W dniach 14-15 października 2010 r. odbyła się zorganizowana przez Instytut Transportu i Handlu Morskiego trzecia konferencja naukowa z cyklu „InfoGlobMar 2010”. Podczas konferencji dyskutowano na temat aktualnych problemów teorii i praktyki dotyczących kierunków rozwoju gospodarki i funkcjonujących w jej ramach przedsiębiorstw.
Patronat honorowy nad konferencją objął J. M. Rektor Uniwersytetu Gdańskiego, prof. dr hab. Bernard Lammek. W obradach uczestniczyli, obok pracowników Instytutu Transportu i Handlu Morskiego, przedstawiciele Polskiej Akademii Nauk, Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, Akademii Morskiej w Gdyni, Politechniki Gdańskiej i wielu polskich ośrodków akademickich, przedstawiciele administracji publicznej, a także przedstawiciele praktyki gospodarczej. Na konferencji obecne były również media: „Namiary na Morze i Handel”. Przewodniczącym Komitetu Programowego konferencji był prof. dr hab. Janusz Żurek.
Efektem obrad są cztery publikacje przedstawionych podczas konferencji referatów, tj. „Kierunki rozwoju polskiego transportu morskiego – programy i rzeczywistość” (red. Hanna Klimek, Janusz Dąbrowski; „Przedsiębiorstwo na rynku globalnym” (red. Aneta Oniszczuk-Jastrząbek, Tomasz Gutowski, Janusz Żurek); „Ryzyko – teoria i praktyka” (red. Olga Dębicka, Jacek Winiarski); „Zastosowanie systemów informatycznych we współczesnej gospodarce” (red. Olga Dębicka, Jacek Winiarski).
W publikacjach łącznie opublikowano 55 referatów. Głównym celem konferencji była wzajemna wymiana wiedzy i doświadczeń między nauką a praktyką gospodarczą dla zapewnienia właściwych warunków do prowadzenia działalności w otoczeniu globalnym.
Pierwsza część obrad konferencji, której przewodniczył prof. dr hab. Janusz Żurek dotyczyła zagadnień funkcjonowania przedsiębiorstw w gospodarce globalnej. Prof. PG, dr hab. Hanna Adamkiewicz-Drwiłło z Politechniki Gdańskiej ukazała proces konkurencyjności międzynarodowej z uwzględnieniem mechanizmu autokonkurencji w aspekcie teoretycznym i praktycznym. W swoim wystąpieniu Pani Profesor przedstawiła najnowsze koncepcje metodologiczne związane z rozwojem teorii konkurencyjności międzynarodowej, podkreślając iż wzrost konkurencyjności każdej gospodarki powinien być efektem wzajemnego oddziaływania prawa i uczciwej konkurencji, czyli mechanizmu nazwanego autokonkurencją. Prof. dr hab. Anna Zorska (Szkoła Główna Handlowa w Warszawie) zaprezentowała przepływy zagranicznych inwestycji bezpośrednich w dobie obecnego kryzysu gospodarczego: aspekty empiryczne i teoretyczne. Pani Profesor przedstawiła uczestnikom paradygmat OLI jako narzędzie, które mogłoby przyczynić się do wyjaśnienia przyczyn i uwarunkowań decyzji przedsiębiorstw w zakresie zagranicznych inwestycji bezpośrednich (i innych form ekspansji zagranicznej). Dr Hanna Kruk z Akademii Morskiej w Gdyni przybliżyła uczestnikom ekoinnowacyjność przedsiębiorstw w ujęciu teoretycznym, przedstawiając istotę ekoinnowacyjności, jej uwarunkowania oraz relacje między ekoinnowacjami a konkurencyjnością przedsiębiorstw.
W drugiej części obrad sesji plenarnej przez dr Honoratę Balicką przedstawione zostały zagadnienia związane z nowoczesnymi metodami informatycznymi w sprawnym wspomaganiu zarządzania przedsiębiorstw bankowych. Pani Doktor w swoim wystąpieniu podkreśliła, że zwiększenie konkurencyjności banku jest możliwe poprzez efektywne wykorzystanie nowoczesnych metod informatycznych. Tak sformułowane zadanie zostało zrealizowane poprzez ukazanie przez Prelegentkę możliwości zastosowania systemów ekspertowych w formie botów. Wstępem do pierwszego panelu tematycznego były dwa ostatnie wystąpienia sesji plenarnej, a mianowicie dr Dariusza Bernackiego (Akademia Morska w Szczecinie), który przedstawił referat dotyczący zmian strukturalnych w polskiej gospodarce morskiej oraz prof. dr hab. Andrzeja Grzelakowskiego z Akademii Morskiej w Gdyni dotyczący modelu zarządzania polskimi portami morskimi jako elementu systemu regulacji działalności sektora portowego.
W ramach panelu popołudniowego odbyły się trzy sesje tematyczne. Najwięcej uczestników skupił panel morski. Rola moderatora przypadła prof. dr hab. Andrzejowi Grzelakowskiemu. Za stołem prezydialnym w drugim panelu, który poświęcony był ryzyku w działalności gospodarczej zasiadły prof. dr hab. Krystyna Dziworska – przewodnicząca (Uniwersytet Gdański) oraz prof. UG, dr hab. Teresa Kamińska (Uniwersytet Gdański) i prof. UG, dr hab. Hanna Treder (Uniwersytet Gdański). Zastosowanie systemów informatycznych we współczesnej gospodarce było tematem trzeciego panelu, któremu przewodniczył prof. PG, hab. Jerzy Balicki z Politechniki Gdańskiej. Wnioski z poszczególnych paneli tematycznych zostaną przedstawione poniżej. Drugi dzień obrad, którym przewodniczyła prof. PG, dr hab. Hanna Adamkiewicz-Drwiłło zdominowała tematyka dotycząca przedsiębiorstwa w otoczeniu globalnym. W trakcie dyskusji poruszono m.in. zagadnienia wpływu globalnego kryzysu finansowego i gospodarczego na handel światowy, które w swoim wystąpieniu przedstawiła prof. dr hab. Barbara Liberska (Polska Akademia Nauk). Pani Profesor wykazała, że dotychczasowa wysoka nierównowaga w handlu światowym stanowi poważne zagrożenie dla stabilizacji gospodarki światowej, dlatego potrzebne są długofalowe dostosowania strukturalne w niektórych krajach, które spowodują zmniejszenie tej nierównowagi w przyszłości. Ponadto wygłoszone referaty dotyczyły też systemu informacji marketingowej w przedsiębiorstwie (dr Tomasz Dryl – Uniwersytet Gdański), form ekspansji chińskich i indyjskich koncernów motoryzacyjnych na rynki zagraniczne (mgr Marek Rutka – Wyższa Szkoła Administracji i Biznesu w Gdyni) oraz modelowania internetowych aplikacji rozproszonych w zastosowaniach ekonomicznych i biznesowych (dr Piotr Brudno – Politechnika Gdańska) i edukacji w społeczeństwie informacyjnym: e-learning w krajach Unii Europejskiej (mgr Anna Wanda Tomaszewska – Uniwersytet Łódzki). Obrady dnia drugiego zakończyły prezentacje wniosków poszczególnych sekretarzy zespołów problemowych dr Ernesta Czermińskiego, dr Karola Krefta oraz dr Jacka Winiarskiego.
Należy również nadmienić, iż tegoroczna konferencja zbiegła się z obchodami 40-lecia powołania Uniwersytetu Gdańskiego i takimż jubileuszem istnienia Instytutu Transportu i Handlu Morskiego, dlatego też zakresem tematycznym konferencji objęto wszystkie główne obszary badań naukowych prowadzonych w tym Instytucie.
dr Aneta Oniszczuk-Jastrząbek
Panel I: „Kierunki rozwoju polskiego transportu morskiego – programy i rzeczywistość”
Wstępem do tego panelu były dwa ostatnie referaty sesji plenarnej, a mianowicie dra Dariusza Bernackiego oraz prof. dra hab. Andrzeja Grzelakowskiego.
Pierwszy z prelegentów wprowadził nas w sposób szczegółowy w stan gospodarki morskiej w Polsce do roku 2008, czyli do ostatniego „dobrego” roku w światowej gospodarce. Dzieląc gospodarkę morską na podstawowe jej segmenty, tj. żeglugę morską, porty morskie, przemysł stoczniowy, rybołówstwo oraz sferę B&R i edukacji morskiej przedstawił dokładną analizę rynkową tych segmentów według wspólnych kryteriów oceny. Wnioski z tej analizy były jednoznaczne i wskazywały na wyraźne wzrosty prawie wszystkich wskaźników makroekonomicznych, jedynie z wyjątkiem zatrudnienia. Wzrastały inwestycje portowe i tonażowe, wzrastały przewozy i przeładunki, dobrze rozwijały się niszowe sekcje przemysłu stoczniowego, w których staliśmy się silnym, wiodącym producentem jachtów i łodzi, elementów kadłubów i podzespołów statkowych, elementów elektrowni wiatrowych itd. Pamiętać jednak należy, że są to lata wzrostu do 2008 roku.
Analiza ta stanowi punkt wyjścia dla dalszych analiz i wniosków, w tym zjawisk występujących w ostatnich dwóch latach.
Drugi prelegent, prof. Grzelakowski przeprowadził dogłębną analizę istniejących modeli zarządzania portami morskimi w Polsce na tle tych funkcjonujących na świecie. Według oceny Pana Profesora polskie systemy zarządzania portami morskimi, który nota bene wyewoluował w kierunku modelu państwowo-municypalnym z daleko idącą autonomią decyzyjną zarządu portu, sprawdzają się w naszym systemie. Często krytykowane za niespójność czy też sprzeczność przepisy ustawy o portach i przystaniach wbrew tej krytyce są relatywnie dobre i pozwalają w miarę sprawnie funkcjonować polskim portom morskim. Potwierdzają to słowa obecnego tu Pana Prezesa Zarządu Morskiego Portu Gdynia, Pana Janusza Jarosińskiego, który zdecydowanie uznał istniejący stan prawny za wystarczający dla sprawnego kierowania tym podmiotem. Nie oznacza to oczywiście, że nie ma nic już do poprawienia w tej sferze, wręcz przeciwnie. Jednak, jak widać polskie podmioty gospodarcze są w stanie dopasować się do panujących reguł i warunków.
Zatem, jak twierdzi Profesor Grzelakowski, nie ma powodów aby zmieniać istniejący stan prawny dotyczący zarządzania portami morskimi. Dodatkową konkluzją przytoczonej oceny było stwierdzenie, że nie ma dowodów na to, że ten istniejący system przynosi straty, szeroko rozumiane dla Protów morskich.
Pan Profesor zakończył wystąpienie aspektem aplikacyjnym podając kilka najważniejszych rekomendacji dla polskich portów morskich i są to:
- decentralizacja procesu zarządzania poprzez stopniowe ograniczanie interwencjonizmu państwa,
- konsekwentna przebudowa struktur podmiotowo-własnościowych w sferze operatorskiej,
- promocja w sferze zarządzania orientacji w kierunku łańcuchów dostaw, tj. rozwój z kierunku logiportu,
- a nade wszystko zachowanie własnego modelu zarządzania a nie kopiowanie zagranicznych wzorców, gdyż te może działają sprawnie u siebie, w Polsce jednak byłyby niesprawne.
W ten sposób weszliśmy do dyskusji o kierunkach rozwoju polskiego transportu morskiego. Co prawda zabrakło w niej dwóch spośród panelistów, to jednak zakres pozostałych jak i ożywiona dyskusja pozostałych na sali wypełniła całkowicie zakładane cele.
Jako pierwsza wystąpiła Pani mgr Aleksandra Surowiecka z bardzo ciekawym ujęciem zagadnienia Zintegrowanej Polityki Morskiej Unii Europejskiej. Na wstępie dokonała ona przeglądu dotychczasowej unijnej polityki morskiej, którą można krótko scharakteryzować mianem „sea blindness” – to jest braku konkretnej ingerencji czy działań w tym zakresie. Następnie wskazała na polityki sektorowe, z którymi należy się liczyć przy kreowaniu ZPM. Określiła również wyraźnie cele UE jakie przyświecać mają tej ZPM i wskazała na polskie elementy, które biorą lub będą brały w tym udział. Na zakończenie Pani Aleksandra przedstawiła wnioski z prowadzonych przez siebie badań dotyczące dalszego procesu integrowania unijnej polityki morskiej. Należą do nich:
- transfer kolejnych kompetencji do instytucji UE,
- holistyczny charakter ZPM,
- konkurencyjność państw UE,
- mnogość sektorów i zainteresowanych podmiotów w procesie koordynacji,
- zróżnicowanie np. strukturalne czy też finansowe narodowych polityk morskich państw członkowskich
- bariery językowe i kulturowe.
W tym kierunku zatem należy spodziewać się dalszych zmian w kreowaniu ZPM, w której nasz kraj, dosyć dobrze wyposażony w instrumenty, powinien brać czynny udział.
Kolejny prelegent, dr Rober Marek z kolej podjął temat globalnych operatorów terminalowych. GOT to nie tylko tradycyjne przedsiębiorstwa sztauerskie, które w toku rozwoju portu wykształciły się na megaoperatorów. To także armatorzy i alianse armatorskie a nawet międzynarodowe konglomeraty finansowe zainteresowane inwestowaniem w dochodowe przedsięwzięcia. A branża przeładunków kontenerów tą dochodowość wykazuje. Najważniejsza cechą tej branży jest konsolidacja kapitałowa i organizacyjna. O ile w roku 2001 tzw. Top 10 – tj. 10 największych GOT posiadało ok. 41% rynku, to już w roku 2006 udział ten wzrósł do 61,5% z liczbą 140 terminali na całym świecie będących w ich eksploatacji, ale niekoniecznie posiadaniu.
Z szerokiego zakresu funkcjonowania i rozwoju sektora terminali kontenerowych Pan dr wyciągnął na koniec najważniejsze wnioski, które charakteryzują ten rozwój. Otóż, przede wszystkim najważniejszą metodą wspomnianej konsolidacji jest metoda fuzji i przejęć wykorzystywana nagminnie przez GOT. To prowadzi do coraz bardziej skonsolidowanego modelu rynku, gdzie niewielu decyduje o większości. W związku z tym warunki dyktują ci liderzy, z czego najważniejsze są stawki taryfowe. Skutkiem tego jest ograniczone, a niekiedy nawet utrudnione wejście nowych operatorów na ten rynek. Dodatkowo presję na sprawność i efektywność funkcjonowania terminali powodują konsorcja finansowe, które są nastawione wyłącznie na realizowanie zysku z inwestycji, na co niekoniecznie jest nastawiony armator utrzymujący terminale. Jemu z kolei czasem bardziej będzie się opłacało utrzymywać terminal nierentownym, ale za to utrzymać dochodowe linie żeglugowe korzystające z tych terminali.
Wnioski te potwierdzili obecni na sali prezesi trójmiejskich portów morskich. Kolejny prelegent, Pan Jacek Dubicki, prezes BTDG w sposób niezwykle ciekawy przedstawił najpierw cykl dotychczasowego i planowanego na najbliższe lata rozwoju BTDG. Najważniejsze były wnioski końcowe. Otóż – kreowanie tego rozwoju, w sposób oczywisty leżący po stronie zarządu terminalu, musi mieć charakter permanentny. Tzn. że nie można raz przyjętej strategii rozwoju zrealizować i uznać za wystarczającą. Jak pokazało życie, BTDG nie raz dochodziło do pewnych momentów, w których można by uznać za wystarczające na bieżące funkcjonowanie. Jednak występowały wtedy niespodziewane nagłe zmiany, jak choćby światowy kryzys w 2008, a po nim strajki dokerów fińskich na wiosnę 2010. Miało to bezpośrednie przełożenie na korekty kierunków rozwoju. Obecnie najlepszym tego dowodem jest duży udział ładunków masowych – pasz i śrut – w przecież dotąd wyłącznie drobnicowego terminalu.
Ostatnim zagadnieniem panelu morskiego był rynek przewozów promowych na Morzu Bałtyckim w fantastyczny i niezwykle precyzyjny sposób przedstawiony przez Panią dr Ilonę Urbanyi-Popiołek. Na wstępie przeprowadziła ona analizę stanu aktualnego otoczenia, w jaki funkcjonuje ten sektor żeglugi. A charakteryzuje się on:
- bardzo silnymi powiązaniami handlowymi krajów BSR sprzyjającymi wymianie drogą morską,
- dosyć aktywną turystyką morską sprzyjającą rozszerzaniu przewozów towarowych o pasażerskie,
- abolicją sprzedaży tax-free zmniejszającą atrakcyjność krótkoterminowych rejsów w celach zakupowych pasażerów,
- budowie stałych lądowych połączeń drogowych i kolejowych konkurencyjnych dla istniejących połączeń żeglugowych,
- wprowadzenie low-costs airlines zabierających żegludze promowej podróżnych w celach handlowych i biznesowych,
- występująca intensyfikacja przewozów towarowych,
- zaniedbywanie na niektórych relacjach poziomu jakości pasażerskich usług przewozowych, szczególnie tam, gdzie jest największy udział przewozów towarowych (ro-ro),
- zmiany w strukturze tonażowej (nowe kategorie ro-ro – ro-paxy) pozwalające armatorom lepiej dopasowywać tonaż do potrzeb danych linii żeglugowych.
W dalszej kolejności prelegentka wskazała szereg zjawisk w zakresie wielkości przewozów towarowych i pasażerskich na Bałtyku z podziałem na jego trzy główne segmenty – Zachodni, Wschodni oraz Południowy. Na wszystkich z nich wystąpiły dość znaczne spadki wielkości przewozów, sięgające nierzadko 25% w czasie ostatniego kryzysu. Co ciekawe, przewozy pasażerskie wykazały wyjątkową stabilizację, a na relacjach południowych nawet 4% wzrost.
Okres po kryzysie na Bałtyku dla armatorów promowych przyniósł w ostatnich miesiącach lekkie wzrosty, zarówno w przewozach pasażerskich, jak i towarowych. Wymusił na nich dopasowanie ofert do „popytu pasażerskiego”. Wielu armatorów, którzy przed kryzysem nabyli nowe jednostki teraz czerpią rentę z tych inwestycji. Kryzys również wymusił racjonalizację pewnych połączeń poprzez redukcję zdolności przewozowej, czy też częstotliwości zawinięć. Niejednokrotnie racjonalizacja ta polegała również na redukcji prędkości statków w morzu. Zdarzyły się również zawieszenia linii, jak np. Rostock – Helsinki. Udało się jednak armatorom bałtyckim przetrwać ten czas. I tym optymistycznym akcentem zakończył się panel morski.
dr Ernest Czermański
Panel II: „Zastosowanie systemów informatycznych we współczesnej gospodarce”
Pierwsza prezentacja zatytułowana „Interdyscyplinarne i multiorganizacyjne modelowanie procesów na rzecz rozwoju przedsiębiorstwa sieciowego” została przedstawiona przez dr J. Salę i dr H. Tańską. Zaprezentowana została koncepcja modelu komunikacji przedsiębiorstw reprezentujących różne branże i kultury organizacyjne. Przedstawiono sposób modelowania wspólnych procesów biznesowych. Prelegentka skupiła się na aspektach praktycznych, które powinny zostać skonsumowane przez polskie małe i średnie przedsiębiorstwa w warunkach konkurencji globalnej. W wystąpieniu przedstawiono istotę ekonomiki informacji i orientacji procesowej oraz standardów ich wizualizacji przy pomocy modeli referencyjnych. Pokazano adekwatność wielu modeli dla wybranych perspektyw zarządzania procesami biznesowymi. Tworzenie sieci powiązań jest bardzo istne dla przedsiębiorstwa sieciowego, w ramach którego pracownicy doświadczają wzajemnego przenikania informacji. Wykorzystanie języka UML według prelegentki pozwala na modelowanie biznesowej rzeczywistości przedsiębiorstwa sieciowego. UML jest interdyscyplinarnym językiem komunikacji i modelowania, który potrafi odzwierciedlać różne perspektywy i aspekty systemu biznesowego. Jego istotę stanowią diagramy pozwalające opisywać systemy gospodarcze z uwzględnieniem elementów dynamicznych. Dzięki zaprezentowanym modelom biznesowym można odpowiedzieć na sześć kluczowych pytań dla każdego przedsiębiorstwa:
- co robić ?
- jak robić ?
- dlaczego to robić ?
- kto powinien to robić ?
- gdzie robić ?
- kiedy robić ?
Podsumowując autorka stwierdziła, iż modele biznesowe to wgląd w strukturę organizacyjną przedsiębiorstwa oraz w procesy biznesowe w nim zachodzące.
Następnie dr K. Kreft omówił „Aspekty uwierzytelniania tożsamości za pomocą hasła”. Autor na wstępie zaznaczył, iż przez długi okres hasło zapewniało wystarczający pozom bezpieczeństwa informacji. Jednak w systemach wymagających wyższego poziomu bezpieczeństwa hasło jest zbyt słabym narzędziem do uwierzytelniania. Wybór metody uwierzytelniania zależy od sposobu dostępu, wymaganych uprawnień, możliwości technologicznych oraz kosztów związanych z zabezpieczeniem informacji. Autor zaznaczył, iż powinno się zapewnić wystarczająco bezpieczne uwierzytelnianie zarówno w przypadku dostępu lokalnego (wewnątrz strefy chronionej przez zapory firewall), jak i zdalnego z sieci publicznej. Obecnie, gdy systemy informatyczne wspierają działania gospodarcze, gdzie dostęp do informacji biznesowej realizowany jest za pośrednictwem Internetu nadal stosuje się hasła. Przedstawione zostały systemy zarządzające hasłami oraz zasady ochrony hasła. Programy zarządzające hasłami są zaawansowanymi narzędziami do przechowywania listy długich haseł w formie zaszyfrowanej Na szczególną uwagę zasługują zaprezentowane techniki łamania haseł. Omówiono metodę siłową, techniki podsłuchiwania i odszyfrowywania haseł oraz metody socjotechniczne. Programy łamiące hasła posiadają także legalne zastosowanie. Pracownik może odejść z przedsiębiorstwa lub tragicznie zginąć, a wtedy możliwość dostępu do ważnych systemów jest niemożliwa. Programy przeznaczone do legalnego zastosowania określane są mianem programów do odzyskiwania hasła. Jednak zawsze istnieje możliwość użycia legalnego programu do nielegalnego celu. Prelegent przedstawił także wyniki badań dotyczące zabezpieczenia hasłem darmowych kont pocztowych. Badanie zostało przeprowadzone przez CERT POLSKA w 10 największych portalach internetowych. W podsumowaniu autor podkreślił, że statystyczna osoba korzystająca z portalu oferującego darmowe konto pocztowe nie musi posiadać specjalistycznej wiedzy na temat bezpiecznego hasła, dlatego na portalu spoczywa nieformalny obowiązek zapewnienia użytkownikom najlepszej ochrony.
Tematykę „Certyfikacja administratorów sieci komputerowych – ewolucja ścieżek i programów w świetle aktualnych trendów rynkowych” przedstawił mgr P. Ostrowski i mgr B. Marcinkowski. Celem prezentacji była analiza procesu dostosowania programów certyfikacyjnych do nowych wyzwań rynkowych. Proces ten jest niezwykle istotny z punktu widzenia rynku pracy profesjonalistów sieciowych w Polsce. Po wprowadzeniu w zagadnienia szkoleń i certyfikacji zawodowej, w ramach Programu Akademii Sieci Komputerowych Cisco, omówiono zmiany w ścieżkach i stopniach certyfikacji w ostatnim okresie. Analizując możliwości rozwoju kariery zawodowej w oparciu o aktualne dostępne ścieżki certyfikacyjne z zakresu budowy, funkcjonowania oraz diagnostyki zaawansowanej sieci komputerowych, istnieje możliwość ścisłego wyspecjalizowania się w dziedzinie teleinformatycznej. Obecne ścieżki certyfikacyjne nie dawały tak mocno ukierunkowanej specjalizacji w danej dziedzinie. O rozbudowie systemu certyfikacji świadczy rozwój głównych ścieżek (zwiększenie z sześciu do ośmiu) oraz dodanie kolejnych stopni. Tendencja ta jest odpowiedzią na sygnały z rynku, gdzie występuje zapotrzebowanie na pracowników o ściśle ukierunkowanej specjalizacji, potwierdzonej licznymi ogólnoświatowymi certyfikatami. System kuponów rabatowych i ostatnie jego modyfikacje są ukierunkowane na zachęcanie do uczestnictwa w kursach w ramach programu Cisco Networking Academy. Należy jeszcze zaznaczyć, iż program szkoleniowy ma charakter non-profit.
Doktor J. Czermiński zaprezentował referat „Analiza wdrożeń informatycznego systemu wspomagania zarządzania jakością w małej i średniej firmie”. Prelegent podkreślił, że istotnymi czynnikami mającymi wpływ na konkurencyjność systemów informatycznych i ich efektywność są prostota instalacji i obsługi, niezawodność, szybkość działania. Nie wszystkie przedsiębiorstwa są w stanie kierować się tymi zasadami w praktyce gospodarczej. Autor zaprezentował bardzo interesujące wyniki badań ankietowych przeprowadzone na grupie 120 przedsiębiorstw. W ramach przeprowadzonych badań tylko 40% jednostek posiadało certyfikat dotyczący zarządzania jakością, ale 57% wśród badany to jednostki, które jakichkolwiek certyfikatów nie posiadają. Aż 63% przedsiębiorstw nie posiadało dotychczas żadnych wdrożeń systemów zarządzania jakością. Niewielki procent przedsiębiorstw był zainteresowany uaktualnieniem posiadanych systemów zarządzania jakością według wymagań normy ISO 9000 poprzedniej edycji z roku 1996 (ISO 9002). Bardzo wysoki poziom bo dochodzący do 60% stanowiły jednostki, w których w ogóle nie odróżniono pojęcia systemu zarządzania jakością od zintegrowanego system zarządzania jakością. Ważnym tematem w grupie badanych przedsiębiorstw było zagadnienie dotyczące otwartości kierownictwa, czy pracowników na możliwość wdrożenia jakichkolwiek innowacji. W całej grupie badanych jednostek, aż w trzech czwartych pozytywnie odniesiono się do tego zagadnienia. 93% przedsiębiorstw korzysta z poczty elektronicznej. Prawie 80% badanych jednostek wykorzystuje Internet w celu zdobywania informacji biznesowych. Internet dla 70% badanych przedsiębiorstw był miejscem, w którym prezentowano swoje produkty.
Ostatnie wystąpienie dotyczyło „Zastosowań technologii wirtualnych w przedsiębiorstwie”. Mgr N. Michałek stwierdziła, iż w dobie kryzysu, który dotknął światową gospodarkę wirtualizacja staje się nie tyle trendem co standardem w przedsiębiorstwach. Technologia wirtualizacji zakorzeniła się w centrach obliczeniowych i rozpoczyna swoją ekspansję na nowe obszary, takie jak stacje robocze czy aplikacje. Wirtualizacja stała się kluczem do cloud computingu, odnajdując swoje zastosowanie w e-learningu. Koncepcja ta jest rozwiązaniem dla chcących działać zgodnie z ideą informatyki ekologicznej.
Według prelegentki wirtualizacja to trwałe rozdzielenie dwóch warstw każdego sytemu komputerowego: warstwy sprzętu (hardware) i warstwy systemu operacyjnego (OS) – reprezentujących i pracujących w obrębie jednej maszyny cyfrowej i dodanie dodatkowej warstwy programowej zwanej hypervisorem lub monitorem maszyn wirtualnych (VMM), implementującej funkcjonalność sprzętu –komputer w komputerze. Technologia wirtualizacji pozwala na jednoczesną pracę w tej samej platformie sprzętowej wielu niejednorodnych systemów operacyjnych, pozostających względem siebie w izolacji programowej. Autorka podkreślił iż, wirtualizacja pozwala działom IT kontrolować wydatki – optymalizować wykorzystanie serwerów, zmniejszać koszty sprzętu, urządzeń i przestrzeni roboczej, redukować czas potrzebny na testowanie kompatybilności oprogramowania oraz zmniejszać ogólną złożoność systemu. Wykorzystanie wirtualizacji również zwiększa efektywność oraz poziom usług przedsiębiorstwa.
Obrady panelu II zakończyła ciekawa dyskusja na temat poszczególnych wystąpień. Profesor J. Balicki podkreślił wysoki poziom merytoryczny referatów.
dr Karol Kreft
Panel III: „Ryzyko w działalności gospodarczej”
Pierwszym prelegentem był Janusz Zemke (Uniwersytet Gdański), którego wystąpienie miało tytuł „Ryzyko obsługi długoterminowych zobowiązań finansowych. Identyfikacja zmienności stanów ryzyka. Pomiar.” Autor przedstawił własny projekt oceny ryzyka długoterminowych zobowiązań finansowych. Prelegent rozpoczął wystąpienie od budowy przestrzeni zmiennych kontrolowanych, to znaczy takich wielkości, których wartości w określonych odstępach czasu należy monitorować. Następnie na uzyskanych w ten sposób danych autor zbudował przestrzeń ryzyka (ciało sigma / zbiór borelowski) i posługując się tradycyjnymi miarami takimi jak prawdopodobieństwo, wartość oczekiwana wektora losowego oraz wariancja i kowariancja obliczył ryzyko wybranego długoterminowego zobowiązania finansowego. Prezentowany referat posiada wyjątkowe znaczenie aplikacyjne, o możliwości zastosowania opisanych w nim algorytmów ubiegało się w 2011 roku kilka banków komercyjnych funkcjonujących na terenie Unii Europejskiej.
Drugą osobą występującą był Leszek Czerwonka (Uniwersytet Gdański). Zaprezentował on referat pt. „Ryzyko spadku wartości spółki w wyniku podjęcia próby przejęcia”. Autor rozpoczął wystąpienie od wykazania, iż transakcje przejęcia w całości należą do obszaru działań objętych wysokim ryzykiem i niepewnością. Następnie przedstawił dane liczbowe ilustrujące wartości spółek notowanych na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych podczas procesów przejęcia. Prezentowane badania dotyczyły skumulowanej stopy zwrotu dla akcji przedsiębiorstw, które ogłosiły wezwanie do sprzedaży akcji i podjęły próbę przejęcia innych spółek. Autor omówił wyniki dla 45 sesji. Następnie wykazał, że przedsiębiorstwa inicjujące przejęcia w krótkim okresie czasu nie odnotowują nadzwyczajnych zwrotów z tych, że inwestycji. Wniosek ten stanowi cenne spostrzeżenie naukowe i praktyczne. Wszystkie osoby zarządzające, planujące procesy przejęcia z pewnością będą chciały uwzględnić w swoich działaniach zaprezentowane wnioski z badań.
Trzecim prelegentem był Piotr Dudziński (Uniwersytet Gdański), wygłosił on referat pt. „Ryzyko związane z popytem w oligopolu”. Autor podjął się zaprezentowania własnej analizy stochastycznej wersji modelu duopolu Stackelberga, w którym ryzyko jest skorelowane z popytem. Model ten zakłada, że ryzyko jak i dostęp do informacji rozkładają się asymetrycznie dla uczestników gry rynkowej. Prelegent, przy określonych założeniach dotyczących rozkładu prawdopodobieństwa zmiennej losowej, przedstawił warunki, przy których przeważają korzyści bycia liderem nad dostępem do informacji i nie ponoszeniem ryzyka. Podczas dyskusji, jaka odbyła się po wystąpieniu, uczestnicy panelu podkreślali cenne wnioski, jakie z zaprezentowanych badań wynikają. Autor określił precyzyjnie, kiedy opłaca się przedsiębiorstwu wprowadzić nowy produkt na rynek a kiedy korzystniej jest poczekać aż zrobi to inny podmiot gospodarczy a następnie, jako naśladowca podjąć się produkcji identycznego bądź podobnego produktu.
Czwartym prelegentem był Przemysław Borkowski (Uniwersytet Gdański), tytuł jego wystąpienia był następujący „Błędy w praktyce oceny ryzyka w rzeczowych projektach inwestycyjnych”. Autor zajął się problemem właściwej oceny ryzyka w projektach inwestycyjnych z punktu widzenia efektywności realizacji tych przedsięwzięć. Wskazał fakt powszechności nietrafnych prognoz dotyczących ostatecznych kosztów inwestycji. Wykazał, opierając się na przykładach, iż początkowe zaniżenie planowanych całkowitych kosztów inwestycji jest praktyką powszechnie występującą nie tylko w Polsce, ale i w innych krajach. Autor zaprezentował główne przyczyny tego stanu rzeczy, uznając, że są to: błędy w rozpoznaniu źródeł ryzyka, nieprawidłowa ocena prawdopodobieństwa wystąpienia i skutków ryzyka, czy też niekompetencje personelu zajmującego się oceną ryzyka. Wskazał również na polityczne przesłanki świadomych działań decydentów zmierzające do niedoszacowania ryzyka w fazie planowania inwestycji.
Ostatnią osobą występującą była Anna Lenart (Uniwersytet Gdański), przedstawiła ona referat pt. „System ERP a zarządzanie ryzykiem”. Prelegentka za prezentowany obszar badań obrała komputerowe wspomaganie procesu zarządzania ryzykiem. Autorka krótko scharakteryzowała systemy SAP ERP i SAP GRC Risk Managment. Następnie przedstawiła możliwości tych systemów w wspieraniu poszczególnych etapów zarządzania ryzykiem, to znaczy: identyfikacji, oceny, monitorowania a kończąc na planowaniu działań prewencyjnych. Autorka dowiodła, że systemy ERP umożliwiają zarządzanie ryzykiem organizacyjnym, ludzkim i technicznym. Ta wyjątkowa integracja obsługi obszarów zagrożonych stanowi istotną przewagę konkurencyjną tego typu oprogramowania nad innymi pomniejszymi systemami.
Sesję zakończyła długa dyskusja moderowana przez prof. dr hab. Krystynę Dziworską. Uczestnicy postanowili spotkać się za rok na kolejnej konferencji i kontynuować naukową dyskusję na temat roli zarządzania ryzykiem w współczesnym przedsiębiorstwie.
dr Jacek Winiarski
