W dniu 6 czerwca 2014 roku w Sopocie na Wydziale Ekonomicznym Uniwersytetu Gdańskiego odbyła się VI Ogólnopolska Konferencja Naukowa „InfoGlobMar 2014”. Tegoroczna edycja konferencji była organizowana przez Instytut Transportu i Handlu Morskiego we współpracy z Katedrami Logistyki i Systemów Transportowych oraz Ekonomii i Zarządzania Akademii Morskiej w Gdyni.

Zakres tematyczny konferencji obejmował wszystkie główne dziedziny badań naukowych prowadzonych w Instytucie Transportu i Handlu Morskiego oraz Katedrach współorganizujących konferencję. Podczas konferencji dyskutowano na temat aktualnych problemów teorii i praktyki dotyczących kierunków rozwoju gospodarki i funkcjonujących w jej ramach przedsiębiorstw.

Patronat honorowy nad konferencją objęła Minister Infrastruktury i Rozwoju Elżbieta Bieńkowska, Prezydent Miasta Gdańska Paweł Adamowicz, J. M. Rektor Uniwersytetu Gdańskiego, prof. zw. dr hab. Bernard Lammek oraz J. M. Rektor Akademii Morskiej w Gdyni, prof. zw. dr hab. Piotr Jędrzejowicz. Patronat medialny konferencji objęło Czasopismo „Logistyka” oraz portal gospodarkamorska.pl. Partnerami konferencji byli Polski Klaster Morski oraz Komitet Transportu Zespół Logistyki i Procesów Transportowych Polskiej Akademii Nauk. Przewodniczącym Rady Naukowej konferencji był prof. zw. dr hab. Janusz Żurek.

W obradach uczestniczyli, obok pracowników Instytutu Transportu i Handlu Morskiego oraz Akademii Morskiej w Gdyni, przedstawiciele Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, Politechniki Gdańskiej, Uniwersytetu Zielonogórskiego, Uniwersytetu Gdańskiego, Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, Uniwersytetu Szczecińskiego, Akademii Marynarki Wojennej, Wyższej Szkoły Bankowej w Gdańsku, Wyższej Szkoły Administracji i Biznesu w Gdyni, Instytutu Morskiego w Gdańsku, Centrum Operacji Morskich w Gdyni, Fundacji Instytutu Społecznej Odpowiedzialności Organizacji w Olsztynie, a także przedstawiciele praktyki gospodarczej Zarządu Morskiego Portu Gdynia SA, Zarządu Morskiego Portu Gdańsk SA oraz Polskiej Izby Spedycji i Logistyki.

Efektem obrad są trzy monografie, zawierające przedstawione i nadesłane na konferencję referaty:

• Przedsiębiorstwo w otoczeniu globalnym. Możliwości rozwoju, red. A. Oniszczuk-Jastrząbek, T. Gutowski, Uniwersytet Gdański, Gdańsk 2014, ss. 269, ISBN 978-83-7939-005-2,
• Porty morskie i żegluga w systemach transportowych, red. J. Dąbrowski, T. Nowosielski, Uniwersytet Gdański, Gdańsk 2014, ss. 285, ISBN 978-83-7939-003-8,
• Ryzyko w działalności gospodarczej przedsiębiorstw, red. K. Kreft, D. Wach, J. Winiarski, Uniwersytet Gdański, Gdańsk 2014, ss. 185, ISBN 978-83-7939-004-5.

Opublikowano łącznie 45 referatów 12 różnych ośrodków akademickich w monografiach oraz 3 artykuły w elektronicznym czasopiśmie naukowym Współczesna Gospodarka. Wzorem lat ubiegłych, konferencja była podzielona na część plenarną i sesje tematyczne.

Pierwsza część obrad konferencji, której przewodniczyli prof. dr hab. Janusz Żurek oraz prof. UG, dr hab. Jerzy Gwizdała dotyczyła wyzwań jakie stawiane są przed polskimi przedsiębiorstwami w kontekście roli kapitału społecznego, ryzyka działalności gospodarczej, Internetu oraz metod sztucznej inteligencji. Swoje interesujące referaty wygłosili: prof. SGH, dr hab. Halina Brdulak (Szkoła Główna Handlowa) na temat: Rola kapitału społecznego w dynamicznych łańcuchach dostaw. Nowe wyzwania, Julian Skelnik (Dyrektor ds. Kontaktów Zagranicznych i Public Relations, Zarząd Morskiego Portu Gdańsk SA) - Wyzwania stojące przed polskimi portami morskimi na przykładzie Portu Gdańsk, Jan Lewko (Kierownik Działu Marketingu i Rozwoju, Zarząd Morskiego Portu Gdynia S.A.) - Wyzwania stojące przed polskimi portami morskimi na przykładzie Portu Gdynia, prof. UG, dr hab. Jerzy Gwizdała (Uniwersytet Gdański) - Rola audytu i kontroli wewnętrznej w ograniczeniu ryzyka przedsiębiorstwa, prof. UG, dr hab. Eugeniusz Gostomski, dr Tomasz Michałowski (Uniwersytet Gdański) - Rola Internetu w handlu międzynarodowym, prof. UG, dr hab. Jerzy Zemke (Uniwersytet Gdański) - Ryzyko zobowiązań długoterminowych, prof. PG, dr hab. inż. Jerzy Balicki (Politechnika Gdańska) - Metody sztucznej inteligencji do prognozowania systemowego ryzyka bankowych systemów informatycznych.

Druga część obrad odbywała się w trzech zespołach problemowych:

Zespół 1 – Przedsiębiorstwo w otoczeniu globalnym,

Zespół 2 – Wyzwania i problemy transportu morskiego,

Zespół 3 – Ryzyko w działalności gospodarczej.

Rola moderatora, zespołu 1, przypadła prof. dr hab. Januszowi Żurkowi (Uniwersytet Gdański). Za stołem prezydialnym w drugim panelu, który poświęcony był wyzwaniom i problemom transportu morskiego zasiedli prof. dr hab. Andrzej S. Grzelakowski - przewodniczący (Akademia Morska w Gdyni) oraz prof. dr hab. Jerzy Kujawa (Uniwersytet Gdański). Ryzyko w działalności gospodarczej było tematem trzeciego panelu, któremu przewodniczył prof. PG, hab. Jerzy Gwizdała z Uniwersytetu Gdańskiego wraz z prof. PG, dr hab. inż. Jerzym Balickim (Politechnika Gdańska).

dr Aneta Oniszczuk-Jastrząbek

Przedsiębiorstwo w otoczeniu globalnym. Możliwości  rozwoju

Działalność przedsiębiorstwa w XXI wieku determinowana jest przez wiele czynników, zarówno tych tkwiących w otoczeniu, w którym prowadzi ono swoją działalność, jak i tych występujących w jego wnętrzu. Siła oddziaływania tych czynników, które podlegają gwałtownym i nieprzewidywalnym zmianom, determinuje rozwój podmiotu gospodarczego. Ważnym jest zatem podejmowanie wielu działań adaptacyjnych, których efektem będzie efektywne dopasowanie przedsiębiorstwa do realiów współczesności. Najważniejszym w tym kontekście wydają się być decyzje zarządu, związane zarówno z bieżącą, jak i z przyszłą działalnością podmiotu. To od nich zależy, czy przedsiębiorstwo będzie miało możliwość realizacji własnych planów rozwojowych i czy przełożą się one na jego długoterminowy wzrost na rynku.

Współczesne rozumienie rozwoju nie ogranicza się jedynie do osiągania zysków z bieżącej działalności ale przyczynia się do szerszego spojrzenia na aktywność gospodarczą podmiotu i uwzględniania potrzeb otoczenia konkurencyjnego. Tym samym wzrost świadomości menedżerów na temat otoczenia przedsiębiorstwa wpływa na umiejętność budowania jego konkurencyjności. Proces tworzenia wartości przedsiębiorstwa, wynikający z jego konkurencyjności, ma bardzo złożony charakter i duży wpływ na prowadzoną działalność. W tym kontekście zasadnym wydaje się twierdzenie, że przewaga konkurencyjna jest niezbędna do realizacji strategicznych celów rozwojowych przedsiębiorstwa.

Posługując się różnymi metodami badawczymi autorzy publikacji starają się udowodnić ważność wspomnianych zagadnień, w odniesieniu zarówno do sfery makroekonomicznej, jak i mikroekonomicznej. Rozważania obejmują również inne sfery życia gospodarczego i społecznego. Wszystkie razem stanowią spójną całość.

Zakres tematyczny pierwszej części opracowania obejmuje głównie zagad-nienia przedsiębiorczości, innowacji oraz procesu inwestowania. Rozważania teoretyczne poparte są wnikliwymi analizami opisywanych zagadnień, które dotyczą między innymi przedsiębiorczości w ekonomii społecznej, cyklu koniunkturalnego oraz ekspansji zagranicznej przedsiębiorstw. Podejmowane tematy stanowią znakomity materiał do dalszych pogłębionych w tym zakresie badań.

Druga część publikacji koncentruje się na zagadnieniach dotyczących funkcjonowania przedsiębiorstwa, w tym szczególnie na możliwościach stosowania określonych strategii, zmierzających do rozwoju podmiotu gospodarczego. Ważnym elementem tej części publikacji są opisane koncepcje współczesnego tworzenia wartości dla przedsiębiorstwa i jego otoczenia. Przedyskutowana na szczeblu zarządu przedsiębiorstwa i wdrożona do realizacji strategia wymaga m.in. szczegółowej znajomości zasad funkcjonowania współczesnego rynku, wiedzy o konkurencji oraz poznania zachowań i preferencji potencjalnych klientów. Autorzy podejmują również tematykę zasobów przedsiębiorstwa, skupiając uwagę czytelnika głównie na kapitale ludzkim i jego roli, jaką odgrywają we współczesnym podmiocie.

Redaktorzy publikacji wyrażają nadzieję, że zagadnienia przedstawione w publikacji pt. „Przedsiębiorstwo w otoczeniu globalnym. Możliwości rozwoju”, spełnią oczekiwania czytelników i staną się podstawą do dalszych, pogłębionych analiz związanych z rozwojem podmiotów na współczesnym rynku.

Aneta Oniszczuk-Jastrząbek

Tomasz Gutowski

Porty morskie i żegluga w systemach transportowych

Porty morskie i żegluga stanowią ważne elementy systemu transportowego, umożliwiające realizację procesów przewozowych w skali globalnej. Budowa spójnych sieci transportowych wiąże się z szerokim wykorzystywaniem lądowo-morskich łańcuchów transportowych, w których uczestniczą wszystkie gałęzie transportu. Przedsiębiorstwa transportowe z coraz większym zaangażowaniem doskonalą usługi transportowe oferując szeroką gamę usług dodatkowych i pomocniczych, zwiększających wartość dodaną oferowaną usługobiorcom. Ze strony usługobiorców widoczna jest także tendencja wzrostu wymagań adreso-wanych do usługodawców związanych z cechami jakościowymi procesów transportowych. Widocznym kierunkiem rozwoju rynków transportowych jest integrowanie usług i wychodzenie z ofertą obsługi całego łańcucha transporto-wego od nadawcy do ostatecznego odbiorcy.

Szereg działań optymalizacyjnych zauważyć można także w portach morskich, które aktywnie włączają się w pozyskiwanie ładunków, poprzez tworzenie powiązań transportowych na zapleczach portów konkurencyjnych. Sytuacja taka występuje w obszarze portów morskich południowego i zachodniego Bałtyku, co związane jest ze wzrostem konkurencyjności portów adriatyckich, wykorzystujących rozwój Transeuropejskiej Sieci Transportowej do wchodzenia ze swoją ofertą na rynki bałtyckie.

Wzrost konkurencji pomiędzy portami morskimi powoduje także konieczność prowadzenia aktywnej polityki portowej oraz uelastyczniania i optymalizacji systemów zarządzania portami w taki sposób, aby możliwe było reagowanie na dynamiczne zmiany w otoczeniu rynkowym.

W ostatnim czasie wzmacnia się rola operatorów kontenerowych, którzy realizują strategie przejmowania masy ładunkowej od mniejszych przedsiębiorstw transportowych i spedycyjnych poprzez tworzenie własnych łańcuchów transportowych i wykorzystywanie efektu skali.

W warunkach krajowych następują także interesujące zmiany dotyczące transportu zapleczowego portów morskich i polegające na większym zaangażowaniu transportu kolejowego oraz coraz częściej rozpatrywanej roli transportu wodnego śródlądowego.

Publikacja stanowi zbiór opracowań przygotowanych przez przedstawicieli środowiska akademickiego, reprezentujących: Uniwersytet Gdański, Akademię Morską w Gdyni, Wyższą Szkołę Bankową w Gdańsku, Instytut Morski w Gdańsku oraz Centrum Operacji Morskich w Gdyni.

Tematyka prezentowanych prac obejmuje trzy grupy zagadnień. Pierwszą grupą są zagadnienia dotyczące funkcjonowania portów morskich, polityki portowej, badania konkurencyjności portów morskich, optymalizacji organizacji oraz techniki i technologii wykorzystywanych przy obsłudze ładunków.

Dalsza część publikacji związana jest z żeglugą morską, funkcjonowaniem przedsiębiorstw żeglugowych, systemów nadzoru i bezpieczeństwa żeglugi oraz perspektyw rozwoju turystyki morskiej na obszarze Morza Bałtyckiego.

Ostatnia część zawiera publikacje dotyczące transportu wodnego śródlądowego i jego uczestnictwa w lądowo-morskich łańcuchach logistycznych, zapleczowego transportu kolejowego i polityki rozwoju Transeuropejskiej Sieci Transportowej.

Przekazując Państwu niniejszą publikację, chcielibyśmy serdecznie podziękować wszystkim autorom opracowań za merytoryczny wkład pracy i wyrazić nadzieję, że publikacja spotka się z zainteresowaniem czytelników.

Redaktorzy

Ryzyko w działalności gospodarczej przedsiębiorstw

Ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej to immanentny element gry rynkowej. Ryzyko jako zjawisko powinno zostać uwzględnione przez wszystkich uczestników życia gospodarczego, a w szczególności: właścicieli przedsiębiorstw, inwestorów czy też instytucje udzielające finansowania. Warunki prowadzenia dzielności gospodarczej są zdeterminowane przez szereg czynników, których zarówno sam fakt zaistnienia, jak i skutki synergii ich oddziaływania są trudne do przewidzenia. Tam, gdzie pojawia się prawdopodobieństwo nieosiągnięcia zaplanowanego celu, pojawia się zjawisko ryzyka. W działalności gospodarczej pewnym jest to, że stan ryzyka ma miejsce zawsze. Choć istnienie ryzyka powszechnie uznawane jest jako pewnik, to przewidzenie kierunków jego zmian i wielkości ostatecznej synergii skutków napotyka istotne trudności. Problemy sprawia prognozowanie ryzyka nawet w krótkim horyzoncie czasowym, gdyż zawsze może w gospodarce mieć miejsce sytuacja, w której nastąpi nagła i znacząca zmiana poziomu cen, kursów walut, oprocentowania kredytów czy też popytu na wybrane wyroby.

Ryzyko jest nieodłącznym elementem każdego przedsięwzięcia gospodarczego a jego całkowite wyeliminowanie jest niemożliwe. Do zbioru podstawowych zadań osób zarządzających należy identyfikacja źródeł ryzyka, określenie jego wielkości oraz prognozowanie wpływu, jaki może ono mieć na prowadzoną działalność. Kolejnym krokiem menadżerów powinno być podjęcie działań, które będą skutecznie minimalizowały wpływ skutków ryzyka. W takiej sytuacji zarządzanie działalnością gospodarczą ma obejmować swoim zakresem nie tylko procesy planowania i podejmowania decyzji, ale również powinno uwzględniać wpływ zjawiska ryzyka analizowanego z perspektywy bezpieczeństwa funkcjonowania przedsiębiorstwa.

Menedżerowie podejmując decyzje, opierają się na określonych przewidywaniach (prognozach), dotyczących przyszłych warunków prowadzenia działalności gospodarczej. Przewidywania te próbują określić sytuacje możliwe do zaistnienia w przyszłości. Uzyskane tym sposobem rezultaty posiadają jedynie charakter przybliżony, gdyż na podstawie danych z przeszłości można prognozować jedynie trendy rozwojowe dotyczące kształtowania się badanego czynnika, nie można natomiast w sposób precyzyjny ustalić, jak będzie się w przyszłości zmieniał wybrany czynnik.

Osoba zarządzająca wydając decyzję, podejmuje ryzyko. Jest tak, gdyż może okazać się, że działania podjęte na podstawie tejże decyzji nie przyniosą oczekiwanych efektów. Menadżer w prowadzonym przez siebie procesie zarządzania nie może dopuścić do tego, by został zaskoczony przez zdarzenia, których nie przewidział, a które znajdowały się w obszarze podejmowanych przez niego decyzji. W przedsięwzięciach realizowanych w warunkach gospodarki rynkowej osoba zarządzająca nie powinna liczyć tylko na szczęśliwy splot sytuacji. Powinna natomiast uprzedzać fakty, adaptować się do przyszłości, starając się ją kreować, gdy jest to możliwe i zasadne ekonomicznie, wykorzystując do tego zarówno dostępne dane, jak i intuicję. Zarządzanie ryzykiem pomaga w sprawnej realizacji celów prowadzonej działalności, zabezpiecza organizację przed niekorzystnymi zdarzeniami oraz skutkuje oszczędnościami w ubezpieczeniach i utrzymywanych rezerwach.

Współcześnie zarządzanie ryzykiem obejmuje coraz to nowe obszary działalności. Początkowo ograniczało się ono przede wszystkim do PHP i ubezpieczeń. W latach 90. minionego stulecia popularne było stosowanie zarządzania ryzykiem finansowym z wykorzystaniem instrumentów pochodnych, natomiast pierwsza dekada XXI wieku to rozwój przede wszystkim zarządzania ryzykiem operacyjnym.

Cel, jaki postawili sobie autorzy książki, to zebranie w całość wiedzy rozproszonej po wielu publikacjach, kursach, niekiedy udostępnionej w różnych językach, a nawet i takiej, która nie doczekała się jeszcze publikacji zwartych. Zaprezentowane kompendium wiedzy ma stanowić wkład w prowadzoną współcześnie dyskusję nad możliwościami zarządzania ryzykiem w procesach działalności gospodarczej przedsiębiorstw.

Redaktorzy