International Business and Global Economy Nr 34

Biznes Międzynarodowy w Gospodarce Globalnej

ISSN 2300-6102

e-ISSN 2353-9496

Redaktor naukowy: Katarzyna Bałandynowicz-Panfil

Redaktor wydawnictwa: Anna Świtalska-Jopek

Rada Naukowa: Alina Hyż, Bohdan Jeliński, Wolfgang Kremser, Danuta Marciniak-Neider, Janusz Neider, Ewa Oziewicz, Joanna Pietrzak

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2015

Wersją pierwotną numeru jest wersja elektroniczna.

Strona tytułowa [PDF]

Strona redakcyjna [PDF]

Spis treści [PDF]

Introduction [PDF]

Przedmowa [PDF]

ECONOMIC AND FINANCIAL ASPECTS 

ASPEKTY GOSPODARCZE I FINANSOWE

Eugeniusz Gostomski

DOI 10.4467/23539496IB.13.001.3974

Przyczyny i możliwe konsekwencje wprowadzenia podatku od transakcji finansowych w krajach Unii Europejskiej [PDF PL]

Głównym celem artykułu jest przedstawienie kontrowersji wokół wprowadzenia w UE podatku od transakcji finansowych (FTT). Przedstawiono istotę tego podatku, przesłanki przemawiające za jego wprowadzeniem w UE lub przeciwko jego wprowadzeniu i oczekiwane efekty fiskalne. Wobec braku jednomyślności krajów UE w sprawie opodatkowania transakcji finansowych będzie ono stosowane w ograniczonej grupie krajów unijnych w oparciu o mechanizm tzw. wzmożonej współpracy od początku 2016 r. lub zacznie obowiązywać jeszcze później.

Reasons for and possible consequences of introducing the financial transaction tax in the European Union countries

The main aim of this paper is to analyze the problem of the financial transaction tax (FTT) in Europe in its most crucial aspects. That is why the author of this article has presented the core idea of the above mentioned tax, arguments in support and against its implementation and the fiscal effects that could be achieved due to the financial transaction tax. In the absence of consensus on the FTT among the EU countries, it will be introduced in a limited number of EU countries through a mechanism called „enhanced cooperation” in 2016 or it even later.

Joanna Bednarz

DOI 10.4467/23539496IB.13.002.3975

Motywy ekspansji zagranicznej polskich przedsiębiorstw ze szczególnym uwzględnieniem ryzyka politycznego [PDF PL]

Motywy przyświecające przedsiębiorcom w ekspansji zagranicznej są zróżnicowane i uzależnione od indywidualnej sytuacji danego podmiotu na rynku. Decyzja o internacjonalizacji może zostać podyktowana chęcią wykorzystania szans pojawiających się na rynkach obcych lub uniknięcia zagrożeń związanych z działalnością w kraju macierzystym. Zdarza się jednak, że niekorzystne warunki otoczenia zewnętrznego przedsiębiorstwa powodują, że dalsza jego obecność w kraju goszczącym staje się trudna, a nawet niemożliwa. Taka sytuacja może mieć miejsce np. w przypadku wystąpienia ryzyka politycznego w kraju ekspansji. Celem artykułu jest zaprezentowanie motywów ekspansji przedsiębiorstw na rynki zagraniczne ze szczególnym uwzględnieniem istoty i specyfiki ryzyka politycznego. W celu zobrazowania tego istotnego zagadnienia dokonano syntetycznej analizy warunków prowadzenia działalności gospodarczej na Ukrainie i w Rosji w dobie konfliktu na wschodzie. Do przygotowania artykułu wykorzystano dwa rodzaje metod badawczych: metody służące gromadzeniu informacji oraz metody ich porządkowania i przetwarzania.

Motives for the international expansion of Polish enterprises with special emphasis on political risk

The need for facing up the competitors and the wish to build the competitive advantage on the market contribute to enterprises’ expansion abroad. The decision concerning geographical expansion may be caused by making advantage of chances which appear on foreign markets. Nevertheless, it can also happen that adverse conditions of the enterprise’s external environment make the presence in the host country difficult or even impossible. This situation can appear when the political risk occurs in the country of expansion. The purpose of this paper is to present the characteristics of the enterprises’ motives of expansion on foreign markets with particular emphasis on the nature and specificity of political risk. In order to illustrate this important problem, the author made a synthetic analysis of the business environment in Ukraine and Russia during the conflict in the East of Europe. In the paper two types of research methods were used: methods of data collection and methods of organising and processing information.

Hans-Heinrich Bass

DOI 10.4467/23539496IB.13.003.3976

Foreign direct investment in Tunisia: Performance, policies, prospects [PDF EN]

Around the turn of the millennium, Tunisia achieved sizeable rates of economic growth. Given the additional fact of an increasing financial deepening and an emerging industry, the country had been considered by many observers as one of the ‘African Lions.’ However, even before the Arab Spring movements started in Tunisia, the average growth rate was still far from the rate required for a fast catch-up with high income economies. This article aims at analysing the role which foreign direct investment (FDI) has played and can play in spurring economic growth in Tunisia. It analyses domestic saving and investment as well as presents patterns of FDI and present promotional policies. The author argues that foreign direct investment can help to overcome some constraints in capital accumulation and even contribute to ‘inclusive growth,’ i.e., a regionally, socially, and inter-generationally balanced growth pattern. There are, however, two preconditions: capital inflows must be directed by appropriate promotional policies and Tunisia must insulate itself from any negative repercussions from the present political unrest in the Middle East and North African region.

Inwestycje zagraniczne w Tunezji – realizacje, zasady postępowania, perspektywy

Na przełomie tysiącleci Tunezja osiągnęła wysoki wskaźnik tempa wzrostu gospodarczego. Zważywszy dodatkowo na rozwój rynku finansowego oraz dynamicznie wzrastający przemysł, kraj ten uważany jest przez wielu obserwatorów za jeden z afrykańskich „tygrysów gospodarczych”. Jednakże jeszcze przed wydarzeniami Arabskiej Wiosny, mającymi swój początek w Tunezji, średnia stopa wzrostu była nadal daleka od wartości wymaganych, by dorównać gospodarkom wysokodochodowym. Niniejszy artykuł ma na celu analizę roli, jaką odgrywają i mogą odgrywać inwestycje zagraniczne podczas gwałtownego wzrostu gospodarczego w Tunezji. Artykuł ten bada zarówno oszczędności i inwestycje krajowe, jak też obecne wzorce inwestycji zagranicznych oraz prezentuje politykę promocyjną. Dowodzi on, że inwestycje zagraniczne mogą pomóc przezwyciężyć pewne ograniczenia w akumulacji kapitału, a nawet przyczynić się do trwałego „wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu”, tj. zrównoważonego regionalnie, społecznie i międzypokoleniowo modelu wzrostu. Istnieją jednak dwa warunki wstępne: napływ kapitału musi być kierowany przez odpowiednią politykę promocyjną, a Tunezja musi chronić się przed jakimikolwiek negatywnymi następstwami obecnych niepokojów politycznych w regionie Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej.

Tomasz Michałowski

DOI 10.4467/23539496IB.13.004.3977

Commodity price changes after 2000 and their effects on the economies of commodity-exporting African countries [PDF EN]

After 2000, unprecedented rises in commodity prices were recorded. Despite sharp declines in the second half of 2008, from the beginning of 2001 to mid-2011 prices of primary commodities more than tripled in value against the USD. The aim of the paper is to analyse the effects of commodity price changes after 2000 on the value of Africa’s exports and economic growth of commodity exporting African countries. Section 1 analyses the significance of primary commodities in African countries. Section 2 presents commodity price developments after 2000. Section 3 analyses relations between commodity price changes and changes in the value of Africa’s exports and economic growth of commodity-exporting African countries. The author uses mainly descriptive statistics as a method of analysis. The results of the analyses suggest that there is a strong shortterm relationship between commodity price changes and the value of Africa’s exports as well as between changes in commodity prices and changes in GDP in commodity-exporting African countries.

Zmiany cen towarów surowcowo-rolnych i ich wpływ na gospodarki eksportujących te produkty krajów Afryki

Po roku 2000 miał miejsce bezprecedensowy wzrost cen artykułów surowcowo-rolnych. Pomimo znacznych spadków odnotowanych w drugiej połowie 2008 roku, od początku 2001 roku do połowy 2011 roku ceny wspomnianych produktów w dolarach amerykańskich wzrosły ponad trzykrotnie. Celem artykułu jest analiza wpływu zmian cen artykułów surowcowo-rolnych po 2000 roku na wartość eksportu Afryki i wzrost gospodarczy eksportujących te produkty krajów Afryki. W części pierwszej przeanalizowano znaczenie artykułów surowcowo-rolnych dla krajów regionu. W części drugiej przedstawiono zmiany cen produktów wydobywczych i rolnych po 2000 roku. Z kolei w części trzeciej przenalizowano związki pomiędzy zmianami cen artykułów surowcowo-rolnych a zmianami wartości eksportu Afryki, a także pomiędzy zmianami cen artykułów surowcowo-rolnych a wzrostem gospodarczym eksportujących te produkty krajów Afryki. Autor korzystał przede wszystkim z metod statystyki opisowej. Wyniki przeprowadzonych analiz sugerują występowanie w krótkim okresie silnego związku między zmianami cen artykułów surowcowo-rolnych a wartością eksportu Afryki, jak również pomiędzy zmianami cen artykułów surowcowo-rolnych a zmianami PKB eksportujących analizowane produkty krajów regionu.

Danuta Łapacz

DOI 10.4467/23539496IB.13.005.3978

Zamówienia publiczne w Unii Europejskiej – analiza porównawcza procedur w wybranych państwach członkowskich [PDF PL]

Jednym z istotnych problemów wspólnego rynku zamówień publicznych Unii Europejskiej jest tzw. transgraniczność zamówień. Skłania to Parlament Europejski do tworzenia nowych dyrektyw z zakresu zamówień publicznych, które usprawniają postępowania, służą zrównoważonemu rozwojowi oraz innowacyjności, jak również zwiększają zaangażowanie małych i średnich przedsiębiorstw. W artykule przedstawiono najważniejsze aspekty europejskiej dyskusji o efektywnym wydatkowaniu środków publicznych oraz omówiono postępowania stosowane w ramach zamówień w wybranych państwach Unii Europejskiej. Analiza Źródeł prawa, wielkości i struktury rynku, jak również poszczególnych procedur wskazuje na konieczność modernizacji systemu zamówień publicznych oraz wprowadzenia dyrektyw ujednolicających prawa zamówień publicznych na terenie Unii Europejskiej, czyli tworzenia skutecznego, wspólnego rynku z gwarancją równego traktowania. W artykule zastosowano metodę dokumentacyjną z wykorzystaniem literatury krajowej oraz zagranicznej.

Public procurement in the European Union: A comparative analysis of procedures in selected member states

One of the essential dilemmas of the public procurement in the common market of the European Union is the problem of the so-called cross border procurement, which urges the European Parliament to issue new public procurement directives that improve the proceedings, serve sustainable development and innovation, as well as aim to increase the involvement of small and medium-sized enterprises. The outline of the important aspects of the European discussion about effective expenditure of public funds presented by the author inspires the objective of this article, which is to illustrate the procedures used in contracts in selected Member States of the European Union. An analysis of the sources of law, the size and structure of the market, as well as individual procedures formulated the following conclusion of the above topic. The needed modernisation and compulsory implementation of the directives in the direction of the unification of the public procurement law in the European Union is needed to create an effective single market which guarantees equal treatment. Analysing literature, national and foreign, the intended purpose of the article is reached, using the method of the document.

Franziska Biermann, Mark-Oliver Teuber, Jan Wedemeier 

DOI 10.4467/23539496IB.13.006.3979

Bremen’s and Hamburg’s port position: Transport infrastructure and hinterland connections within the North Range [PDF EN]

The quality and efficiency of the northern German ports’ hinterland connections define their competitive potential. The assessment of gross domestic product achieved within a certain travel period via rail, road, inland waterways and intermodal freight transport provides a major indicator for the competitive positioning of the northern German ports. To measure this potential, we  use simple travel time matrices for different modes of transport. The achievable purchasing power of the hinterland territories is thereby a prime determinant of port competitiveness. The European Union’s Trans-European Transports Network programme (TEN-T) may advance Hamburg and Bremen/Bremerhaven ports’ competitive situation by improving their hinterland accessibility, removing cross-border bottlenecks and upgrading infrastructure and streamline transport operations throughout the EU.

Pozycja portów w Bremie i Hamburgu – infrastruktura transportowa i połączenia z krajem w obrębie North Range

Jakość i wydajność połączeń między portami północnych Niemiec a resztą kraju definiują ich potencjał konkurencyjny. Ocena produktu krajowego brutto, którą można uzyskać w określonym czasie podróży koleją, drogą lądową, wodami lądowymi oraz transportem intermodalnym zapewnia główny wskaźnik konkurencyjnego położenia ww. portów. Aby zmierzyć ten potencjał stosuje się proste macierze podróży z informacją o czasie podróży różnymi środkami transportu. Osiągalna siła nabywcza terytoriów śródlądowych jest tym samym głównym wyznacznikiem konkurencyjności portów. Program transeuropejskiej sieci transportowej mógłby wspierać sytuację konkurencyjną niemieckich portów północnych w Hamburgu i Bremie/Bremerhaven, aby utrzymać ich dostępność dla portów śródlądowych, a co więcej by uniknąć opóźnień na granicach, zmodernizować infrastrukturę i zoptymalizować transport w Unii Europejskiej.

Katarzyna Andruszkiewicz, Tomasz Betcher

DOI 10.4467/23539496IB.13.007.3980

Indywidualizacja oferty dla konsumentów dzięki zastosowaniu big data [PDF PL]

Rozwój technologii wykorzystywanych współcześnie w analizie informacji o klientach pozwala na pozyskiwanie danych dotyczących ich preferencji już nie tylko z przeszłości, ale również z ich bieżących zachowań w Internecie, takich jak dokonywanie płatności on-line, korzystanie z mediów społecznościowych i inne. Celem artykułu jest przedstawienie możliwości wykorzystania big data do indywidualizowania oferty pod kątem zachowań nabywców. W artykule zanalizowano proces gromadzenia i przetwarzania danych w celu zindywidualizowania oferty oraz wskazano przykłady stosowania big data w międzynarodowej praktyce gospodarczej. W wyniku badania stwierdzono, że umiejętność sprostania indywidualnym potrzebom nabywców stała się podstaw ą współczesnej konkurencyjności. Pozyskiwanie danych niestrukturalnych w czasie rzeczywistym oraz umiejętność ich analizy są warunkiem funkcjonowania przedsiębiorstw w ramach rozwiniętych technologicznie gospodarek. Aby budować pozycję rynkową, przedsiębiorstwa muszą wykorzystywać możliwości analizy big data, przewidując przyszłe zachowania klientów oraz poddawać indywidualizacji nie tylko produkt, ale też wszystkie składniki kompozycji marketingowej.

Using big data to customize the offer for customers

The development of modern technologies used in the analysis of customer information allows not only for the collection of past data on buyers’ preferences, but also makes it possible to analyse consumer behaviour on the Internet, online payments, social media and other real-time sources. The aim of the paper is to present the possibilities of using big data in the process of customizing the offer in the context of buyer behaviour. The paper analyses the process of collecting and processing data for the purposes of customizing the offer and identifies practical examples of using big data in the international business practice. It has been stated that the ability to meet the individual needs of buyers has become the basis of modern competitiveness. The real-time acquisition of non-structural data and the ability to analyse it are a condition of successful operation for businesses in technologically developed economies. To build market position, companies need to use big data analysis capabilities, anticipating future customer behaviour and customize not only the product but also all the components of the marketing mix.

Keywords: big data, product customization, personalization

SOCIAL AND ECONOMIC ASPECTS

ASPEKTY SPOŁECZNE I EKONOMICZNE

Bohdan Hnatkivskyy

DOI 10.4467/23539496IB.13.008.3981

Labour migration and its impact on Ukraine’s economic development [PDF EN]

The author analyses the phenomenon of labour migration in Ukraine and its impact on the country’s economic development. Its positive consequences include more foreign currency flowing into Ukraine due to the remittances from the labour immigrants, as well as opportunities for the working population to improve its financial situation. Among its negative effects are the reduction of the population of Ukraine and the instability of its social security system. Some recommendations to address the issues of labour migration are also provided, which include, i.a., job creation, a reduction of the shadow economy and a continuous analysis of the scale of illegal labour migration from Ukraine.

Migracja pracy i jej wpływ na rozwój gospodarczy Ukrainy

W artykule przeanalizowano zjawisko migracji pracy na Ukrainie oraz jego wpływ na rozwój gospodarczy tego kraju. Pozytywne skutki migracji wiążą się głównie ze zwiększeniem wpływu obcej waluty do Ukrainy dzięki przekazom pieniężnym od emigrantów pracy oraz umożliwieniem osobom pracującym poprawy ich sytuacji finansowej. Migracja pociąga jednak za sobą także skutki negatywne, takie jak zmniejszenie ludności Ukrainy i niestabilność systemu zabezpieczenia społecznego. Wskazówki dotyczące rozwiązywania problemów migracji zarobkowej obejmują m.in. tworzenie nowych miejsc pracy, zmniejszenie „szarej” gospodarki i przeprowadzanie bieżących analiz skali nielegalnej migracji zarobkowej z Ukrainy.

Magdalena Mosionek-Schweda 

DOI 10.4467/23539496IB.13.009.3982

Organization, operation and reforms of the Norwegian pension scheme in the light of demographic trends [PDF EN]

The aim of this article is to present the principles of the Norwegian pension scheme, which is being reorganized since 1 January 2011 with regard to the acquisition and determination of pension rights and the possibility of combining work with pension in the light of demographic challenges. The phenomenon of an aging population (which is the result of, i.a., rising longevity and declining fertility rate) and the migration processes have become a serious threat to public pension systems of most countries. For this reason, they decided to implement radical reforms in the retirement security of citizens. Among these countries was also Norway, despite the fact that its liberal immigration policy, very high fertility rate and, primarily, the funds collected in the state pension fund seem to protect its pension system, as well as public finances, against the collapse. The choice of the subject was influenced by the growing popularity of Norway as a destination for employment and by the considerable complexity of the Norwegian pension scheme, especially in the ongoing transition period in which the old and new regulations operate simultaneously. This paper is based on the materials collected in the branches of the Norwegian Labour and Welfare Administration (NAV) in Stavanger, statistical data and analyses compiled by Statistics Norway (SSB), as well as the information published by NAV and the Norwegian Ministry of Labour and Social Affairs.

Organizacja, funkcjonowanie oraz reformy norweskiego systemu emerytalnego w świetle trendów demograficznych

Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie zasad działania norweskiego systemu emerytalnego, w którym od 1 stycznia 2011 roku wdrażana jest reforma w zakresie nabywania i ustalania uprawnień emerytalnych oraz możliwości łączenia pracy z pobieraniem świadczeń w związku z wyzwaniami demograficznymi. Zjawisko starzenia się społeczeństwa (na skutek m.in. wydłużenia trwania życia i spadku liczby urodzeń), jak również procesy migracyjne stały się poważnym zagrożeniem dla publicznych systemów emerytalnych większości państw. Z tego względu, w większości krajów zdecydowano o przeprowadzeniu radykalnych reform w zakresie zabezpieczenia emerytalnego obywateli. W tym gronie znalazła się również Norwegia, mimo iż liberalna polityka imigracyjna, bardzo wysoki współczynnik dzietności, a przede wszystkim środki gromadzone w ramach państwowego funduszu emerytalnego wydają się chronić jej system emerytalny, a także stan finansów publicznych, przed załamaniem. Na wybór tematu wpływ miała rosnąca popularność Norwegii jako kierunku migracji zarobkowej oraz fakt znacznego skomplikowania norweskiego systemu emerytalnego, szczególnie w trwającym obecnie okresie przejściowym, w którym funkcjonują równolegle stare i nowe zasady. Praca powstała w oparciu o materiały pozyskane w oddziałach Norweskiego Urzędu Pracy i Spraw Społecznych (NAV)w Stavanger, dane statystyczne oraz analizy opracowane przez Norweski Urząd Statystyczny (SSB), jak również informacje publikowane przez NAV oraz Norweskie Ministerstwo Pracy i Spraw Socjalnych.

Ewa Patra

DOI 10.4467/23539496IB.13.010.3983

Osoby starsze na rynkach pracy w krajach Unii Europejskiej – wybrane aspekty [PDF PL]

Celem artykułu jest przedstawienie ekonomicznych i społecznych aspektów funkcjonowania osób starszych na rynkach pracy w krajach Unii Europejskiej. Zważywszy na fakt, że należą one do jednej z grup w szczególnej sytuacji na rynkach pracy, zwłaszcza gdy poszukują zatrudnienia, analizie poddano główne wskaźniki charakteryzujące ich obecność na poszczególnych rynkach pracy. Prześledzono kształtowanie się współczynnika aktywności zawodowej, wskaźnika zatrudnienia i poziomu bezrobocia. Pomimo różnic w wartościach analizowanych wskaźników, sytuacja osób starszych na większości europejskich rynków pracy wymaga poprawy. Nabiera to szczególnego znaczenia w obliczu postępującego procesu starzenia się społeczeństw, który jest faktem demograficznym, społecznym, gospodarczym i kulturowym. Zwiększenie wykorzystania potencjału starszych pracowników staje się konieczne, czemu ma służyć m.in. przyjęcie strategii Europa 2020. Wykorzystana w artykule metoda badawcza obejmuje analizę polskich i zagranicznych źródeł literaturowych.

Older workers on labour markets in the European Union countries: Selected aspects

The aim of this article is to characterise briefly the situation of older workers on labour markets in the European Union countries. Taking into consideration that they constitute one of the most problematic groups on the labour markets, main indicators such as activity employment and unemployment rates were presented to illustrate their situation. Also, key solutions which help to increase and stimulate the professional activity among older workers in the European countries were described and analysed. The discussion of these problems confirm the assumption that ageing of societies, one of the main challenges of this century, is a very important factor influencing the level of employment and the direction of employment policy in the countries of the EU. Moreover, it is a key element in the Europe 2020 strategy.

Dorota Simpson

DOI 10.4467/23539496IB.13.011.3984

Znaczenie inteligencji kulturowej w kierowaniu zespołami międzynarodowymi [PDF PL]

We współczesnym świecie, powiązanym gospodarczo i komunikacyjnie, ludzie coraz częściej funkcjonują w środowiskach kulturowych innych niż własne. Ekspansja korporacji transnarodowych, powstawanie międzynarodowych joint venture, fuzji, aliansów oraz międzynarodowych zespołów projektowych sprawia, że procesy te absorbują coraz większą liczbę profesjonalistów – ekspatriantów i inpatriantów – którzy przemieszczają się i pracują w różnych krajach. Alternatywnym rozwiązaniem w stosunku do wyjazdu do innego kraju bywa czasami zarządzanie wirtualne. Praktyka dowodzi, że przed kadrą zarządzającą w skali globalnej stoją znacznie poważniejsze wyzwania niż przed menedżerami działającymi na rynku własnego kraju. Globalizacja, wiążąca się m.in. z rosnącą mobilnością międzynarodową dobrze wykształconych i utalentowanych ludzi, doprowadziła do powstania wspólnego rynku pracy, zasilanego przez profesjonalistów wywodzących się z różnych krajów i kultur. Sprawia to, że problemy wynikające z różnic kulturowych nabierają szczególnego znaczenia, a inteligencję kulturową, obok ogólnej i emocjonalnej, ceni się u ekspatriantów na równi z innymi cechami. Celem artykułu jest pokazanie istoty inteligencji kulturowej i przeanalizowanie jej komponentów w kontekście roli, jaką odgrywa ona w zarządzaniu zróżnicowanymi kulturowo zespołami. Osiągnięcie tak sformułowanego celu wymaga przeprowadzenia krytycznej analizy źródeł literaturowych. Do prezentacji uzyskanych wyników posłużono się metodą monograficzną.

The importance of cultural intelligence in managing international teams

In the contemporary world, economically and communicatively interconnected, more and more people live and work in different cultural environment. Expansion of transnational corporations, development of international joint ventures, strategic alliances, mergers and acquisitions, and international project teams cause growing demand for professionals – expatriates and inpatriates – travelling and working worldwide. Sometimes virtual solutions are employed in managing international teams. Business practice shows that international managers have to face much more difficult challenges than domestic ones. Globalization, with the growing mobility of highly educated, talented people, resulted in the development of global labour market, powered by professionals coming from diverse countries and cultures. As a result, the intercultural problems and conflicts become more and more burning, which creates the need for cultural intelligence – an important attribute of expatriates, together with general intelligence, emotional intelligence, and other managerial competencies which was the reason for researching cultural intelligence in international business. The aim of this paper is to identify the essence, the origin, the dimensions and the sub-dimensions of cultural intelligence, and to indicate its importance in different types of international teams. Studies and analysis of relevant sources were conducted to complete the task. To present the results of the findings the monographic method was utilized.

Ewa Mazanowska

DOI 10.4467/23539496IB.13.012.3985

Przeciwdziałanie mobbingowi w organizacji na przykładzie wybranych krajów Unii Europejskiej – uwarunkowania prawne [PDF PL]

W szeroko rozumianej gospodarce światowej, w której kapitał ludzki stanowi najważniejsze ogniwo każdej organizacji, mobbing w miejscu pracy staje się coraz większym problemem zarówno w krajach rozwiniętych, jak i rozwijających się, w tym w Polsce. W literaturze przedmiotu podkreśla się fakt, iż we wczesnym stadium mobbing najszybciej można rozpoznać w krajach z dobrze rozwiniętą kulturą organizacyjną; winnych zauważa się go dopiero wówczas, gdy przybierze on radykalne formy. Wynika to przede wszystkim z dostrzegania zjawiska z prawnego punktu widzenia. W tych krajach, gdzie pojęcie to weszło do ustawodawstwa najwcześniej, reakcja na mobbing jest szybsza. Ponieważ problematyka mobbingu w organizacji ma charakter wielopłaszczyznowy, publikacja niniejsza dotyczy tych aspektów, które wynikają z mocy prawa danego państwa. Na początku rozważań omówiono proces przyczynowo-skutkowy mobbingu, poczynając od jego definicji i krótkiej charakterystyki. Wymiar globalny zjawiska prezentuje skala jego występowania w wybranych krajach Unii Europejskiej. Przedstawiono prawne regulacje dotyczące metod walki z mobbingiem, w szczególności analizę rozwiązań organizacyjno-prawnych wewnątrz organizacji. Głównym celem artykułu jest znalezienie odpowiedzi na pytanie, jak powinno się rozwiązać problem mobbingu w polskich firmach. Podejmując próbę odpowiedzi, autorka bierze pod uwagę doświadczenia innych państw członkowskich oraz poglądy przedstawicieli różnorodnych dyscyplin naukowych dotyczące zapobiegania lub zrozumienia problemów mobbingowych w przedsiębiorstwach. W artykule dokonano przeglądu krajowej i zagranicznej literatury Źródłowej, pogłębiając tym samym wiedzę na temat zarządzania zasobami ludzkimi przez mobbing.

Preventing bullying in the organisation in selected countries of the European Union – legal considerations

In broadly understood global economy, where human capital is the most important link in any organisation, workplace bullying has become an increasing problem in both the developed and the developing countries, as well as in Poland. Emphasised in the literature is the fact that bullying in its early stages can be recognised the fastest in the countries with a high level of organisational culture. In other countries, however, it is only noticeable when it takes a radical form. This is mainly due to the perception of this phenomenon from a legal perspective. In those countries where the concept came to legislation earlier, the reaction to bullying is quicker. Since the issue of bullying in the organisation has a multifaceted character, this publication refers to the aspects arising from the law of a given country. At the beginning of these considerations, the causal process of bullying has been described, starting with its definition and brief characterisation. The global dimension of this phenomenon is presented with the scale of its occurrence in selected countries of the European Union. The article presents the legal regulations concerning the methods of dealing with psychological harassment, and, in particular, the analysis of organisational and legal solutions within organisations. Its main aim is to find an answer to the following question: How should the problem of bullying in Polish companies be solved? Attempting to answer this question, the author takes into account the experiences of other Member States and the views of the representatives of various scientific disciplines regarding the prevention or the understanding of the mobbing problem. The article reviews Polish and foreign source literature, thereby deepening the knowledge on human resource management by psychological harassment.

Agnieszka Popławska, Małgorzata Osowiecka, Justyna Kramarczyk 

DOI 10.4467/23539496IB.13.013.3986

Medialna wielozadaniowość – specyfika konstruktu i ujęcie międzykulturowe [PDF PL]

Rosnące znaczenie Internetu w życiu codziennym, korzystanie z wielu źródeł danych oraz konieczność szybkiego przetwarzania informacji coraz częściej skłaniają przedstawicieli nauk społecznych do podjęcia próby opisu i zbadania medialnej wielozadaniowości (media multitasking) [Castells, 2007; Rosa, 2013; Ophir, Nass, Wagner, 2009]. Medialna wielozadaniowość rodzi ciągłe pytania o jej skutki poznawcze i społeczne oraz o narzędzia badawcze, które pozwolą ją zdefiniować. Celem artykułu jest przegląd dotychczasowych wyników badań z zakresu medialnej wielozadaniowości ze szczególnym uwzględnieniem różnic indywidualnych i międzykulturowych. Niniejsza analiza, w tym analiza własnych badań empirycznych za pomocą kwestionariusza medialnej wielozadaniowości, pokazuje istotne różnice między kobietami a mężczyznami w korzystaniu z kilku mediów równocześnie. Ważnymi zmiennymi okazują się również wiek i kraj zamieszkania. Różnice te zależą także od typu mediów przetwarzanych w danym czasie.

Media multitasking: The specificity of the construct and a multicultural context

The growing importance of the Internet in everyday life, the use of multiple data sources and the necessity of rapid information processing more and more often lead social scientists to attempt to describe and study the phenomenon of media multitasking [Castells, 2007; Rosa, 2013; Ophir, Nass, Wagner, 2009], which constantly generates questions about its cognitive and social consequences as well as the research tools that will allow us to define it. The objective of the article is to review the existing research findings in media multitasking area with a special focus on individual and cross-cultural differences. The presented analysis, including the analysis of the author’s own empirical research conducted using a media multitasking questionnaire, shows significant differences in the simultaneous use of several media between men and women. Age and country of residence also turn out to be important variables. The differences also depend on the type of media processed in a given time.

Joanna Sitz-Kuleszo

DOI 10.4467/23539496IB.13.014.3987

Ekonomiczne następstwa wprowadzenia parytetów płci w radach nadzorczych spółek publicznych [PDF PL]

Celem artykułu jest przedstawienie ekonomicznych aspektów wprowadzenia parytetów płci w spółkach publicznych. Wykorzystana metoda badawcza obejmuje analizę polskiej i zagranicznej literatury Źródłowej. Punktem wyjścia rozważań są dwa dokumenty Komisji Europejskiej: „Strategia na rzecz równości kobiet i mężczyzn 2010–2015” oraz „Zielona Księga – unijne ramy ładu korporacyjnego”, które zobowiązują spółki publiczne do stosowania parytetów płci w państwach Wspólnoty Europejskiej. W artykule przytoczono również przykłady spoza Unii Europejskiej. Ponadto przedstawiono krótki zarys etapów wdrażania parytetów płci w radach nadzorczych spółek europejskich oraz starano się ukazać szerszy kontekst problematyki równouprawnienia kobiet i mężczyzn na rynku pracy. Analiza zagadnienia parytetów płci i dostępności stanowisk członka rady nadzorczej w spółkach publicznych stała się także przyczynkiem do podjęcia rozważań nad pozycją kobiety we współczesnej gospodarce i próby zrozumienia oraz wyjaśnienia jej aktualnej w niej roli.

Economic implications of gender parity implementation in supervisory boards of public companies

The purpose of the article is to present the economic aspects of the implementation of gender parity in public companies. The test method used involves the analysis of Polish and foreign source literature. The starting point for considerations are two European Commission documents: ’Strategy for equality between women and men 2010–2015’ and ’Green Paper – EU corporate governance framework,’ which commit public companies to implementing gender parity in the countries of the European Community. The article also quoted examples from outside the European Union. Furthermore, it presents a brief outline of the stages of the implementation of gender parity in the supervisory boards of European companies and attempts to show the wider context of the problem of equality between women and men in the labour market. The analysis of the issues of gender parity and the availability of supervisory board member positions in public companies also became a contribution to the consideration of the position and role of women in the modern economy.

Magdalena Harmacińska, Monika Szmelter

DOI 10.4467/23539496IB.13.015.3988

Socjalizacja ekonomiczna dzieci i młodzieży [PDF PL]

Artykuł został poświęcony problematyce socjalizacji ekonomicznej, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci, oraz finansów jako jej przedmiotu. Ma on charakter interdyscyplinarny, a celem autorów stało się wskazanie kluczowych problemów zmieniającego się życia gospodarczego, które współcześnie silnie kształtują proces socjalizacji ekonomicznej, sformułowanie wniosków opartych na analizie etapów i czynników tego zjawiska (z naciskiem na socjalizację finansową) oraz prezentacja kontraktu behawioralnego jako efektywnej metody socjalizacji finansowej najmłodszych. W artykule dokonano przeglądu wybranych pozycji literatury naukowej oraz podstawy programowej wychowania przedszkolnego w Polsce. Jako technikę badawczą wykorzystano też obserwację. Socjalizacja ekonomiczna  jednostki obejmuje całe jej życie i determinuje proces jej dążenia do bogacenia się. To proces, który toczy się zarówno w kontekście rozwoju poznawczego, jak i społecznego dziecka. Zwrócenie uwagi na socjalizację ekonomiczną dzieci jest istotne, ponieważ to właśnie w dzieciństwie kształtują się nawyki związane m.in. z konsumpcją, planowaniem wydatków oraz oszczędzaniem.

Children’s and youth’s economic socialization

This paper focuses on children’s economic socialisation, especially its financial aspect. It adopts an interdisciplinary approach and the aim of its authors is to indicate the tendencies in global business life which influence the process of economic socialisation, as well as to present the conclusions based on the analysis of the stages and factors of economic socialisation and the behavior  contract as a very effective method of children’s financial socialisation. The methods used in the paper include the analysis of specialist literature and observation. Economic socialisation continues through childhood into adult life of an individual and determines the process of his pursuit of enrichment, which takes place both in the context of the child’s cognitive and social development. Paying attention to children’s economic socialisation is important, because it is during childhood when the habits related to the consumption, budgeting and saving are being shaped.

Małgorzata Łosiewicz, Anna Ryłko-Kurpiewska

DOI 10.4467/23539496IB.13.016.3989

Public perception of healthcare personnel in Poland and some other European countries in view of selected  studies [PDF EN]

The paper presents current trends in the perception of healthcare in Poland and other European countries. The authors present the results of numerous surveys conducted both in Poland and abroad, which demonstrate significant changes in the way healthcare is perceived by the public in individual countries. As the diagnosis of how the medical profession is perceived in Poland gives no grounds for optimism, factors affecting its perception must be identified. This shows healthcare evaluation to be contextually-based, depending on the performance of both  individual healthcare establishments and of the whole healthcare system in Poland. Demography has a heavy impact on the evaluation, as the medical services are being rated by the ageing society.

Postrzeganie służby zdrowia w Polsce oraz pewnych innych państwach Europy w świetle wybranych badań

Artykuł przedstawia aktualne tendencje w postrzeganiu służby zdrowia w Polsce i innych krajach Europy. Autorki prezentują wyniki wielu polskich i zagranicznych badań opinii publicznej dowodzących zachodzenia istotnych zmian w postrzeganiu służby zdrowia przez społeczeństwa poszczególnych krajów. Diagnoza postrzegania zawodów medycznych w Polsce nie nastraja optymistycznie, istnieje więc konieczność wskazania determinantów postrzegania tej profesji. W związku z tym okazuje się, że ocena służby zdrowia przebiega kontekstowo i uzależniona jest zarówno od pracy poszczególnych placówek medycznych, jak i całego systemu ochrony zdrowia w Polsce. W ocenie tej ogromną rolę odgrywa też sytuacja demograficzna – ocena świadczeń zdrowotnych dokonywana jest bowiem przez starzejące się społeczeństwo.