Projekt OPUS NCN 2018-

OPUS 13 

 „Intensywność presji konkurencyjnej a zachowania innowacyjne przedsiębiorstw” (umowa nr UMO-2017/25/B/HS4/00162)

Wykonawcy projektu

1. dr hab. Tomasz Brodzicki, prof. UG – Wydział Ekonomiczny UG, kierownik projektu
2. dr  hab. Anna Golejewska – Wydział Ekonomiczny UG
3. dr Adriana Zabłocka-Abi Yaghi - Wydział Ekonomiczny UG
4. dr hab. Dorota Ciołek – Wydział Zarządzania UG
5. mgr Jakub Kwiatkowski – Wydział Ekonomiczny UG
6. prof. Usha Nair-Reichert – School of Economics, Georgia Tech, USA

1.Cele projektu badawczego/Hipotezy badawcze

Głównym celem projektu jest empiryczna weryfikacja charakteru oraz kształtu zależności pomiędzy natężeniem konkurencji oraz zachowaniami innowacyjnymi polskich przedsiębiorstw. Drugim celem proponowanego projektu jest ocena wpływu charakteru i intensywności natężenia konkurencji, a także charakteru i intensywności innowacyjności na ogólną efektywność firm na rynkach, na których działają. Trzecim celem jest weryfikacja wpływu i kierunku zróżnicowania sektorowego i regionalnego analizowanej zależności, a także wpływu wewnętrznych i zewnętrznych źródeł konkurencji. Czwartym celem jest sformułowanie zaleceń i rekomendacji dla administracji szczebla centralnego oraz regionalnego dotyczących polityki wzrostu i rozwoju, polityki innowacyjnej oraz polityki konkurencji.   Niniejsze badanie zweryfikuje następującą hipotezę główną: Związek pomiędzy innowacyjnością polskich przedsiębiorstw przemysłowych i presją konkurencyjną (strukturą rynku) jest nieliniowy i przyjmuje kształt odwróconej litery U. Ponadto zweryfikowanych zostanie sześć hipotez pomocniczych, co przyczyni się do znacznego poszerzenia obecnego stanu wiedzy. 

2.Metodologia badania

Kompleksowy charakter badania wymaga wykorzystania zarówno ilościowych, jak i jakościowych metod analitycznych i ich odpowiedniego połączenia. Za główne źródło danych posłużą dane na poziomie firm (InfoCredit/Amadeus) oraz dane ankietowe pozyskane metodą CATI od menadżerów reprezentatywnej próby przedsiębiorstw (1200 firm). Ponadto, wykorzystanie danych dotyczących analizowanych regionów pozwoli na analizę zróżnicowania danych z uwzględnieniem Regionalnych Systemów Innowacji. Przedsiębiorstwa, które poddane zostaną badaniom ankietowym, wybrane zostaną losowo z puli przedsiębiorstw bazy danych InfoCredit/Amadeus. Dodatkowe informacje na temat ostatecznej próby przedsiębiorstw uzyskane zostaną z baz danych Urzędu Patentowego RP, EPO oraz Urzędu Patentowego USA (USPTO). Dokonana zostanie identyfikacja i klasyfikacja sektorów ze względu na różnicę pomiędzy liderem a średnią (ocena występowania luki technologicznej – tzw. sektory neck & neck oraz step-by-step), tym samym określony zostanie typ konkurencji w poszczególnych sektorach na jak największej próbie przedsiębiorstw (InfoCredit/Amadeus). Proponowane badanie uwzględnia wszystkie dostępne sektory (zarówno produkcyjne, jak i usługowe, z wyłączeniem usług publicznych) na dwucyfrowym poziomie dezagregacji PKD2007 (NACE rev. 2) Przeprowadzona zostanie krytyczna analiza literatury przedmiotu, jak i istniejącej polityki na poziomie krajowym i regionalnym w trakcie opracowywania rekomendacji i zaleceń bazujących na wynikach badania. W trakcie zbierania danych zastosowana zostanie metoda desk research oraz metody gromadzenia i przekształcania danych. W początkowej fazie analizy empirycznej wykorzystane zostaną następujące metody analizy danych: statystyka opisowa, analiza korelacji i wariancji, wstępna weryfikacja statystyczna hipotez  badawczych oraz metody wykorzystywane do klasyfikacji sektorów i regionów. Co więcej, w trakcie estymacji produktywności firm, a w szczególności TFP, zastosowane zostanie kilka podejść (np. Olley & Pakes 1996, Levinsohn & Petrin 2003). W drugim etapie analizy empirycznej wykorzystane zostaną bardziej zaawansowane metody analizy ekonometrycznej, takie jak: modelowanie logitowe, modele Poissona oraz ujemny dwumianowy, modele wielomianowe w celu weryfikacji potencjalnych wyższych stopni zależności, statyczne i dynamiczne modele panelowe oraz metody statystyki i ekonometrii przestrzennej.  Początek realizacji projektu przewidziano na 1.01.2018 roku. Ukończony zostanie do 31.12.2019 (okres trwania 24 miesiące) i składać się będzie z 9 oddzielnych zadań.

3.Wpływ wyników projektu na rozwój dziedziny badań oraz dyscypliny naukowej

Wynikiem projektu będzie potwierdzenie, odrzucenie lub poszerzenie stanu wiedzy dotyczącej zależności pomiędzy konkurencją, innowacyjnością oraz efektywnością firm na przykładzie rynku rozwijającego się lub gospodarki w okresie transformacji. Dotychczasowe badania dotyczyły wyłącznie wysoko uprzemysłowionych gospodarek, bądź znajdujących się blisko światowej granicy technologicznej (USA, Zjednoczone Królestwo, Japonia). W odróżnieniu od poprzednich analiz, zbadane zostanie zróżnicowanie regionalne (oraz wpływ RSI), a także różnica pomiędzy krajowymi i zagranicznymi źródłami konkurencji. Dodatkowym efektem projektu będzie stworzenie klasyfikacji sektorów w Polsce uwzględniając typ konkurencji. Jednym z oczekiwanych rezultatów badania jest sformułowanie zaleceń i rekomendacji na poziomie centralnym i regionalnym w zakresie konkurencji, innowacyjności, jak również polityki wzrostu i rozwoju gospodarczego, co przyczyni się do wzrostu świadomości oraz implementacji bardziej efektywnych rozwiązań, a zatem zwiększenia skuteczności interwencji publicznej. Oczekiwanym wynikiem projektu jest rozwój współpracy międzynarodowej Uniwersytetu w wyniku współpracy w zespole międzynarodowym (USA). Co więcej, umiędzynarodowienie zespołu zwiększa prawdopodobieństwo publikacji w renomowanych czasopismach międzynarodowych (IF), jak i polskich. Wyniki rozpowszechniane będą na krajowych oraz międzynarodowych konferencjach w Europie i USA, a także na stronie internetowej poświęconej projektowi

4. Wyniki projektu

Publikacje 

• Brodzicki, T., & Golejewska, A. (2019). Firms’ innovation performance and the role of the metropolitan location. Evidence from the European periphery. Entrepreneurship & Regional Development, 31(9-10), 908-929. https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/08985626.2019.1620347
• Brodzicki, T. (2019). The intensity of market competition and the innovative performance of firms. Innovation, 21(2), 336-358. https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/14479338.2018.1532296 
• Nakładem Wydawnictwa Uniwersytetu Gdańskiego ukazała się książka autorstwa Anny Golejewskiej pt. "Regionalne Systemy Innowacji w Polsce. Funkcjonowanie, efektywność i perspektywy rozwoju", która w rozdziale2.4. pt. Typologie Regionalnych Systemów Innowacji (str. 69-85) powołała się na realizowany projekt. (A.Golejewska, "Regionalne Systemy Innowacji w Polsce. Funkcjonowanie, efektywność i perspektywy rozwoju", Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego,Gdańsk 2019, ISBN 978-83-7865 809-2, recenzent wydawniczy: Prof. dr hab.Wanda Maria Gaczek) https://wyd.ug.edu.pl/87734/anna_golejewska
• Kwiatkowski, J., Tomaszewski, T. (2020) Trends and characteristics of patenting activity in Poland in 1990–2018. Przegląd statystyczny, 67, 212-230. https://ps.stat.gov.pl/Article/2020/3/212-230
• Golejewska, A., Zabłocka-Abu Yahgi, A. (2021) Regional Innovation Systems in Poland. How to classify them?. Economy of Region, 3.

Wystąptenia konferencyjne:

• Ciołek, D., Brodzicki, T., “Estimation of TFP at the company level and classification of manufacturing industry sectors according to the nature of market competition in 2003-2017”, Uniwersyet Gdański, konferencja Modelowanie i prognozowanie gospodarki narodowej, Sopot, 29 maj 2019. 
• Brodzicki, T. i in., “Competitive rivalry and the intensity and type of innovation activities of manufacturing firms in Poland. Initial results of a firm-level study”, Warsaw International Economic Meeting 2019, Uniwersytet Warszawski, 3 lipiec 2019.
• Golejewska, A., Ciołek, D., “Typology of Regional Innovation Systems in Poland. 59th ERSA Congress, Cities, regions and digital transformations: opportunities, risks and challenges”, Lyon,  27–30 sierpnia 2019.
• Brodzicki T. i in., „The impact of foreign competition on the innovation intensity of manufacturing firms” , University of Bern & World Trade Institute, Berno, 12 – 14 września 2019.
• Golejewska, A., Ciołek, D., Zabłocka-Abi Yaghi, A. “Regional Innovation Systems in Poland. How to classify them?”  International Science Exploration Event, University of Information Technology and Management in Rzeszow, Rzeszów, 7-8 listopada 2019.
• Tomasz Brodzicki, Dorota Ciołek, Jakub Kwiatkowski & Usha Nair-Reichert - "The impact of foreign competition on the innovation intensity of manufacturing firms" American Economic Association, IEFS – AEA 2021, Virtual Annual Meeting, 4 - 5 January 2021.
• Usha Nair-Reichert - "Competition and Firm-level Innovation in Developing Countries", 7th Annual International Conference of the Centre for Economic Policy Analysis & Research (CEPAR) Department of Economics, K J Somaiya Institute of Management, Mumbai, India, February 13, 2021. 
• Ciołek, D., Golejewska A., Efficiency determinants of Regional Innovation Systems in Polish subregions using Simar and Wilson DEA, X Konferencja naukowa, Modelowanie i prognozowanie gospodarki narodowej, UG, Wydział Zarządzania, Sopot, 22 czerwca 2021.
• Brodzicki T., Ciołek D., Golejewska A., Nair-Reichert U., Regional embeddedness, the extent of product market competition, and innovative performance of firms, Warsaw International Economic Meeting WIEM 2021, UW, 24 czerwiec 2021.
• Zabłocka-Abi Yaghi A., Tomaszewski T., The Impact of R&D&I Subsidies on Innovative Inputs and Outputs in Polish Manufacturing Firms, WIEM 2021, UW, 24 czerwiec 2021.

5. Podsumowanie projektu

Zrealizowany projekt badawczy pt. „NCN OPUS 13 - „Intensywność presji konkurencyjnej a zachowania innowacyjne przedsiębiorstw” (umowa nr UMO-2017/25/B/HS4/00162)” ma znaczny wpływ na dyscyplinę ekonomia i finanse w Polsce ale także w ujęciu międzynarodowym. Uzyskane wyniki badań stanowią wkład do literatury empirycznej, ale także potwierdzają postulaty współczesnych modeli teoretycznych. 

Zasadniczym wynikiem projektu jest poszerzenie stanu wiedzy dotyczącej zależności pomiędzy konkurencją, innowacyjnością oraz efektywnością firm na przykładzie rynku rozwijającego się czy gospodarki w okresie transformacji, Polski. Dotychczasowe badania dotyczyły wyłącznie wysoko uprzemysłowionych gospodarek, bądź znajdujących się blisko światowej granicy technologicznej (USA, Zjednoczone Królestwo, Japonia). Potwierdzono w szczególności dla kontekstu gospodarki w transformacji postulaty współczesnych post-schumpeterowskich teorii innowacji. 

Zgodnie z postulatami teoretycznymi zidentyfikowana w badaniach zależność jest nieliniowa i przyjmuje kształt odwróconej literatury U, co ma duże znaczenie nie tylko teoretyczne ale ogromne implikacje dla polityki ochrony konkurencji (z jednej strony stymulowanie konkurencji przynosi ewidentne korzyści w krótkim okresie, ale nadmierna konkurencja w wyniku regulacji może osłabić innowacyjność podmiotów, a tym samym wzrost gospodarczy regionów czy całych gospodarek), polityki innowacyjnej czy przemysłowej. 

Co więcej kształt jej różni się między sektorami w podziale na dominujący charakter konkurencji – sektorami konkurencji „łeb w łeb” (w których nie ma zdecydowanego lidera, konkurencja między równorzędnymi konkurentami) oraz sektorami konkurencji „krok po kroku” (gdzie występuje wyraźny lider(zy) i firmy go (je) goniące). Jednocześnie, znaczenie odgrywa również czynnik modyfikujący – presja wywierana na firm przez konkurentów zagranicznych. W odróżnieniu od poprzednich analiz w literaturze przedmiotu, zbadane zostało kompleksowo zróżnicowanie regionalne (w tym wpływ RSI, ich efektywności jak i znaczenia kontekstu metropolitalnego), które okazało się mieć istotny wpływ. Wyeliminowaliśmy tym samym istotną lukę badawczą. 

Dodatkowym efektem projektu było stworzenie klasyfikacji sektorów w Polsce uwzględniając typ konkurencji dominującej na rynku w oparciu o analizę pełnej bazy danych Info Credit jak i klasyfikacji RIS w Polsce z wykorzystaniem metody DEA bazującej na unikalnej bazie danych.  

Wynikiem projektu jest rozwój współpracy międzynarodowej Uniwersytetu Gdańskiego z Georgia Institute of Technology, co powinno zaowocować realizacją kolejnych projektów w przyszłości oraz dalszymi publikacjami zespołu w nadchodzących latach. Realizacja projektu miała również pośredni wpływ na awanse naukowe jego uczestników – rozprawę habilitacyjną oraz doktorską. Efektem projektu są również publikacje w renomowanych czasopismach z IF. Wyniki projektu były i rozpowszechniane będą na krajowych oraz międzynarodowych konferencjach w Europie, USA czy Indiach (m.in. ERSA, ETSG, WIEM, AEA – ASSA). Informacje o projekcie umieszczono także na stronie internetowej poświęconej projektowi na witrynie Wydziału Ekonomicznego UG oraz profilu projektu na Research Gate.  

Uzyskane rezultaty powinny być uwzględniane w projektowaniu i adjustacji instrumentów polityki innowacyjnej, polityki ochrony konkurencji, polityki przemysłowej oraz rozwoju regionalnego oraz jej ich wdrażaniu w praktyce. 

Na projekt składało się dziewięć wyodrębnionych zadań badawczych: przegląd krytyczny literatury empirycznej i teoretycznej przedmiotu, ustalenie i doprecyzowanie miar i wskaźników struktury rynkowej, natężenia konkurencji, innowacyjności oraz wydajności firm, pozyskanie, przetworzenie i wstępna analiza statystyczna danych finansowych firm, analiza charakterystyki struktur rynkowych w Polsce w ujęciu sektorowym - próba klasyfikacji, opracowanie kwestionariusza do badania ankietowego i badanie pilotażowe, przeprowadzenie badania jakościowego metodą CATI na reprezentatywnej próbie firm, wstępna analiza wyników badania ankietowego, weryfikacja hipotezy głównej i pomocniczych badania z wykorzystaniem zaawansowanych metod ekonometrycznych na połączonej bazie jakościowo-ilościowej, identyfikacja wpływu kontekstu regionalnego na zidentyfikowane zależności - regionalne zróżnicowanie innowacyjności przedsiębiorstw i wpływ Regionalnych Systemów Innowacji oraz wypracowanie rekomendacji dla polityki innowacyjnej, konkurencji i rozwoju regionalnego różnych poziomów władzy publicznej. Wszystkie zadania zostały zrealizowane.