Working Papers Institute of International Business University of Gdańsk no. 25

MEETING GLOBAL CHALLENGES

Institute of International Business at the Faculty of Economics of the University of Gdańsk has prepared serial number of its Working Papers. The 25th edition of Working Papers contains the results of the studies on globalization process in world economy, conducted by various scientific centers. This publication comprises 66 papers which are based on research work carried out by 80 researchers in Polish and foreign universities.

Edited by: Krystyna Żołądkiewicz, Tomasz Michałowski
Reviewer: Mirosław Szreder (Univeristy of Gdańsk)
Cover design: Wojtek Traczyk

Scientific Board: Natalia G. Adamchuk, Yasemin Arbak, Hans H. Bass, Borisas Melnikas, Franco Prausello, Bohdan Jeliński, Anna Barbara Kisiel-Łowczyc, Antoni Makać, Danuta Marciniak-Neider, Janusz Neider, Ewa Oziewicz, Krystyna Żołądkiewicz

Publisher: Fundacja Rozwoju Uniwersytetu Gdanskiego, Sopot 2008
 

Table of contents (abstracts):

Stanisław Ładyka, Half a century of the European Union

Z okazji 50. rocznicy powstania Unii Europejskiej w światowej, a głównie europejskiej, prasie pojawiło się wiele opinii i ocen jej funkcjonowania i osiągnięć. Poprzez proces pogłębiania i poszerzania integracji Unia stała się z jednej strony ważnym ośrodkiem kształtującym relacje na zewnątrz ugrupowania, z drugiej natomiast w znacznym stopniu podlega oddziaływaniu czynników zewnętrznych. Problemy związane z rozszerzaniem zasięgu terytorialnego o kraje Europy Środkowo-Wschodniej oraz ich odpowiednie włączenie do struktur „starej” Unii to najważniejsze obecnie wyzwania dla ugrupowania. Wiąże się to z proponowaną koncepcją „dwóch prędkości”, przy jednoczesnej obawie związanej ze zwiększaniem się różnicy w poziomie rozwoju gospodarczego poszczególnych krajów członkowskich. Inną jest kwestia politycznej i instytucjonalnej struktury integracji europejskiej – federacji lub konfederacji. Wśród kolejnych zagadnień, podnoszonych z okazji jubileuszu Unii, jest także jej miejsce we współczesnym układzie sił w gospodarce światowej, obok USA i Japonii oraz takich gospodarek jak Rosja, Indie, czy zwłaszcza Chiny.

Bogumiła Mucha-Leszko, Magdalena Kąkol, Priority areas of the EU external economic policy under globalisation

Podstawą układu sił we współczesnym systemie gospodarki globalnej jest dominacja Stanów Zjednoczonych i Unii Europejskiej. Oba centra oddziałują na sytuację gospodarczą świata własnym potencjałem i polityką, której celem jest budowanie coraz silniejszej pozycji w warunkach globalnej konkurencji. Istnieją realne przesłanki zasadniczych zmian w układzie głównych ośrodków gospodarki światowej, w rezultacie niezwykłego awansu gospodarczego Chin, rozwoju Indii i Rosji. Unia Europejska utrzyma swoje znaczenie w skali globalnej, jeśli dostosuje politykę gospodarczą do nowych wyzwań.

W artykule zostały przedstawione założenia zagranicznej polityki ekonomicznej UE w dwóch priorytetowych dziedzinach, czyli w polityce handlowej i polityce konkurencji. Globalne współzależności gospodarcze i globalny rynek wymagają tworzenia reguł i instytucji, które byłyby w stanie przeciwdziałać konfliktom handlowym i destabilizacji wymiany międzynarodowej. Unia Europejska od lat 90. podejmuje inicjatywy zmierzające do umocnienia WTO jako centrum multilateralnego porządku w handlu, który obejmowałby również reguły konkurencji. Autorki podkreślają deklaratywny charakter tej polityki. Uważają, że jej słuszne założenia przyniosą rezultaty, jeśli mocarstwa gospodarcze będą konsekwentnie dążyć do rozwiązywania problemów w skali globalnej, a nie w przypadku trudności intensyfikować liberalizację w regionach.

Algis Junevičius, The elimination of the barriers of EU services markets functioning: case of Lithuania

Wolny przepływ osób, dóbr i usług wewnątrz Unii Europejskiej jest jednym z głównych korzyści obywateli i przedsiębiorców krajów UE, który zapewnia również silniejszą konkurencję cenową. Usługi generują 70% PKB oraz miejsc pracy w krajach unijnych. Niestety, poszczególne kraje posiadają różne systemy prawne, co tworzy bariery prawne i administracyjne dla dostawców usług. Sytuacja ta utrudnia swobodne dostarczanie usług pomiędzy granicami i konkurencję między państwami w dziedzinie usług. Dyrektywa 2006/123/EC dotycząca usług, jest częścią procesu reform rozpoczętą w ramach Agendy Lizbońskiej, której perspektywą jest uczynienie z UE najbardziej konkurencyjnej i dynamicznej, opartej na wiedzy gospodarki świata do roku 2010. Celem tej Dyrektywy jest zapewnienie odpowiednich ram prawnych, dzięki którym wyeliminowane zostaną bariery dla powstawania nowych dostawców usług i swobodnej wymiany usług pomiędzy państwami UE. Ma to zapewnić zarówno producentom jak i konsumentom usług podstawy prawne dla tych dwóch wolności zabezpieczonych w Traktacie. Celem tego artykułu jest określenie wpływu Dyrektywy na litewski rynek usług.

Adam Przybyłowski, Survival strategies for EU seaports in the context of globalization

Porty morskie UE nie są w pełni przygotowane pod względem techniczno-organizacyjnym do efektywnej obsługi transportu intermodalnego, jak i do adaptacji logistycznej formuły zarządzania łańcuchami dostaw. Na przeszkodzie temu stoją zazwyczaj stosowane tam tradycyjne systemy i modele administrowania i zarządzania portami morskimi i wiążące się z tym formy prowadzenia działalności gospodarczej. Działania w zakresie dostosowania europejskich portów morskich do jakościowo nowych wymogów zarządzania odbywają się w niezwykle wymagającym zglobalizowanym otoczeniu. Wyzwanie stanowią zwłaszcza takie elementy, jak: niepewność rynkowa, presja ze strony przewoźników, konieczność uzasadnienia wysokich wydatków publicznych, wymogi środowiskowe, a także zmieniające się regulacje prawne.

Iwona Pawlas, Export competitiveness of Polish goods on single European market

Członkostwo Polski w Unii Europejskiej oznacza swobodny dostęp polskich towarów do Jednolitego Rynku Europejskiego. W celu pełnego wykorzystania korzyści płynących z tej wolności potrzebna jest poprawa konkurencyjności polskich towarów. W pracy podjęto próbę oceny pozycji konkurencyjnej polskich towarów na Jednolitym Rynku Europejskim. Analizę przeprowadzono z wykorzystaniem współczynnika ujawnionej przewagi komparatywnej, wskaźnika pokrycia handlu oraz indeksu handlu wewnątrzgałęziowego. Badania dotyczyły lat 2005-2006. Uzyskane rezultaty wskazują na niski poziom konkurencyjności polskich towarów. Konieczne wydaje się podjęcie aktywnych działań w celu wypracowania konkurencyjności wyższego rzędu, w Postulować należy zastosowanie proinnowacyjnych i prorozwojowych instrumentów w zakresie polityki ekonomicznej państwa.

Magdalena Olczyk, The competitiveness of Polish manufacturing export on the EU market in the years 2004-2006

Celem artykułu jest określenie poziomu i fundamentu konkurencyjności polskiego eksportu artykułów przemysłowych na Wspólnym Rynku na tle wybranych krajów.

Wyniki analizy przeprowadzonej metodą Constant Market Share, zastosowanej do dekompozycji wzrostu eksportu Polski, Czech, Słowacji i Węgier na rynek Unii Europejskiej w okresie 2004-2006 wskazały, iż Polska stała się (obok Czech) liderem pod względem struktury i poziomu konkurencyjności lokowanych na unijnym rynku towarów przemysłowych. Głównym źródłem wzrostu wywozu Polski na unijny rynek w analizowanym okresie był wzrost konkurencyjności wywożonych na ten rynek towarów. Ponadto systematyczny wzrost polskiego wywozu w latach 2004-2006 był skutkiem pozytywnych zmian w polskiej strukturze towarowej. Działy, które w największym stopniu generowały dodatni efekt konkurencyjności w analizowanym okresie były jednakowe dla wszystkich analizowanych krajów. Należały do nich najbardziej zaawansowane technologicznie działy takie jak: maszyny i urządzenia mechaniczne, maszyny i urządzenie elektryczne oraz pojazdy nieszynowe.

Analiza macierzy konkurencyjności Polski, Czech, Węgier i Słowacji na rynek UE w latach 2004-2006 wskazała na silnie rosnącą skuteczność polskiego eksportu towarów przemysłowych wysokiej jakość, przy dominującej, lecz nieskutecznej cenowej formie konkurowania na unijnym rynku. W 2006 roku Polska odnotowała na rynku UE dodatnie saldo wymiany w kategorii artykułów przemysłowych wysokiej jakości, co może świadczyć o rodzącej się, nowej, skutecznej formie konkurowania na unijnym rynku.

Marcin Gryczka, Intra-EU digital divide and its implications for the Lisbon strategy implementation process

Dotychczasowe efekty wdrażania Strategii Lizbońskiej wskazują, że jej główny cel, jakim jest stworzenie najbardziej konkurencyjnej gospodarki na świecie, może nie zostać osiągnięty nie tylko do 2010 roku, ale nawet w dłuższym horyzoncie czasowym. Jednym z podstawowych zagrożeń dla realizacji Strategii jest utrzymywanie się tzw. przepaści cyfrowej (digital divide) między starymi a nowymi krajami członkowskimi, gdyż osiągnięcie wielu z celów cząstkowych Strategii jest uzależnione od szybkiego postępu naukowo-technicznego oraz likwidacji dysproporcji w wykorzystaniu technologii IT w ramach Unii Europejskiej. Polska, która pod względem wielu wskaźników znacząco odbiega in minus nie tylko od średniej dla „starej” Unii, ale także pozostaje w tyle względem wielu krajów przyjętych do UE po 2004 roku, nadal nie wypełnia zobowiązań wynikających ze Strategii Lizbońskiej, jak również z podjętego mniej więcej w tym samym czasie planu działań pod nazwą eEurope. Szczególnie negatywnym zjawiskiem w przypadku naszego kraju jest jednoczesne powiększanie się dysproporcji rozwojowych między dużymi obszarami metropolitalnymi a mniejszymi ośrodkami miejskimi i obszarami wiejskimi (należy pamiętać, że przytoczone wskaźniki stanowią średnie dla poszczególnych krajów, a zatem ich wartości dla obszarów wiejskich są zapewne znacznie niższe niż dla dużych miast). Zmiana tego stanu będzie wymagała spójnych działań o charakterze instytucjonalnym, społecznym, edukacyjnym i ekonomicznym, a w przypadku Polski – konsekwencji i uniezależnienia od doraźnych celów politycznych.

Bogusława Drelich-Skulska, Process of economic integration in South-East Asia, on the example of ASEAN

Intensywny proces tworzenia ugrupowań regionalnych na wszystkich kontynentach w XXI wieku dowodzi, że pomimo liberalizacji handlu światowego, znoszenia barier celnych i ograniczeń, istnieje wyraźna tendencja do tworzenia w regionach stref wolnego handlu, które zapewniają łatwiejszy wzajemny dostęp do rynków. Działania te mają przede wszystkim na celu zapewnienie sobie- przez integrujące się państwa- większego bezpieczeństwa ekonomicznego w warunkach rosnącej konkurencji na rynku światowym.

Przykładem takiego ugrupowania – budzącego wśród badaczy i praktyków rosnące zainteresowanie – jest Stowarzyszenie Narodów Azji Południowo-Wschodniej (ASEAN). Jego powstanie (1967) i rozwój współpracy regionalnej w ramach tej organizacji przyczyniło się do zwiększenia roli i wzmocnienia pozycji obszaru Azji Południowo-Wschodniej na arenie międzynarodowej.

W niniejszym artykule ukazano różne płaszczyzny integracji ekonomicznej obserwowane w Azji Południowo-Wschodniej rozpoczynając od przepływów towarowych, poprzez usługowe i kapitałowe. Zwrócono również uwagę na tzw. trójkąty wzrostu, które stanowią charakterystyczną formę integracji ekonomicznej funkcjonującą w tym regionie świata i umożliwiają współpracę krajom o różnym poziomie rozwoju gospodarczego.

Wanda Dugiel, Regionalism versus multilateralism

Artykuł stanowi przegląd głównych teorii odnoszących się do istoty wpływu regionalizmu na wielostronną liberalizację handlu pod egidą WTO. Kontynuacja procesu liberalizacji handlu międzynarodowego może być zagrożona ze względu na rosnącą w szybkim tempie liczbę preferencyjnych układów handlowych, często bilateralnych, które wypierają z rynku kraje trzecie. Na skutek wystąpienia efektu przesunięcia handlu preferencyjne układy handlowe prowadzą do pogorszenia dobrobytu krajów członkowskich oraz dobrobytu światowego. Postanowienia preferencyjnych umów handlowych nie były zgodne z regulacjami GATT/WTO, ponieważ nie był spełniony obowiązek pełnej liberalizacji przy tworzeniu stref wolnego handlu i unii celnych lub nie zwiększania stopnia protekcjonizmu zewnętrznego. GATT zezwalał krajom rozwijającym się na większą swobodę w zawieraniu preferencyjnych umów handlowych, które nie były strefami wolnego handlu ani uniami celnymi, a więc nie wymagały ustanowienia wewnątrz ugrupowania stawek celnych na poziomie zerowym. Tak duża liczba umów preferencyjnych może spowodować, że zasada niedyskryminacji (klauzula największego uprzywilejowania) w rzeczywistości nie obowiązuje.

Janusz Świerkocki, On impediments to liberalization of agricultural trade

Proces wielostronnej liberalizacji światowego handlu rolnego wydaje się być opóźniony o pół wieku w stosunku do handlu przemysłowego. Również na forum regionalnym i w decyzjach o jednostronnym zniesieniu barier importowych rolnictwo jest traktowane w szczególny sposób. Z teorii dobrobytu wynika, że preferencje dla protekcjonizmu w tym sektorze da się racjonalnie uzasadnić potrzebami zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego i wielofunkcyjnego rozwoju wsi. Realizacja obu celów może jednakże współistnieć z liberalizacją handlu, jeśli rząd przekona właścicieli niewielkich gospodarstw, że ich interes zostanie zabezpieczony w obliczu zmian w polityce handlowej. Teoria wyboru publicznego sugeruje, że protekcjonizm w rolnictwie wynika z tego, że jako sektor gospodarki rzadko jest ono zorientowane na rynki zagraniczne, a poziom specjalizacji i wymiany wewnątrzgałęziowej są niskie powodując, że dominują podmioty bardziej zainteresowane ochroną rynku krajowego niż ekspansją eksportową.

Jan Hagemejer, Jan Michałek, Changes in agricultural sector of Poland and other selected countries resulting from the WTO Doha Round. Computable general equilibrium simulation

Niniejsza praca analizuje skutki realizacji różnych scenariuszy liberalizacyjnych w ramach Rundy Doha Światowej Organizacji Handlu (WTO) dla Polski i wybranych innych krajów (Czechy, Słowacja, Francja, Niemcy, Brazylia i USA). Porównano zawartość trzech propozycji obniżki ceł i agregatowego poziomu wsparcia (AMS), które zostały przedstawione przez Stany Zjednoczone, Komisję Europejską i grupę G-20 w roku 2005. Użyto modelu równowagi ogólnej GTAP wraz z uaktualnioną bazą danych o poziomie wsparcia w badanych krajach. Analizowane są światowe ceny i przepływy handlu międzynarodowego, a także szczegółowe zmiany w przepływach handlowych głównych produktów rolnych badanych krajów. Skutki liberalizacji handlu rolnego są mniej znaczne dla trzech wybranych nowych krajów członkowskich UE (Polska Czechy i Słowacja) w porównaniu do spodziewanych zmian w sektorze rolnym Francji i Niemiec. Zmiany handlu międzynarodowego produktami rolnymi z reguły nie przekraczają 3-5 procent w nowych krajach członkowskich.

Małgorzata Domiter, Export intensification in light of GATT/WTO

Z punktu widzenia teorii wymiany eksport i import są traktowane jako elementy symetryczne. Analiza zjawisk gospodarczych zachodzących w XX wieku dostarcza jednak dowodów na prymat tendencji antyimportowych nad dążeniem do rozwoju eksportu. Zapewne związane to było z przychylnością rządów poszczególnych krajów dla polityki ochrony rodzimej produkcji. Co więcej, za posunięciami antyimportowymi opowiadały się również krajowe związki zawodowe. Z ich punktu widzenia polityka proeksportowa wiązała się jedynie z uchyleniem parasola ochrony taryfowej i pozataryfowej nad krajową produkcją. Skutki takich postaw są widoczne do dnia dzisiejszego w postaci tendencji protekcjonistycznych występujących w bieżącej polityce gospodarczej większości krajów.

Przesłanki intensyfikacji eksportu pośrednio wynikają również z protekcjonizmu, choć prowadzenie jej jest zdecydowanie trudniejsze i bardziej kosztowne, niż ograniczanie importu. Przynosi jednak gospodarce więcej korzyści, co jest szczególnie widoczne w dłuższym okresie.

Narzędzia intensyfikacji eksportu ewoluują wraz z przeobrażeniami struktur gospodarki światowej oraz polityki liberalizmu, której głównym forum jest GATT/WTO. Obecnie przeobrażenia te są związane również z pogłębiającym się procesem globalizacji.

Sylwia Pangsy-Kania, The national innovation systems and innovativeness based on european innovation scoreboard 2007

W dobie globalizacji Narodowe Systemy Innowacji, które kreują wysoką innowacyjność gospodarki stają się wyzwaniem. Można wyróżnić cztery podstawowe modele Narodowych Systemów Innowacji: rynkowy, integracji europejskiej, społeczno-demokratyczny i mezokorporacyjny. Celem artykułu jest próba odpowiedzi na pytanie, czy istniej zależność pomiędzy modelami NSI a miejscem kraju, który ten model reprezentuje na mapie European Innovation Scoreboard 2007. W artykule przedstawione zostały przykłady państw należących do głównych modeli NSI: USA jako przykład modelu rynkowego, Niemcy – integracji europejskiej, Finlandia – społeczno-demokratyczny i Japonia – mezokorporacyjny oraz silne strony ich Narodowych Systemów Innowacji oparte na analizie SWOT. Wszystkie z tych państw należą do liderów innowacyjności, co wynika z analizy EIS i SII. Stanowi to potwierdzenie istnienia zależności pomiędzy innowacyjnością a efektywnością NSI, niezależnie od modelu. W dobie globalizacji analiza porównawcza wielu elementów Narodowych Systemów Innowacji powinna być traktowana jako wyzwanie dla polskiej gospodarki.

Tadeusz Sporek, Innovation policy of Germany at the turn of the 20th and the 21st century

Gospodarka niemiecka jest jedną z największych gospodarek Unii Europejskiej. Niemcy są też głównym partnerem gospodarczym Polski, dlatego zasługują na szczególną uwagę, gdyż ich gospodarka i polityka jest istotna zarówno dla Polski, jak i całej UE. Ważnym źródłem wzrostu gospodarczego i poprawy konkurencyjności międzynarodowej jest zdolność innowacyjna, co zostało podkreślone w Strategii Lizbońskiej. Dokument ten jednoznacznie stwierdza, że upowszechnienie innowacyjności, rozwój badań i nowych technologii doprowadza do znaczących zmian w zakresie gospodarki. Znaczenie polityki innowacyjnej w Niemczech jest bardzo duże i jest ona traktowana jako ważny czynnik wpływający na podniesienie konkurencyjności niemieckiej gospodarki.

Piotr Misztal, International competitiveness of the Baltic countries in the period 1996-2006

Celem artykułu jest analiza konkurencyjności i pozycji konkurencyjnej krajów bałtyckich w okresie 1996-2006. Na podstawie przeprowadzonych badań można stwierdzić, iż międzynarodowa konkurencyjność i pozycja konkurencyjna krajów bałtyckich jest jeszcze relatywnie niska. Jednocześnie, w okresie 1996-2006 nastąpił stopniowy wzrost międzynarodowej konkurencyjności krajów bałtyckich, na co wskazują odpowiednie zmiany większości wskaźników konkurencyjności. Możliwości dalszego wzrostu konkurencyjności krajów bałtyckich zależą od tego czy przeprowadzone zostaną w całości niezbędne reformy gospodarcze w tych krajach oraz od tego, czy kraje te w pełni wykorzystają szanse rozwojowe wynikające głównie z członkostwa w Unii Europejskiej.

Janusz Bilski, Małgorzata Janicka, The role of gold in the international monetary system

Złoto przez lata postrzegane było jako „prawdziwy” pieniądz. Kraje, zgodnie z zaleceniami merkantylistów, dążyły do zgromadzenia jak największych zasobów złota, gdyż oznaczało ono bogactwo. Gold standard, w którym emisja pieniądza była ściśle powiązana ze zgromadzonymi zasobami złota, do dziś uważany jest za najsprawniej działający system o charakterze międzynarodowym. System z Bretton Woods, który związał ze złotem walutę Stanów Zjednoczonych – dolara amerykańskiego, nie wytrzymał próby czasu i zakończył swoją działalność w roku 1971. Obecnie funkcjonujący system wielodewizowy zdemonetaryzował złoto. Nie znaczy to jednak, że złoto straciło znaczenie dla krajów gospodarki światowej. Nadal istotna część rezerw poszczególnych krajów lokowana jest w złocie, co oznacza, że kształtowanie się cen złota i stabilność rynku złota ma dla krajów istotne znaczenie. Złoto, choć nie pełni już funkcji pieniądza światowego, nadal pozostaje aktywem rezerwowym.

Katarzyna Żukrowska, Currency Union and the challenge of global economy

Artykuł przedstawia możliwości stworzenia globalnej unii gospodarczej i walutowej, rozpatrując warunki, jakie powinny być spełnione, aby zamierzenie takie mogło stać się realnym celem i argumenty decydujące o celowości takiego kształtowania współpracy międzynarodowej państw. Pokazuje się w nim problem unii gospodarczo-walutowej w ujęciu historycznym, jak również od strony zdobytych już w zakresie tworzenia unii walutowych doświadczeń. Przedstawia się argumenty zwolenników unii walutowej, jak i przeciwników tej koncepcji oraz ich podstawy do pozytywnego i negatywnego stosunku do takiej ukierunkowania rozwoju współpracy międzynarodowej. Omawia się tu różne sposoby dochodzenia do unii walutowej począwszy od tworzenia walutowych unii regionalnych i przekształcenia ich w jedną unię w przyszłości. Tworzenia dwóch wielkich unii walutowych wokół euro i dolara amerykańskiego, lub rozpoczęcia procesu od powiązania dolara z euro w jedna walutę i koordynacji dołączania do takiej unii pozostałych państw, deklarujących chęć współpracy w tej dziedzinie. Ważnym elementem analizy jest przedstawienie interesów poszczególnych grup krajów, jakie mogą wchodzić w grę przy tworzeniu unii walutowych, jaki i gwarancji związanych z realizacja tego zamierzenia. Mimo dość obszernej literatury na temat możliwości tworzenia globalnej unii walutowej niektóre argumenty użyte w artykule pojawiają się w tym kontekście po raz pierwszy, mimo że opierają się na powszechnie znanych kanonach ekonomii. Jednak nie odnoszono ich wcześniej do kwestii związanych z koncepcją jednej waluty światowej. Ważnym wątkiem wydaje się również być tu wątek dotyczący sfery decyzyjnej, dotyczącej zmian oraz kwestii przyspieszenia rozwoju i procesu pokonywania opóźnień rozwojowych, w oparciu o koncepcję zrównoważonego wzrostu gospodarczego.

Marcin Gruszczyński, Katarzyna Dąbrowska-Gruszczyńska, Effectiveness of a foreign currency market after the EU Accession. Lessons and projections on the Euro introduction in new member countries

Wraz z przystąpieniem do Unii Europejskiej w krajach nowej akcesji pojawiły się nowe wyzwania, zarówno pozytywne jak i negatywne, związane z właściwą absorpcją funduszy prywatnych i publicznych. Napływ kapitału rozpoczął przemiany ekonomiczne, które mogą utrudnić kolejny krok integracji – wprowadzenie wspólnej waluty. Literatura przedmiotu wskazuje na cztery zagrożenia, mogące utrudnić pełną integrację monetarną – wahania pozycji bilansu obrotów kapitałowych, błędnie ustanowiony parytet, ekspansję kredytową, brak koordynacji pomiędzy polityką fiskalną a pieniężną. Paradoksalnie, głównym problemem po akcesji wydaje się być napływ kapitału tworzący bąble spekulacyjne oraz presję inflacyjną.

Celem pracy jest zweryfikowanie tezy, czy po akcesji nastąpiła zmiana efektywności (słabej) rynku walutowego. Tygodniowe kursy EUR/PLN, EUR/CZK, EUR/HUF zbadano testując korelacje opóźnień oraz testem na autokorelację Ljunga-Boxa (Q). Wydaje się, że po akcesji nastąpił spadek efektywności, co z jednej strony może być argumentem za spowolnieniem procesu wprowadzania wspólnej waluty (do chwili ustąpienia presji związanej z napływem funduszy zagranicznych, a także by ta presja nie kumulowała się z możliwym napływem kapitału spekulacyjnego przed adopcją euro), z drugiej, być może, właśnie to jest moment ustabilizowania i uspokojenia kursu walutowego, który mógłby zostać wykorzystany na dokończenie procesu integracji.

Sławomir Bukowski, Currency board system and its immunity to currency crises

System izby walutowej posiada zarówno swoje mocne jak też słabe strony i budzi szereg kontrowersji. Jedna z nich jest kwestia odporności na kryzysy walutowe i szerzej na szoki ekonomiczne

Do wymienianych w literaturze zalet systemu currency board należą: stabilizacja cen i stóp procentowych, odporność na spekulację walutową, wysoka wiarygodność w oczach inwestorów. System ten, pomimo swojej skuteczności w stabilizowaniu cen i waluty ma jednak szereg wad. Należą do nich m.in. ograniczenie suwerenności ekonomicznej kraju, ograniczenie możliwości skutecznego stabilizowania gospodarki z wykorzystaniem polityki monetarnej w warunkach szoków ekonomicznych. Wymaga zatem spełnienia określonych warunków od których zależy skuteczność systemów dostosowawczych. Należą do nich: stabilizacja i dyscyplina fiskalna, elastyczność rynków, a w szczególności rynku pracy, mobilność siły roboczej, elastyczność cen i płac, rozwinięty i stabilny system bankowy.

Przykład analizowanych w opracowaniu krajów (Estonii, Litwy, Bułgarii), które wprowadziły system izby walutowej wskazuje na to, że pomimo sukcesów w walce z wysoką inflacją w pierwszych latach funkcjonowania tego systemu, nie jest on odporny na inflację spowodowaną szybkim wzrostem gospodarczym stymulowanym przez wzrost popytu krajowego i ekspansje kredytową. System ten spowodował w analizowanych krajach wzrost ryzyka kryzysu walutowego.

Elżbieta Mirecka, Actions in favour of global financial security development

Jednym z zagrożeń stabilności gospodarki i bezpieczeństwa finansowego, zarówno z punktu widzenia poszczególnych państw, jak i w skali globalnej, jest gospodarka podziemia, a w szczególności pranie pieniędzy. Nielegalny charakter zjawiska prania pieniędzy uniemożliwia dokładny pomiar jego wielkości, stąd analiza opiera się na szacunkach, które ukazują ogromną skalę problemu. Badanie omawianego procesu opiera się także o budowane modele teoretyczne. Działania te służą jego poznaniu, a także przygotowaniu przedsięwzięć zapobiegających i zwalczających to negatywne zjawisko. Zaangażowane są w nie zarówno banki – często nieświadomi uczestnicy procesu prania pieniędzy, jak i podmioty o międzynarodowym zasięgu działania – ONZ, FATF czy Unia Europejska. Współpraca w tym zakresie służyć winna zwiększeniu bezpieczeństwa finansowego tak poszczególnych krajów, jak i w skali światowej.

Izabela Pruchnicka-Grabias, Private equity and Venture Capital in Central and East European countries vs. the rest of Europe

W rozdziale dokonano analizy struktury inwestycji oraz dezinwestycji private equity i venture capital w Europie Środkowowschodniej, porównując ją do innych krajów europejskich w latach 2004 – 2006. Wykazano, że zarówno dynamika ich rozwoju, jak i struktura, różnią się znacząco pomiędzy tymi dwoma grupami. Autorka upatruje przyczyn takiego stanu rzeczy m.in. w nierównomiernym poziomie rozwoju gospodarek tych krajów oraz w odmiennym ich podejściu do tego rodzaju inwestycji. Zaleca stworzenie specjalnych rządowych programów rozwoju inwestycji private equity w Europie Środkowo-Wschodniej w celu pobudzenia tego sektora.

Natalia G. Adamczuk, Vladimir I. Zimovtsev, Insurance as one of the ways to support economic safety of the country in the globalisation

W praktyce międzynarodowej można znaleźć wiele różnych modeli ochrony depozytów w działalności gospodarczej. Jednakże instytucje ubezpieczeniowe rzadko biorą udział w ochronie depozytów ludności. W niniejszym artykule wyjaśniono powody włączania się instytucji ubezpieczeniowych, jako profesjonalnych uczestników rynku, w ten proces.

Tomasz Czuba, Globalisation and trends in the world insurance services market

Globalizacja trwa nieprzerwanie od początków działań gospodarczych ludzkości i wymiany handlowej. Uczestnictwo w tym procesie nie może jednak być bierne. Ale aby stać się aktywnym uczestnikiem procesów globalizacyjnych należy zastanowić się, czym w rzeczywistości jest globalizacja. O globalizacji mówi i pisze wielu ekonomistów przytaczając różne definicje. Wielość definicji w bogatej literaturze tego tematu nie pozwala na ich szczegółowe i wyczerpujące przedstawienie, a jedynie na wskazanie paru wybranych. W warunkach globalizacji na rynku ubezpieczeń wiodącą pozycję zajmują grupy / holdingi finansowe powstałe w wyniku fuzji i przejęć. Ogólnym trendem strategicznym jest rosnąca rola bancassurance, czyli nawiązywanie ścisłego partnerstwa z bankami. Występują tu dwa modele: współpraca z wybranym bankiem-partnerem oraz współpraca z grupą banków. Nowym i ciekawym trendem jest partnerstwo i poszukiwanie skojarzeń z organizacjami niefinansowymi (Co-branding), mającymi dostęp do baz informacyjnych na temat klientów, jak np. sieci detaliczne. W przypadku rynku ubezpieczeń na życie występuje wyraźna tendencja do koncentracji działalności na wybranych rynkach i w wybranych produktach.

Mariusz Szuster, Factors of FDI inflow to Far East countries

Jednym z efektów globalizacji jest przenoszenie działalności produkcyjnej do innych krajów. W 2006 roku krajami, które przyciągnęły największą liczbę BIZ były USA, Wielka Brytania i Chiny. Ten ostatni kraj dominuje w obszarze przyciągania producentów (głównie z Azji) zainteresowanych obniżaniem kosztów produkcji. Strategia ta zawodzi w przypadku nastawienia na szybkość obsługi klienta lub elastyczność struktury logistycznej. Obserwując dynamiczny rozwój chińskiego rynku można zakładać, iż w niedługiej przyszłości, kraj ten przestanie być tylko źródłem taniej siły roboczej.

Aleksandra Ruchniewicz, Chinese companies on the international depositary receipt market

Kwity depozytowe są to papiery wartościowe wystawiane na rynku zagranicznym na podstawie akcji (lub innych papierów wartościowych) spółek notowanych w kraju siedziby spółki-emitenta. Instrumenty te emitowane są zarówno przez spółki z państw rozwiniętych, jak i rozwijających się. W okresie ostatnich lat bardzo aktywnymi uczestnikami rynku kwitów depozytowych są kraje BRIC, czyli Brazylia, Rosja, Indie oraz Chiny.

Chiny zaistniały na międzynarodowym rynku kwitów depozytowych w 1993 roku w wyniku ustanowienia trzech programów Amerykańskich Kwitów Depozytowych dla

spółek pochodzących z tego kraju. W latach 1993-2007 ustanowiono łącznie 111 programów kwitów depozytowych dla spółek chińskich, a szczególnie dobry okres, pod względem liczby nowych programów, przypada na lata 2004-2007. Należy się spodziewać, że również w najbliższych latach chińskie firmy będą aktywnymi uczestnikami międzynarodowego rynku kwitów depozytowych.

Chińskie przedsiębiorstwa, podobnie jak spółki z innych emerging markets, emitują kwity depozytowe z kilku powodów. Po pierwsze, kwity depozytowe emitowane w USA umożliwiają spółkom Chińskim dostęp do szerokiego kręgu zagranicznych inwestorów, a co za tym idzie pozwalają pozyskać kapitał z rynku zagranicznego. Po drugie, emisja kwitów depozytowych i wprowadzenie tych walorów na giełdy amerykańskie są bardzo istotne dla tych spółek chińskich, które chcą zaistnieć na rynkach zagranicznych i współzawodniczyć z innymi, zagranicznymi firmami. Wprowadzenie kwitów depozytowych danej spółki do obrotu na takie rynki jak NYSE czy NASDAQ jest bardzo prestiżowe i przyczynia się do poprawy wizerunku danej firmy oraz pozyskania nowych nabywców jej usług lub towarów.

Magdalena Markiewicz, The reasons and consequences of mortgage credit crisis in USA

Kryzys na amerykańskim rynku kredytów hipotecznych odbił się w znaczący sposób na światowych rynkach finansowych. Jego bezpośrednimi przyczynami są załamanie się cen na rynku nieruchomości wraz nadmiernymi inwestycjami napędzanymi możliwościami, które daje sekurytyzacja kredytów hipotecznych. Przywoływane analogie do Wielkiego Kryzysu z lat 1929-1932 powodują poważne obawy o wzrost gospodarczy i groźbę recesji. Banki centralne skierowały wiele środków finansowych na rynki międzybankowe, aby powstrzymać ten lęk. Jednakże struktura i pozabilansowe księgowanie instrumentów finansowych, których załamanie cen leży u podstaw kryzysu z 2007, nie pozwala na szybkie i przejrzyste zobrazowanie skali kryzysu. Jedną z najważniejszych strat dla rynków finansowych może być utrata dobrej reputacji działających na nich podmiotów i zaufania inwestorów.

Magdalena Rosińska, Ewa Klima, Transnational corporations’ strategies of expansion

Celem artykułu jest wykazanie, iż w warunkach postępującej dynamicznie globalizacji kluczowe znaczenie dla długookresowego rozwoju ma zastosowana strategia ekspansji, co nabiera szczególnego znaczenia w przypadku przedsiębiorstw międzynarodowych. Opracowanie składa się z trzech części. Część pierwsza artykułu stanowi próbę wykazania konieczności nowego spojrzenia na rolę strategii w rozwoju współczesnych organizacji. W drugiej części przedstawiono typologię strategicznych orientacji przedsiębiorstw międzynarodowych. Ostatnia część opracowania omawia zasady kreowania globalnych systemów produkcyjnych jako skutecznego modelu ekspansji korporacji transnarodowych we współczesnej gospodarce.

Rozważania prowadzą do stwierdzenia, iż dla korporacji transnarodowych internacjonalizacja stanowi immanentną cechę strategii a jej zakres wyznacza kolejne fazy cyklu tych życia podmiotów. Stopień rozwoju korporacji można postrzegać przez pryzmat jej orientacji strategicznej a miarą dojrzałości KTN wydaje się być umiejętność kreowania efektywnych systemów produkcyjnych o zasięgu globalnym.

Aleksandra Hauke, Knowledge diffusion within focal enterprise of strategic network – how to meet challenges in global economy

Dyfuzja wiedzy w przedsiębiorstwie stanowi istoty element jego konkurencyjności nabierając jeszcze większego znaczenia wobec wyzwań, jakie stawia globalna gospodarka. Zgodnie z zasobową teorią firmy, o trwałej przewadze konkurencyjnej firmy decydują strategiczne zasoby, do których przede wszystkim zalicza się wiedzę. Aby sprostać wymaganiom stawianym przez otoczenie, przedsiębiorstwo musi dążyć do sprawnej dyfuzji wiedzy w ramach własnej firmy oraz strategicznej sieci biznesowej. Dzięki pracownikom nie tylko powstaje nowa wiedza, ale także jest ona przemieszczana, modyfikowana i stosowana odpowiednio do zaistniałej sytuacji. Przedsiębiorstwo powinno zatem umożliwić i wspierać interakcje pomiędzy osobami współpracującymi za sobą w ramach powiązania. Interakcje te można podzielić na związane z wykonywaniem danego zadania oraz na przyczyniające się do budowania kapitału społecznego i nieformalnych sieci powiązań. W efekcie dyfuzja wiedzy jest bardziej intensywna, co ma szczególne znaczenie w przypadku działalności przedsiębiorstwa na odmiennych kulturowo, prawnie czy ekonomicznie rynkach. Ponadto menedżerowie powinni stwarzać warunki do rozprzestrzeniania wiedzy, zarówno poprzez tworzenie kultury organizacyjnej sprzyjającej temu procesowi jak i poprzez umożliwienie interakcji pomiędzy pracownikami w ramach strategicznej sieci biznesowej. Dzięki odpowiedniej strategii dyfuzji wiedzy w ramach powiązania sieciowego, przedsiębiorstwo może osiągnąć przewagę konkurencyjną na rynku.

Eglė Kazlauskienė, Rima Žitkienė, Evaluation of catering enterprises‘ network by the approach of inter-organisational relations

Sfera usług gastronomicznych jest skomplikowanym zmieniającym się układem, w którym więzi między przedsiębiorstwami są warunkiem koniecznym dla funkcjonowania ich sieci. Więzi i wzajemne oddziaływanie usługodawców w tej sferze, staje się również warunkiem powstania samej usługi. Sam usługodawca razem z innymi partnerami (zainteresowanymi grupami) odgrywa decydującą rolę w procesie powstawania i realizacji usługi.

W referacie analizuje się realizacja usług gastronomicznych, oparta na wzajemnym oddziaływaniu uczestników tego procesu - przedsiębiorstw gastronomicznych, dostawców i konsumentów. Analizą są objęte funkcje organizacji zakupu, dostaw, przedsiębiorstwa, sprzedaży, obsługi i konsumpcji. Akcentuje się znaczenie współdziałania uczestników sieci, jednak nie odrzucając roli konsumenta i popytu. Podkreśla się, że podczas oceny więzi międzyorganizacyjnych, bardzo ważne jest ustalenie i uwzględnienie struktury sieci, a także ocena roli konkurentów, dostawców, pośredników i konsumentów ( czyli zewnętrznych grup zainteresowanych).

Wyniki długotrwałych badań empirycznych pokazały wysoką stabilność więzi zakładów gastronomicznych z partnerami. To wskazuje na orientację zakładów gastronomicznych na pozytywną, długookresową współpracę w ramach opartej na wzajemnym zaufaniu sieci, w której zachodzi wymiana środków. Taki stan decyduje o przewadze uczestniczącego w sieci zakładu, polegającej na zwiększeniu efektywności i produktywności, co w końcu prowadzi do lepszej obsługi konsumentów i lepszej pozycji konkurencyjnej.

Jan Adriaanse, Resolving corporate distress in a fast changing global economy

W szybko zmieniającej się i zorientowanej globalnie gospodarce światowej jest bardzo ważne, aby firmy miały dużą zdolność adaptacyjną oraz – jeśli to konieczne – szybko znajdowały rozwiązania dotyczące wyzwań wobec strategii i działalności operacyjnej, jak również wąskich gardeł. Dotyczy to również problemów finansowych. Aby pozostać wśród najlepszych firm w zmieniającym się otoczeniu, menadżerowie powinni być zawsze odpowiedzialni za proces rozwiązywania problemów. Należy stawiać na takie rozwiązania, a nie wprowadzanie procedur reorganizacji, które zazwyczaj prowadzą do pasywnego oczekiwania na interwencję, kontrolę i rozpoczęcie działań trzeciej strony (sędziów, administratorów itp.). Z tego powodu w niniejszym artykule zaproponowano „negocjacje harvardzkie” jako koncepcję pozwalającą menadżerom na szybkie i skuteczne rozwiązywanie trudności finansowych w określonych sytuacjach. Nie jest jednoznaczne, czy rozwiązywanie problemów finansowych z punktu widzenia negocjacji jest w rzeczywistości właściwym sposobem pokonywania trudności i będzie w stanie w praktyce sprostać oczekiwaniom i potrzebom udziałowców niezależnie od występujących okoliczności. W studium przypadku nieudanej reorganizacji holenderskiej firmy przedstawiono wąskie gardła i konflikty występujące w takich sytuacjach oraz analizę możliwości powszechnego stosowania przedstawionej koncepcji.

Joanna Bednarz, Acquisition of capital by enterprises composing trans-national corporations

Globalizacja rynków finansowych i rozwój korporacji transnarodowych otwierają nowe możliwości w zakresie zawierania i realizacji transakcji finansowych oraz powodują, że coraz częściej podmioty gospodarcze mają możliwość poszukiwania optymalnych źródeł finansowania nie tylko w kraju, ale również za granicą. Konsekwencją tego jest dywersyfikacja miejsc, form i instrumentów finansowych, z których mogą korzystać. Z kolei korzystanie z zagranicznych źródeł finansowania znacznie poszerza zasoby kapitałowe, z których może czerpać przedsiębiorstwo. Umiejętne wykorzystanie kapitału zagranicznego pozwala zaś obniżyć koszt i ryzyko finansowania przedsiębiorstwa i przyczynić się tym samym do optymalizacji struktury kapitału.

Elżbieta Adamowicz, Offshoring of the R&D activities of enterprises

W ostatnich latach obserwuje się rosnącą rolę czynników decydujących o konkurencyjności przedsiębiorstwa, które związane są z jakością, nowoczesnością i ciągłym ulepszaniem wytwarzanych wyrobów. Jednocześnie, w związku z dynamicznym rozwojem nauki i postępu technicznego oraz przyspieszeniem wdrażania nowych wynalazków, skrócił się znacznie okres życia produktów. W tym kontekście rośnie znaczenie badań prowadzonych w ramach przedsiębiorstwa, które sprzyjają ulepszaniu i kreowaniu nowych produktów oraz rozwiązań procesowych. Dzięki wykorzystaniu technologii informacyjnych i telekomunikacyjnych bardzo powszechne jest zjawisko wzrastającej globalizacji. Przedsiębiorstwa poszukując możliwości zdobycia przewagi konkurencyjnej (m.in. obniżki kosztów) coraz częściej lokują swoją działalność lub wybrane obszary działalności poza granicami kraju. Sprzyja to rozwojowi offshoringu, który może dotyczyć nie tylko podstawowych funkcji przedsiębiorstwa, ale w coraz większym stopniu dotyczy również dyfuzji działalności badawczo-rozwojowej.

Marianna Strzyżewska, The role of the domestic system of business operation in the process of firms internationalization and globalization

Główne pytanie tego referatu dotyczy czynnika, który determinuje kształt I dynamikę internacjonalizacji firm. Formułuje hipotezę, że jest nim jakość krajowego systemu, w jakim działa biznes (DSBO). Tezę tę odnoszę do MSP, ponieważ to one, a nie wielkie firmy, odczuwają oddziaływanie systemu. Na problem atrakcyjności lokalizacji patrzę więc nie przez pryzmat inwestorów zagranicznych, lecz firm krajowych. W referacie definiuję DSBO, jego jakości i staram się znaleźć jego związki z zachowaniami firm. Stwierdzam, że DSBO jest specyficznym zasobem, którego nie można nabyć na rynku światowym analogicznie jak można pozyskać inne zasoby. Dlatego ma ona tak wielkie znacznie dla firm działających w danym systemie.

Wojciech Wyrzykowski, Business freedom as a precondition for development of enterprise

Aspekt ekonomiczny wolności gospodarczej jest warunkiem prawidłowego funkcjonowania gospodarki rynkowej i charakteryzuje się łatwością podejmowania i prowadzenia działalności oraz brakiem ograniczeń jej zakresu. Problematyka wolności i swobody gospodarczej po długiej przerwie powraca do literatury przedmiotu. Mimo przedstawionych w ostatnich latach prób zmian polskiego prawodawstwa gospodarczego nie uzyskano istotnego postępu w zakresie zwiększenia swobody gospodarczej. Warunkami ekspansji i rozwoju gospodarczego Polski jest stworzenie sprzyjających temu rozwojowi warunków. Podejmowane w ostatnich kilkunastu latach zmiany, choć istotne, dalekie są od doskonałości. W ostatnich latach obserwujemy istotne zmniejszenie skali przedsiębiorczości, której przejawem jest liczba istniejących oraz nowopowstających małych i mikroprzedsiębiorstw. Zjawisko to potęgowane jest wysoką emigracją zarobkową obejmującą ludzi przede wszystkim młodych. Pomniejsza to bazę potencjalnych przedsiębiorców. Podstawowymi barierami ograniczającymi poczucie wolności gospodarczej i bezpieczeństwa przedsiębiorców jest zła jakość stanowionego prawa, przejawiająca się niejasnymi i nieprecyzyjnymi ustawami oraz niestabilny system prawny i podatkowy. W następnej kolejności wymieniane są: niedostosowanie prawa pracy, nieuczciwa konkurencję i pozapłacowe koszty pracy. Do powszechnych barier zaliczany jest również ogólny klimat dla prowadzenia działalności gospodarczej. Jak wykazują badania, mimo trudności firmy z sektora MSP chcą się rozwijać.

Ewa Grzegorzewska-Mischka, Polish entrepreneur in the global market – legal conditions of business operation

W opracowaniu zwrócono uwagę na pojawiające się liczne i różne skutki postępującego procesu globalizacji w świecie. Pokazano przede wszystkim różne możliwości aktywności biznesowej przedsiębiorców działających w krajach Unii Europejskiej. Skupiono szczególną uwagę na możliwości tworzenie takich nowych form organizacyjno-prawnych przez nich, jak: Europejska Spółka Akcyjna, Spółdzielnia Europejska i Europejskie Zgrupowanie Interesów Gospodarczych. Niezależnie od tego, w opracowaniu pokazano także inne możliwości prowadzenia działalności gospodarczej przez przedsiębiorców z krajów UE, w tym z Polski, w dowolnie wybranym jej kraju. W związku z tym, nawiązano do podstawowych zasad funkcjonowania rynku wewnętrznego Unii. Nawiązano także do uwarunkowań prowadzenia tej działalności.

Przemysław Skulski, International strategy of PKN Orlen

Proces rozszerzania Unii Europejskiej stworzył dogodne warunki działania na arenie międzynarodowej dla przedsiębiorstw narodowych. W wielu wypadkach przełożyło się to na zmianę strategii działania, a przykładem może być Polski Koncern Naftowy Orlen.

Z przyjęciem i realizacją orientacji międzynarodowej związane jest prowadzenie odpowiednich działań marketingowych. W dużym stopniu polegają one na kreowaniu wizerunku przedsiębiorstwa jako czołowej firmy petrochemicznej w rejonie Europy Środkowej i Wschodniej, co ma znaczenie zarówno w procesie walki o klienta detalicznego kupującego paliwo na stacji benzynowej, jak i wspieranie ekspansji na rynkach zagranicznych.

Przykład strategii PKN Orlen pokazuje jak dużą rolę w branży petrochemicznej odgrywają czynniki polityczne, zarówno w wymiarze krajowym, jak i zagranicznym. Skarb Państwa kontroluje 27,5% akcji koncernu, ale chce w pełni decydować o strategii działania przedsiębiorstwa. Natomiast sytuacja zaistniała po zakupie litewskiej rafinerii Możejki pokazuje, że na rynku Europy Środkowej i Wschodniej toczy się bardzo ostra rywalizacja. Wydaje się, że dla skuteczniej realizacji strategii przyjętej przez PKN Orlen fundamentalne znaczenie ma uzyskanie dostępu do własnych złóż ropy naftowej. Rozwiązanie tego problemu nie będzie łatwe ze względu na wysokie koszty jakie są z tym związane oraz wprowadzenie przez wiele krajów (Algieria, Kazachstan, Wenezuela) przepisów prawnych ograniczających cudzoziemcom dostęp do bogactw naturalnych.

Andrzej Cieślik, Multinational firms and its international fragmentation of production in Poland

Postępująca globalizacja gospodarek narodowych na całym świecie znajduje odzwierciedlenie nie tylko we wzroście wielkości obrotów handlu zagranicznego oraz bezpośrednich inwestycji zagranicznych, ale również i w zmianie ich dotychczasowego charakteru. W szczególności, obok zwiększonej swobody międzynarodowego przepływu dóbr i usług oraz kapitału, również międzynarodowa fragmentaryzacja procesów produkcji jest postrzegana jako jeden z przejawów globalizacji. Fragmentaryzacja to rozbicie pionowo zintegrowanego procesu produkcji na poszczególne stadia, które mogą być zlokalizowane w pewnym oddaleniu od siebie. Celem niniejszej pracy było zbadanie czy postępująca integracja polskiej gospodarki z gospodarkami starych krajów członkowskich Unii Europejskiej wiąże się z międzynarodową dezintegracją procesów produkcji, w wyniku której pewne stadia produkcji lokowane są w Polsce dzięki działalności na jej terytorium unijnych przedsiębiorstw międzynarodowych. Międzynarodowa fragmentaryzacja procesów produkcji powinna znaleźć odzwierciedlenie w wielkości oraz strukturze obrotów polskiego handlu zagranicznego. W celu zbadania czy rzeczywiście przedsiębiorstwa międzynarodowe przyczyniają się do fragmentaryzacji procesów produkcji w Polsce przetestowane zostały dwie komplementarne hipotezy badawcze dotyczące wpływu działalności tych przedsiębiorstw na wymianę handlową Polski z 15 krajami Unii Europejskiej przy użyciu danych panelowych dotyczących okresu 1992-2004. Uzyskane wyniki empiryczne pokazują, że chociaż działalność przedsiębiorstw międzynarodowych w Polsce doprowadziła do istotnego wzrostu wymiany handlowej Polski z zagranicą to jednak nie przełożyła się na wzrost udziału handlu wewnątrzgałęziowego w tej wymianie. Na podstawie przeprowadzonych badań można zatem przypuszczać, że działalność tych przedsiębiorstw bardziej sprzyja włączaniu Polski w międzynarodowe sieci dystrybucyjne i przyczynia się do przyjmowania europejskich wzorców konsumpcyjnych niż włączaniu w międzynarodowe sieci produkcyjne.

Financial support of the Polish Ministry of Science grant no. N11201532/0571 is gratefully acknowledged.

Beata Stępień, Organisational practices of multinational companies in Poland – standardisation or adaptation to local conditions?

W artykule analizuje się działalność międzynarodową przedsiębiorstw międzynarodowych jako balansowanie pomiędzy skłonnością do uniwersalizowania praktyk organizacyjnych w skali świata a tendencją do dostosowywania strategii i operacji do rynków lokalnych. Celem artykułu jest próba ustalenia, jakie są przesłanki i przyczyny określonego poziomu standaryzacji/dostosowania działalności przedsiębiorstw międzynarodowych do otoczenia oraz ukazanie, jak zachowują się takie podmioty na rynku polskim: w jakim stopniu i dlaczego dostosowują swą działalność do rynku goszczącego w porównaniu z ogólną polityką tych koncernów w zakresie standaryzowania zachowań organizacyjnych w skali świata. Bazę analizy stanowią własne badania empiryczne, przeprowadzone w 35 polskich produkcyjnych filiach przedsiębiorstw międzynarodowych w latach 2005 – 2007.

Tomasz Gołębiowski, Małgorzata Lewandowska, Intangible resources and business models of Polish firms

Artykuł zawiera wybrane wyniki badań modeli biznesu polskich przedsiębiorstw. Autorzy przyjmują, że model biznesu jest narzędziem koncepcyjnym zawierającym zestaw elementów i relacji między nimi, które przedstawiają logikę działania przedsiębiorstwa w danej dziedzinie (biznesie). Jednym z elementów modelu biznesu są zasoby. W artykule skupiono się na ocenie znaczenia zasobów niematerialnych dla tworzenia potencjału konkurencyjnego przedsiębiorstwa. Analizowano zarówno konkurencyjny potencjał zasobowy jak i ważność zasobów dla konkurencyjności badanych przedsiębiorstw, zaliczonych do zidentyfikowanych modeli biznesu.

Andżelika Kuźnar, The opportunities of entering Russian service markets for Polish enterprises

Celem artykułu jest wskazanie możliwości zaistnienia polskich firm na rosyjskim rynku usług. W tym celu poddano analizie kilka czynników decydujących o potencjalnym popycie na usługi w Rosji. Do czynników tych należą: szybkie tempo wzrostu rosyjskiej gospodarki; wysiłki podejmowane w celu zmiany struktury gospodarki tak, by była mniej zależna od surowców naturalnych; perspektywa członkostwa w WTO. Ważna jest także strona podażowa. Z jednej strony polskie firmy, z uwagi na ich obecność na tym rynku w czasach istnienia ZSRR i zdobyte doświadczenie, mają ułatwione zadanie. Z drugiej strony jednak, brak kapitału i wsparcia rządowego stawia je w niekorzystnej sytuacji w porównaniu do wielu firm zachodnich i utrudnia działalność na tym wymagającym rynku.

Anna Jankowiak, Szymon Mazurek, Transnational corporations in Asia – Pacific – the methods of entrance and the business strategies

Region Azji i Pacyfiku jest rynkiem niezwykle atrakcyjnym dla międzynarodowych inwestorów i przedsiębiorców przede wszystkim dzięki swojemu dynamicznemu rozwojowi. Gospodarcze centrum świata w XXI w. przenosi się w stronę Azji i Pacyfiku. Naturalną tendencją jest więc działanie korporacji transnarodowych (KTN) zmierzające do osiągnięcia pozycji dominującej na azjatyckich rynkach, zarówno tych wschodzących jak i wysokorozwiniętych. KTN stanowią potęgę ekonomiczną we współczesnej gospodarce światowej, kształtują globalną konkurencję, wpływają na dystrybucję czynników wytwórczych oraz poprzez intensyfikację swoich działań lub ich brak, mają wpływ na sytuację krajów goszczących i swoich krajów macierzystych. Postępująca liberalizacja gospodarki światowej i możliwości techniczne sprawiły, iż przedsiębiorstwa międzynarodowe rozszerzają swoją działalność o coraz to nowe rynki. KTN stosują różne strategie wejścia na zagraniczne rynki, a wybór ten jest uzależniony przede wszystkim od polityki firmy, jej pozycji na rynku czy możliwości finansowych. Przewodnim motywem podejmowania ekspansji na zagraniczne rynki jest generowanie długoterminowego zysku, który przyniesie udziałowcom wysoki zwrot z kapitału. Przedsiębiorstwa międzynarodowe poszukują przede wszystkim nowych rynków zbytu na swoje towary lub usługi oraz rynków zasobów, jednak obecnie zasoby nie są rozumiane jako tania siła robocza i surowce, tylko jako zdolności produkcyjne i wysoko wykwalifikowana kadra naukowa i zarządzająca. Korporacje dążą do osiągnięcia przewagi konkurencyjnej na nowych rynkach i podnoszenia efektywności swojego działania, stąd też tak szerokie zainteresowanie KTN rynkami Azji i Pacyfiku.

Magdalena Rudnicka, Transfer pricing within international trading

Podmioty powiązane, których efektem działalności jest wspólny zysk, mogą rozdysponować między sobą dochody poprzez określenie w transakcjach cen odbiegających od wartości rynkowej. Wynikiem tego procesu jest generowanie dochodu w określonej jednostce, która korzysta ze zwolnień lub ulg podatkowych. Ostatecznie prowadzi to do zmniejszenia łącznego obciążenia fiskalnego dotyczącego wszystkich podmiotów należących do grupy kapitałowej.

W interesie każdego państwa leży natomiast dążenie do opodatkowania dochodu, jaki można przypisać przedsiębiorstwu będącemu rezydentem danego państwa. Jeśli zatem przedsiębiorstwa powiązane dokonują transakcji na warunkach innych niż dokonywałyby między sobą przedsiębiorstwa niezależne na wolnym rynku, wówczas organy podatkowe mają prawo dokonać wyceny transferu, czyli oszacowania rzeczywistej wartości danej transakcji oraz na tej podstawie dokonać korekty dochodu przedsiębiorstwa i odpowiednio je opodatkować.

Powszechnie uznanym przez kraje standardem, służącym umożliwieniu skutecznej egzekucji podatków od podmiotów gospodarczych, które opierają swe działania o sztucznie ustalone warunki współpracy, jest zasada ceny rynkowej. Pozwala ona władzom podatkowym na określenie wysokości zobowiązania podatkowego poprzez traktowanie każdego przedsiębiorstwa zależnego w taki sposób jakby stanowiło ono odrębny podmiot. Poza tym zasada dystansu umożliwia dokonanie prawidłowego podziału zysków przedsiębiorstwa wielonarodowego między poszczególne kraje.

Živilė Paužaitė, Jurgita Keršytė, Transition towards knowledge based society: new challenges and possibilities for human resources

Gospodarka oparta na wiedzy jest podstawowym warunkiem tworzenia społeczeństwa opartego na wiedzy. Aby wskazać na szczególne właściwości rozwoju społeczeństwa opartego na wiedzy, w referacie zanalizowano między innymi wartości, zasady oraz mierniki tworzenia takiego społeczeństwa. Za szczególnie istotne uznano uczenie się przez całe życie.

Najważniejszym elementem społeczeństwa opartego na wiedzy są ludzie, którzy potrafią dzielić się wiedzą, a także z wiedzy korzystać. Pojawienie się społeczeństwa opartego na wiedzy zmieniło strukturę rynku pracy i postawiło nowe wymagania przed zarządzającymi zasobami ludzkimi. W społeczeństwie opartym na wiedzy szczególnie wartościowi są pracownicy wysokokwalifikowani, którzy nie tylko potrafią pracować w nowym środowisku, ale którzy potrafią także nową wiedzę tworzyć.

Gabriela Grotkowska, Winners and losers of growing international trade: labour market perspective

Artykuł porusza problem skutków wymiany handlowej dla rynku pracy. Po krótkim przestawieniu motywacji podjęcia tego problemu, autorka odnosi się do kluczowych wątków teoretycznych wskazujących na powiązanie wymiany dóbr i usług z poziomem płac i zatrudnienia w gospodarce. Następnie zaprezentowane zostały kluczowe podejścia metodologiczne do badań empirycznych związków handlu i płac/ zatrudnienia (metoda zawartości czynników w handlu, analiza równań zerowych zysków, analiza regresji). W drugiej części artykułu przedstawiono badanie własne wpływu wymiany międzynarodowej na zatrudnienie w polskim przemyśle przetwórczym w latach 1995 – 2005. Zastosowana metodologia regresji popytu na pracę pozwoliła ocenić nie tylko bezpośrednie skutki wymiany handlowej, ale także skutki pośrednie – wywołane zmianami produktywności powiązanymi z rosnącą otwartością gospodarki. W badaniu uwzględniono zmiany zatrudnienia ogółem oraz dwa typy stanowisk (robotnicze i nierobotnicze) będące przybliżeniem niższych i wyższych kwalifikacji. Analiza wykazała dodatni wpływ eksportu i ujemny wpływ penetracji importowej na wielkość zatrudnienia. Pierwszy efekt jest szczególnie silny dla robotników. W przypadku osób o wyższych kwalifikacjach oba strumienia handlu prowadzą do wzrostu ich zatrudnienia. Łączny wpływ handlu na zatrudnienie w badanym okresie oszacowani na około -200 tys. osób.

Dorota Simpson, Seeking for European leadership style

Reasumując, trudno jest stwierdzić, żę w Europie stosowany jest pewien wspólny styl kierowania biznesem. Wprawdzie amerykańscy naukowcy i menedżerowie kierujący korporacjami w Europie utrzymują, iż można zaobserwować pewne odmienności pomiędzy stylem europejskim a amerykańskim, to jednak nie są one znaczące. Przede wszystkim europejski styl kierowania oparty jest w większym stopniu na podejściu, zakładającym konsultowanie podejmowanych decyzji, dochodzenie do konsensusu, co oczywiście wydłuża cały process zarządzania. Dla europejskich menedżerów istotne jest utrzymywanie równowagi pomiędzy życiem zawodowym i osobistym.

Przeprowadzona analiza porównawcza stylów przywództwa w różnych regionach wykazała, iż Europa nie jest jednolita pod tym względem. Można bowiem odnotować znaczące różnice pomiędzy częścią północno-zachodnią i południowo-wschodnią. Styl kierowania w Europie pólnocno-zachodniej odznacza się skoncentrowaniem na wynikach, realizacji wyznaczonych celów, osiągnięciach i ukierunkowaniu na przyszłość. Dlatego pożądane cechy menedżera to umiejętności integrowania podwłądnych, ich motywowania i podejmowania decyzji. Z kolei styl kierowania menedżerów z krajów Europy południowo-wschodniej charakteryzuje się autokratyzmem, zachowaniem twarzy, przestrzeganiem procedur i przywiązywanie wagi do statusu. Istotne są tu umiejętności administrowania i kontrolowania. Kultury tych krajów w mniejszym stopniu ukierunkowane są na przyszłość i realizację celów.

Wnioski wynikające z przeprowadznej analizy moga znaleźć praktyczne wykorzystanie przy podejmowaniu decyzji związanych z bezpośrednimi inwestycjami zagranicznymi w określonych krajach europejskich. Warto pamiętać i brać pod uwagę uwarunkowania kulturowe, rzutujące na styl kierowania, a tym samym i zarządzania personelem w danej grupie krajów. Wiedza ta z pewnością ułatwi także prowadzenie negocjacji biznesowych.

Małgorzata Bartosik-Purgat, Young Europeans in the cultural dimensions of F. Trompenaars and Ch. Hampden-Turner

Odmienności kulturowe społeczeństw pozwoliły na wyróżnienie rozmaitych kryteriów charakteryzujących poszczególne narody. Na ich podstawie w badaniach prowadzonych przez naukowców nad kulturami narodowymi wyodrębnione zostały różne grupy kulturowe (wymiary). Jednym z projektów jest badanie przeprowadzone przez F. Trompenaars`a oraz Ch. Hampden-Turner`a mające na celu wskazać cechy społeczeństw uwzględniając m.in. ich stosunek do zasad etycznych, prawnych wynikających ze zobowiązań międzyludzkich; stosunek do jednostki i grupy; sposób wyznaczania statusu społecznego; stosunek do czasu i otoczenia itp. Powyższe kryteria stały się bazą do przeprowadzenia badania w grupie młodych Europejczyków pochodzących z Polski, Czech, Hiszpanii, Portugalii, Francji, Niemiec, Finlandii oraz Wielkiej Brytanii. Okazuje się, iż w większości wymiarów młodzi respondenci wykazują podobne cechy niezależnie od przynależności kulturowej. Młodzi Europejczycy tworzą segment konsumentów charakteryzujący się w większości podobnymi zachowaniami, stanowiąc tym samym adekwatną grupę do zastosowania w wielu dziedzinach strategii standaryzacji lub semi-standaryzacji (adaptacji w obszarach występowania znaczących różnic).

Renata Orłowska, Migration as a new challenge for EU`s economies

Migracja i związane z nią aspekty zarówno polityczne, społeczne, jak i ekonomiczne stały się jednym z ważniejszych problemów 21 wieku. Chociaż porównując statystyki i wpływ poszczególnych czynników produkcji na wzrost i rozwój gospodarczy, można by przypuszczać, iż nie jest to aż tak znaczący czynnik, w porównaniu do handlu towarami i usługami, czy tez przepływu kapitału i technologii. Jest to jednak złudne wrażenie, bo choć udział międzynarodowych migrantów w całej populacji świata to zaledwie 2,9 % w 2005 roku, to jednak, gdy skupimy uwagę na populacji czynnej zawodowo i ograniczymy rozważania to migracji ekonomicznej, wówczas udział imigrantów w całej populacji pracującej to już około 30-40 % w samych krajach grupy OECD. Ta kwestia jest szczególnie ważna dla krajów Unii Europejskiej, które napotykając na lukę demograficzna, stają przed trudnym zadaniem, jak zarządzać wzrastająca imigracją, by osiągnąć zamierzone cele. Unia Europejska prowadzi od kilku lat zintensyfikowane prace nad udoskonaleniem projektu polityki migracyjnej i wprowadzeniem w życie czynnych i skutecznych instrumentów, ułatwiających ten proces. Praktyka pokazuje jednak, że w porównaniu do innych regionów świata, dla których migracja była i jest zjawiskiem towarzyszącym od wielu dziesiątków lat, Europa jest nieprzygotowana i staje przed groźbą silnej konkurencji ze strony USA, Kanady, czy Australii - doświadczonych krajów imigracji - w procesie zabiegania o brakujące wykwalifikowane zasoby pracy.

Leszek Wincenciak, Real exchange rate variations and the labour market flows in Poland

Celem niniejszego badania jest analiza reakcji przepływów na rynku pracy na zmiany realnego kursu walutowego w Polsce. Ściśle rzecz biorąc analizowano, w jaki sposób zmiany realnego kursu walutowego wpływają na prawdopodobieństwo napływu do zatrudnienia oraz prawdopodobieństwo odpływu z zatrudnienia. W tym celu wykorzystano dane BAEL, uzupełnione o informacje o poszczególnych sekcjach przemysłu przetwórczego. Dane BAEL pozwalają na kontrolę cech indywidualnych siły roboczej oraz na utworzenie paneli, w których każdą osobę na rynku pracy możemy obserwować w dwóch momentach czasu.

Uzyskane wyniki z oszacowań modeli probitowych pozwalają stwierdzić, że oprócz innych analizowanych czynników, realna aprecjacja waluty krajowej przyczynia się istotnie do zmniejszenia prawdo podobieństwa napływu do zatrudnienia (10% realna aprecjacja zmniejsza je o około 0,22 – 0,28 punktu procentowego) oraz zwiększenia prawdopodobieństwa odpływu z zatrudnienia (10% realna aprecjacja zwiększa je o około 0,54 – 0,63 punktu procentowego). Wynika z tego, że w okresach dużych zmian realnego kursu walutowego mamy do czynienia z dodatkową presją powodującą nasilenie się procesu realokacji na rynku pracy. Taki proces zawsze wiąże się z dodatkowymi kosztami. Możemy zatem powiedzieć, że są to w jakiejś mierze dodatkowe koszty funkcjonowania rynku pracy w gospodarce otwartej.

Badania empiryczne pokazały również, że większe zaangażowanie w wymianę międzynarodową powoduje większą wrażliwość popytu na pracę względem różnego rodzaju impulsów przenoszących się między krajami, w tym zmian realnego kursu walutowego. Zatem w dobie coraz większej otwartości polskiej gospodarki, czynniki zewnętrzne mogą z czasem nabierać jeszcze większego znaczenia w kształtowaniu się sytuacji na krajowym rynku pracy.

Elke Holst, Mechthild Schrooten, Migration and money - what determines remittances? Evidence from Germany

Determinanty przekazów pocztowych dokonanych przez migrantów są przedmiotem tego studium bazującego na niemieckich danych SOEP. W analizie nie ograniczono się do imigrantów z zagranicznym obywatelstwem, ale skoncentrowano się na osobach z pochodzeniem zagranicznym. Główne wyniki badań przedstawiają się następująco. Po pierwsze, stopień integracji z niemieckim społeczeństwem ma znaczenie. Po drugie, obcokrajowcy mieszkający w Niemczech nie są homogeniczną grupą: obcokrajowcy z Turcji oraz dawnej Jugosławii, którzy stawiają czoło presji powrotu, przekazują znacznie więcej pieniędzy niż inni. Studium wskazuje dalszą drogę dla ewentualnych przyszłych badań: (a) analiza czy status migranta (legalność pobytu) wpływa na transfer pieniędzy, (b) ponowne rozważenie argumentów teoretycznych (procesy globalizacyjne mogły wpłynąć na transfery pieniężne migrantów).

Krystyna Żołądkiewicz, Regional migration between Australia and New Zealand within the CER in an international context

Umiędzynarodowienie relacji w gospodarce światowej, będących efektem globalizacji, ma znaczący pozytywny wpływ na przepływy towarów, usług, kapitału i czynnika ludzkiego. Sprzyja to dalszemu wzrostowi ekonomicznemu. Migracja kapitału ludzkiego w pewnym zakresie otwiera globalizację dla rynku pracy, a jest wspierana przez zmiany w technologii (obniżenie kosztów transportu) i międzynarodowej polityce handlowej. Ocenia się, że migracja pracowników pełni nie tylko rolę „dostarczyciela” pracy ale też „rozlewania wiedzy”. Ten aspekt migracji ma szczególne znaczenie w wypadku migracji pomiędzy Australią i Nową Zelandią. Dzięki funkcjonowaniu CER, będącej konwencjonalną strefą wolnego handlu, powstał wspólny rynek siły roboczej. Wykorzystano w tym względzie doświadczenia Unii Europejskiej. CER zapewnia niczym nieskrępowaną swobodę przepływu obywateli obu krajów i możliwość podejmowania pracy bez konieczności potwierdzania swoich kwalifikacji zawodowych. Spowodowało to znaczącą migrację transtasmańską, zwłaszcza biorąc pod uwagę podobieństwa i czynniki sprzyjające tej migracji. Mechanizm integracji CER zapewnia także silniejszą pozycję obu krajom odnośnie do problemów regionalnej i globalnej migracji.

Bohdan Jeliński, The transnational perspective of world trade development

Intensyfikacja zjawisk zachodzących w globalnej gospodarce powoduje, że zaczyna funkcjonować wiele nieznanych dotychczas zależności ekonomicznych, a gwałtowność przebiegu zmian silnie zakłóca prawidłowości dotychczasowego rozwoju gospodarki światowej. Zmusza to do zrewidowania podejścia do perspektyw rozwoju handlu światowego i tworzy nową, transnarodową wizję jego rozwoju. Opiera się ona na wzroście liczby i zakresu aktywności niepaństwowych uczestników międzynarodowych stosunków gospodarczych.

Aneta Kosztowniak, Washington consensus and liberalism and globalization

Celem niniejszego artykułu jest: omówienie założeń Konsensusu Waszyngtońskiego opracowanego przez J. Williamsona w 1990 roku oraz Konsensusu Postwaszyngtońskiego z 2002 roku, określenie znaczenia doktryny neoliberalnej Banku Światowego oraz Międzynarodowego Funduszu Walutowego dla krajów rozwijających się oraz przechodzących transformację w krajach Europy Środkowej i Wschodniej, przedstawienie opinii ekonomistów na temat efektów waszyngtońskiego modelu rozwoju gospodarczego oraz wskazanie zwolenników i przeciwników.

Wyniki badań W. Easterly’ego, czołowego ekonomisty zajmującego się kwestiami rozwoju, dowodzą, że stopa wzrostu dochodu przypadającego na jednego mieszkańca w krajach rozwijających się uległa obniżeniu w latach 1980–90. w porównaniu do lat 1960–70. Niestabilność rynków finansowych, w tym liczne kryzysy finansowe w latach 90. XX w., wzrost dysproporcji, koncentracja negatywnych efektów liberalizacji i globalizacji w krajach rozwijających się świadczą o kryzysie Konsensusu Waszyngtońskiego. Postulowane są głębsze zmiany waszyngtońskiej strategii rozwojowej, reforma instytucji z Bretton Woods. Przykłady Chin i Indii świadczą o sukcesie gospodarczym osiągniętym bez realizacji założeń Konsensusu Waszyngtońskiego i doktryny neoliberalnej zapoczątkowanej przez R. Reagana i M. Thatcher.

Elżbieta Gołembska, Conditions of global logistics development

Celem artykułu jest przedstawienie ważniejszych warunków rozwoju logistyki globalnej

w kontekście trendów wzrostu znaczenia biznesu międzynarodowego. Podstawowymi warunkami skuteczności funkcjonowania logistyki globalnej są: rozwój światowy sieci obrotu towarami i usługami ze szczególnym uwzględnieniem modernizacji infrastruktury, rozwoju światowego systemu transportowego i systemu informatycznego. Warunki te są generowane zarówno przez wzrastającą presję na obniżenie kosztów produkcji o obrotu towarowego, jaki rosnące znaczenie zagranicznych inwestycji bezpośrednich. W sposób szczególny należy zwrócić uwagę na budowę i rozbudowę infrastruktury logistycznej, zwłaszcza transportowej, gdyż koszty transportu to 75% kosztów logistycznych. Podkreślono także znaczenie floty transportowej oraz centrów logistycznych we współczesnej gospodarce światowej. Przedstawiono również wyniki badań dotyczące kryteriów wyboru środków transportu i rodzaju obsługi transportowej. W opracowaniu odniesiono się do wrażliwości państw, które mają aktualnie ścisły związek z utrzymaniem poziomu bezpieczeństwa operacji informatycznych, warunkujących gospodarowanie zasobami.

Leonas Žitkus, Rima Žitkenė, Economic boundaries in global world: theoretical aspects and practical case of Lithuania

W referacie poszukuje się odpowiedzi na szereg pytań, związanych z istnieniem granic ekonomicznych między państwami w głobalnym świecie. W pierwszej części referatu wyjaśnione zostało pojęcie granicy ekonomicznej. Ustalono, że granice takie powstają wówczas, gdy rządy państw starają się chronić swoich producentów przed zewnętrzną konkurencją.

W dobie procesów integracji regionalnej i globalizacji w wyniku umów i porozumień ustalane są warunki, które sprzyjają intensyfikacji handlu międzynarodowego. Tym samym są znoszone lub znacznie osłabiane granice ekonomiczne. W drugej części referatu zostały przedstawione dane statystyczne z ostatnich dziesięciu lat, które ilustrują zmiany w handlu zagranicznym Litwy będące skutkiem porozumień międzynarodowych. Przedstawione przykłady pokazują, że w wyniku zmian warunkow handlu, spowodowanych tymi porozumieniami, zmieniały się strumienie towarów z i do Litwy.

W trzeciej części referatu został przedstawiony pogląd, że granice ekonomiczne ulegają zacieraniu także w wyniku pewnych mechanizmów rynkowych. Podkreśla się, że nie jest to proces identyczny z wcześniej opisywanym, którego rezultatem są integracyjne ugrupowania. Wspomniane mechanizmy rynkowe wykorzystują korporacje transnarodowe dla stworzenia sobie dogodniejszych warunków funkcjonowania.

Agnieszka Konopelko, Ukraine in political transition under globalization

Pomarańczowa rewolucja stworzyła niezbędne warunki polityczne i społeczne dla dalszych przemian systemowych na Ukrainie. W następstwie pomarańczowej rewolucji obywatele Ukrainy uświadomili sobie własną podmiotowość polityczną, możliwość skutecznego wpływania na decyzje władz, obrony swojego wyboru i swoich praw.

Analizując system polityczny Ukrainy stwierdzamy, że istnieją tu instytucje demokratyczne, jak: powszechne wybory do władz, system wielopartyjny czy zinstytucjonalizowany trójpodział władzy. Powstaje pytanie, w jaki sposób powyższe instytucje funkcjonują i jakie mają prawno-instytucjonalne gwarancje funkcjonowania.

Jednym z istotnych instrumentów motywacyjnych do podjęcia wysiłku transformacji systemu politycznego i gospodarki Ukrainy pozostaje perspektywa członkostwa w UE. Jednak, zwycięstwo demokracji i europejskiego wyboru Ukrainy będzie zależeć, nie od sukcesu jednej siły politycznej, ale od istnienia rzeczywistej konkurencji w polityce, zapewnienia rządów prawa, wzmocnienia roli społeczeństwa obywatelskiego oraz stopniowej konsolidacji elit politycznych wokół europejskich wartości demokratycznych.

Hans H. Bass, Irina Schmidt, Small economies facing global challenges: the case of Armenia

Małe kraje nie są tylko wersjami miniaturowymi gospodarek „średniej” wielkości; wykazują one raczej szczególne cechy. Ten artykuł analizuje – zarówno w ujęciu porównawczym krajów, jak i w studium przypadku Armenii – otwartość na handel zagraniczny, koncentrację towarów eksportowych i zależność od strategicznego importu, a także znaczenie transferów pieniężnych od emigrantów z zagranicy i oficjalnej pomocy rozwojowej. Z przeprowadzonej analizy wynika, że wrażliwość gospodarcza na szoki zewnętrzne nie jest nieuchronną konsekwencją małego rozmiaru gospodarki – ani ogólnie, ani w przypadku Armenii. Aby dalej sprostać wyzwaniom gospodarki globalnej, małym krajom doradza się koncentrację na gałęziach przemysłu, w których skala produkcji nie ma znaczenia, szczególnie na sektorze usług – niemniej jednak z zachowaniem należnej uwagi na specjalne warunki geopolityczne kraju

Karolina Klecha-Tylec, Chinese policy towards African countries

Niezwykle szybki wzrost gospodarczy Chińskiej Republiki Ludowej w ostatnich dekadach, skutkujący rosnącym popytem tego kraju przede wszystkim na surowce naturalne (w tym głównie ropę), w dużej mierze determinuje chińską politykę zagraniczną.

Celem artykułu jest przedstawienie przemian w podejściu do państw afrykańskich, które zachodzą we współczesnych Chinach z uwzględnieniem aspektów ekonomicznych oraz pozaekonomicznych (np. edukacyjnych, kulturowych). W pracy przedstawiono cztery etapy ewolucji stosunków chińsko-afrykańskich ze szczególnym uwzględnieniem ostatniego, trwającego od początku lat 90. XX w. Trwająca faza obfituje bowiem w szereg nowatorskich rozwiązań we wzajemnych relacjach, takich jak przykładowo: ustanowienie Forum Współpracy Chiny-Afryka, powołanie Chińsko-Afrykańskiej Rady Biznesu czy też specjalnie przyjmowanych kilkuletnich planów rozwoju dalszej współpracy.

W artykule podjęto również problem bezwarunkowej pomocy ChRL skierowanej w ostatnich latach do Afryki, często finansującej tamtejsze reżimy (np. Zimbabwe, Sudan). Podkreślono zdecydowaną krytykę tego typu polityki pomocowej posługując się przykładami zarówno ze strony państw rozwiniętych, organizacji międzynarodowych, jak i samych potencjalnie zainteresowanych państw afrykańskich.

Elżbieta Czarny, Jerzy Menkes, Katarzyna Śledziewska, Gravity model and the countries classification

Analizujemy model grawitacji z kluczowym dlań twierdzeniem Helpmana [1987], zdaniem którego, dwustronny handel między dwoma państwami jest wprost proporcjonalny do iloczynu ich produktów krajowych brutto. Stosujemy podejście Debaere’a [2005], jednak inaczej niż on dzielimy kraje świata. Nie ograniczamy się do analizy członków OECD i reszty świata. Badamy model grawitacji w odniesieniu do handlu prowadzonego przez poszczególne kontynenty, a następnie przez kraje wysoko i słabo rozwinięte (w klasyfikacji Banku Światowego). Na zakończenie przeprowadzamy test, w którym przybliżeniem krajów uprzemysłowionych są nie tylko kraje OECD, lecz także kraje pozostające poza Organizacją, lecz spełniające główne kryteria członkostwa w niej. To ostatnie badanie pozwala osiągnąć największą zgodność wyników teoretycznych i empirycznych.

Analizujemy handel między wszystkimi parami państw świata (wykorzystujemy dane z baz Comtrade database oraz WDI dataset). Dwa pierwsze testy przeprowadzamy na danych z okresu 1995 – 2005, dwa ostatnie zaś na danych obejmujących lata 1977-2005.

Krzysztof Ziółkowski, The diversity of world economy – geographical structure of world economy

Oprócz instytucjonalnej struktury gospodarki światowej, wyróżnia się również regionalną/geograficzną strukturą gospodarki światowej. W zależności od przyjętego kryterium/kryteriów, m. in. kryteria o charakterze ekonomicznym, społecznym, demograficznym, strukturalnym, zależności historycznych oraz organizacji międzynarodowej określającej kryteria podziału (np. ONZ, Bank Światowy) można przyporządkować konkretne kraje do określonej grupy. Artykuł pt.: “Diversity of Word Economy – Geographical structure of Word Economy” jest właśnie próbą przyporządkowania krajów do określonej grupy, wg standardów i kryteriów podziału dokonanych przez organizacje międzynarodowe.

Joanna Pietrzak The process of wealth creation in Central and Eastern Europe – Polish example

Proces tworzenia bogactwa w Polsce przebiega inaczej niż w krajach Europy Zachodniej. Naturalny rozwój klasy średniej został niemal całkowicie zahamowany w latach powojennych, a w czasach gospodarki rynkowej po 1989 kształtował się pod wpływem dysproporcji między globalizującym się rynkiem a niedostosowaną do zmian strukturą społeczną. Obecnie segment klientów zamożnych tworzą takie grupy jak: menedżerowie, specjaliści, przedsiębiorcy, przedstawiciele wolnych zawodów, indywidualni inwestorzy, udziałowcy prywatnych firm, właściciele nieruchomości.

Preferencje segmentu klientów zamożnych w Polsce nie pokrywają się z wzorcami zachowań podobnego segmentu w krajach zachodnich. Dotyczy to zwłaszcza konsumpcji usług specjalistycznych, dóbr luksusowych, a także stylu życia. Polska klasa średnia znajduje się na wczesnym etapie cyklu życia, w którym na pierwszy plan wysuwa się zaspokojenie potrzeb bytowych. Znajduje to wyraz w alokacji większości środków w rynek nieruchomości.

Magdalena Grębosz, The globalization of brand strategy

Globalizacja i marketing są zjawiskami wzajemnie na siebie oddziałującymi. Firmy prowadzące działalność na rynkach zagranicznych muszą podjąć decyzję, w jakim stopniu dostosują swoją strategię marketingową i jednocześnie strategię marki do warunków lokalnych, a w jakim stopniu będą standaryzować działania.

Wybór strategii marki, stopnia jej umiędzynarodowienia, stosowanych metod zarządzania i sposobów jej promowania na rynku zagranicznym zależy od wielu czynników zewnętrznych i wewnętrznych, między innymi od branży, wielkości firmy, od rodzaju i wielkości rynku, jak również od realizowanej strategii firmy i jej zasobów.

W artykule zaprezentowany został przegląd strategii marek ze względu na stopień ich umiędzynarodowienia oraz przedstawiona została analiza motywów doboru i formułowania strategii marki globalnej. W artykule przedstawione zostały wyniki badań empirycznych dotyczących marek firm francuskich na rynku polskim. Przeanalizowane zostały motywy doboru i formułowania strategii marek globalnych należących do inwestorów francuskich w Polsce.

W obliczu globalizacji firmy międzynarodowe coraz częściej ujednolicają swoje strategie marketingowe w skali świata. Tendencja ta jest widoczna zwłaszcza w obszarze zarządzania markami. Do wycofywania marek lokalnych dochodzi nie tylko w sektorze dóbr szybkozbywalnych, ale również w bankowości, ubezpieczeniach, czy handlu detalicznym. Sieci handlowe preferują dostawców o międzynarodowej renomie, a standaryzacja marki oznacza dla firmy oszczędności nie tylko w działaniach komunikacyjnych, ale także w sferze badań i rozwoju, produkcji oraz logistyki. Dodatkowo pozwala skrócić czas potrzebny do wprowadzenia nowej marki na rynek.

Aleksandra Kuźmińska, The image of Poland in the world according to Anholt Nation Brands Index

W dzisiejszym globalnym świecie kraje bardzo intensywnie konkurują między sobą o uwagę i zaufanie inwestorów, potencjalnych konsumentów i turystów. Wiele krajów zdało sobie sprawę, że ważnym orężem w tej walce może być silna marka narodowa.

Artykuł prezentuje wizerunek Polski w świecie w świetle badań przeprowadzonych przez zespół prowadzony przez pomysłodawcę Anholt Nation Brands Index (NBI) – Simona Anholta. Rezultaty badań nie są dla Polski korzystne: Marka Polska nie jest ceniona przez inne społeczeństwa i plasuje się bardzo nisko w rankingach NBI. Ponadto sami Polacy postrzegają się niekorzystnie, będąc bardzo daleko od silnego poczucia dumy narodowej.

Polska przez ostatnich kilkanaście lat dokonała wiele, uległa znacznym przeobrażeniom, zaistniała na nowo na arenie międzynarodowej. Jednakże dla wielu narodów nadal jesteśmy jednym z byłych krajów komunistycznych, niewyróżniającym się niczym szczególnym, jedną postkomunistyczną masą. Te czynniki stworzyły konieczność pracy nad silną, pozytywną marką narodową.

Pierwsze kroki w kierunku stworzenia mocnej Marki Polska zostały już podjęte. W tej chwili ważna jest kontynuacja i rozwój tych działań, zaangażowanie różnych środowisk (polityków, przedstawicieli świata biznesu, kultury) we wspólną pracę oraz uświadomienie każdemu jak ważne jest kształtowanie pozytywnego, nowoczesnego wizerunku kraju.

Anna Maria Nikodemska-Wołowik, Building customer’s trust - controversies and challenges

W niniejszym artykule podjęto problematykę budowania więzi z interesariuszami organizacji, a zwłaszcza z jej klientami, opartych na zaufaniu.

Przedstawiciele zarówno wielu różnych dyscyplin naukowych, jak i praktyki gospodarczej, wskazują na konieczność kształtowania zaufania w społecznych relacjach jednostek i grup przez nie tworzonych. Jednakże pojęcie zaufania wielokrotnie nie jest jasno definiowanie, ani osadzone w konkretnej czasoprzestrzeni, a ponadto bywa nadużywane, zwłaszcza przez praktyków gospodarczych. Eksponowanie w przekazach „zaufania”, nie zawsze wynika z rzeczywiście podjętej aktywności podmiotów rynkowych. W artykule ukazano konkretne przypadki organizacji, podkreślających w swych komunikatach znaczenie zaufania, a także zaproponowano metody uwiarygodnienia tej cennej wartości przedsiębiorstwa jako składnika jego tożsamości.

Magdalena Bielenia, Economic discourse in THE modern world. A sociolinguistic perspective on globalized companies

Celem referatu jest ukazanie roli języka w funkcjonowaniu firm na rynku w czasach globalizacji. Takie zagadnienia jak globalizacja, język i firma, a przede wszystkim łączące je relacje zostaną przedstawione w tym artykule. Temat zależności językowych w funkcjonowaniu firm jest tematem bardzo rozległym. W związku z tym w artykule zostaną przedstawione takie zagadnienia jak call center oraz problemy związane z tłumaczeniem. Ich analiza zostanie poprzedzona krótką charakterystyką dyskursu organizacyjnego.

Wiesław Łuczyński, Influence of filtration on power spectral density estimation of passing, real and financial time series

Metody podprzestrzeni znane są w literaturze jako metody wysokiej (albo: super-) rozdzielczości. Należą do nich np. takie metody jak MUSIC, metody wektora własnego. Metody wysokiej rozdzielczości generują estymaty częstotliwości składowych sygnału w oparciu o analizę właściwą lub dekompozycję względem wartości własnych macierzy korelacji. Metody te są szczególnie przydatne w ustalaniu prążków spektralnych, tj. widma sygnałów sinusoidalnych, zwłaszcza jeżeli sygnały te są bardzo silnie zakłócane przez szum (tzw. biały szum Gaussa).

Przeprowadzone badanie miało na celu ocenę wpływu filtracji szeregów czasowych na moc ich widma ustalanego w oparciu o algorytm MUSIC. Specyfika tego algorytmu polega na wyznaczaniu mocy widmowej dominujących estymów częstotliwości sygnału. MUSIC nie dokonuje, ściśle rzecz biorąc, estymacji rzeczywistej mocy widma, lecz tzw. pseudowidma na podstawie sygnału lub macierzy korelacji sygnału wejściowego z wykorzystaniem metody analizy przestrzeni. Algorytm ten najpierw estymuje wartości własne i wektory własne macierzy autokorelacji sygnału wejściowego i dopiero w oparciu o nie wyznacza dominujące częstotliwości jako miejsca najwyższych „szczytów” (maksimów) funkcji spektralnej MUSIC.

Okazuje się, że – o ile badania dotyczą stacjonarnych szeregów czasowych – to pomimo zastosowania różnych algorytmów filtracji, wyniki analizy MUSIC nie różnią się istotnie od wyników tejże analizy dla „surowych” danych. Jest to silnym dowodem na to, że procedura MUSIC jest dobrym narzędziem analizy widmowej względnie krótkich i bardzo zaszumionych stacjonarnych szeregów czasowych. Jeżeli natomiast, analizowane szeregi czasowe są względnie długie i nie są stacjonarne, to algorytm MUSIC daje różne dominujące estymaty częstości sygnału. Usunięcie z danych „surowych” stochastycznego trendu Hodricka-Prescotta radykalnie poprawia wnioski testów pierwiastka jednostkowego i dla, tak uzyskanych, stacjonarnych szeregów czasowych algorytm MUSIC okazuje się procedurą odporną na filtrację. Zatem wpływ filtracji na estymację mocy gęstości spektralnej zależy wprost od stacjonarności, długości i udziału składnika stochastycznego analizowanych szeregów czasowych.