniki to: (a) decyzje turystów dotyczące transportu są kształtowane przez cechy miasta docelowego, ich nawyki transportowe z kraju pochodzenia oraz szczegóły dotyczące zakwaterowania i charakterystyki podróży; (b) turyści z krajów o wyższym poziomie ochrony środowiska są bardziej skłonni wybierać zrównoważone formy transportu; (c) czas trwania pobytu i liczba wcześniejszych wizyt wpływają na mobilność; (d) zakwaterowanie bliżej centrum miasta zwiększa prawdopodobieństwo korzystania z ekologicznych form transportu. 

Przeanalizowano także wpływ percepcji nadmiernej liczby turystów (zatłoczenia) na atrakcyjność destynacji, satysfakcję z podróży oraz lojalność turystów w trzech europejskich stolicach: Londynie, Paryżu i Rzymie. Najważniejsze wyniki to: (a) w Rzymie zatłoczenie pozytywnie wpływa na atrakcyjność i satysfakcję turystów – odwiedzający postrzegają go jako część atmosfery miasta, odzwierciedlając jego bogate dziedzictwo i kulturę; (b) w Londynie zatłoczenie negatywnie wpływa na atrakcyjność miasta, co sugeruje, że turyści oczekują większej przestrzeni; (c) w Paryżu zatłoczenie obniża atrakcyjność destynacji, co może wynikać z oczekiwań turystów dotyczących estetyki przestrzeni publicznej; (d) w każdym z badanych miast atrakcyjność turystyczna była zasadniczym czynnikiem wpływającym na satysfakcję turystów; (e) atrakcyjność destynacji i satysfakcja turystów wpływają na lojalność turystów, czyli ich chęć powrotu i polecenia miasta innym; (f) w Rzymie lojalność była silnie związana z atrakcyjnością, w przeciwieństwie do Londynu; (g) w Paryżu lojalność była silnie powiązana z ogólną satysfakcją turystów.  

Kluczowe wnioski płynące z badania to: (a) nie istnieje jeden czynnik, który gwarantuje satysfakcję podróżnych, lecz to kombinacja wygody, dostępności i bezpieczeństwa kształtuje pozytywne doświadczenia turystów; (b) koszty transportu nie zawsze są decydującym czynnikiem – turyści są skłonni zapłacić więcej, jeśli usługa zapewnia komfort i niezawodność; (c) krótsze czasy podróży i przystępność cenowa są korzystne, ale same w sobie nie wystarczają, by zagwarantować wysoką satysfakcję.

 
Artykuły przygotowane w ramach projektu:
 
Zientara, P., Jażdżewska-Gutta, M., Bąk, M., & Zamojska, A. (2024). Examining the use of public transportation by tourists in ten European capitals through the lens of hierarchical leisure constraints theory. Journal of Travel Research. https://doi.org/10.1177/00472875241228499.
 

Zientara, P., Jażdżewska-Gutta, M., Bąk, M., & Zamojska, A. (2024). What drives tourists’ sustainable mobility at city destinations? Insights from ten European capital cities. Journal of Destination Marketing and Management. 33, 100931. https://doi.org/10.1016/j.jdmm.2024.100931

Bąk, M., Jażdżewska-Gutta, Zamojska, A., & Zientara, P., From Crowding Perception to Destination Loyalty. Assessing the Moderating Role of Travel Satisfaction in European Cities - artykuł w procesie recenzji

Jażdżewska-Gutta, M., Bąk, M., & Zientara, P. Tourist Mobility in Ten European Capitals through Service Safari and Fuzzy-set Qualitative Comparative Analysis - artykuł w procesie recenzji

Wystąpienia na konferencjach: 

Surrey 2023: Conference “Bringing Hospitality, Tourism, Transport and Events Back for Good”,  5-7 July 2023; Wystąpienie: Constraints theory and tourist mobility choices at the destination. Evidence from ten European capitals.
 
7th World Research Summit for Hospitality and Tourism, 8-11 December 2023, Rosen College of Hospitality Management, Orlando Florida, USA: Wystąpienie: What Drives Tourists’ Sustainable Mobility at City Destinations? Insights from 10 European Capital Cities.

Urban Transitions 2024. Integrating Urban and Transport Planning, Environment and Health for Healthier Urban Living (Stiges, Barcelona, Hiszpania, 5-7 listopada 2024.

The research is funded by the National Science Centre, Poland, under the research project titled “Factors Determining Tourists’ Transport-Mode Choices in Ten European Capitals”, with the project identification number UMO-2021/41/B/HS4/00123.