Numer 36/2017

International Business and Global Economy Nr 36

Biznes Międzynarodowy w Gospodarce Globalnej

ISSN 2300-6102

e-ISSN 2353-9496

 

 

Redaktor naukowy: Katarzyna Bałandynowicz-Panfil

 

Redaktor wydawnictwa: Anna Świtalska-Jopek

 

Rada Naukowa: M. Banu Durukan, Alina Hyż, Bohdan Jeliñski, Wolfgang Kremser, Danuta Marciniak-Neider, Janusz Neider, Ewa Oziewicz, Nijolë Petkevièiute, Joanna Pietrzak, Asta Radzevièiene, Iveta Simberova

 

Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2017

 

Wersją pierwotną numeru jest wersja elektroniczna.



Strona tytułowa [PDF]

 

Strona redakcyjna [PDF]

 

Spis treści [PDF]


Introduction [PDF]


Przedmowa [PDF]

 

Sylwetki Jubilatów [PDF]

 

 

CHALLENGES OF GLOBAL ECONOMY

WYZWANIA GOSPODARKI GLOBALNEJ

 

 

 

Borisas Melnikas
Vilnius Gediminas Technical University
 
 
 
The paper presents an overview of new network and networking ideas as well as their impact on contemporary changes in economy and culture under conditions of globalisation and intensive development of international business. Networking processes and new network-based development tendencies in economy and culture are described and defined as a particularly important field of scientific cognition. The complexity and systematics of networking and network-creation processes are analysed. The main focus is on the idea that they could be perceived as one of the most important priorities of the modernisation of contemporary economy and culture, as well as of social, economic, and political development as well as scientific and technological progress. Promising directions of the scientific research on networking and networks are also characterised.
 
Keywords: economy, culture, society, networks, networking, globalisation
 
Rozwój globalnej gospodarki i międzynarodowego biznesu – nowe spojrzenie na sieci i networking
 
Niniejsza praca przedstawia nowe podejście do zagadnienia sieci oraz ich budowania, jak również ich wpływ na współczesne zmiany ekonomiczne i kulturowe w warunkach globalizacji oraz intensywnego rozwoju biznesu międzynarodowego. Opisuje ona zjawisko networkingu i powiązane z nim tendencje rozwojowe w gospodarce i kulturze stanowiące szczególnie ważny obszar poznania naukowego, a także analizuje złożoną systematykę procesów networkingowych oraz procesów tworzenia sieci, kładąc nacisk na postrzeganie procesu budowania sieci jako jednego z najważniejszych priorytetów modernizacji współczesnej gospodarki i kultury oraz postępu społecznego, ekonomicznego, politycznego, naukowego i technologicznego. Przedstawia ona również obiecujące kierunki badań naukowych nad sieciami i ich tworzeniem.
 
Słowa kluczowe: gospodarka, kultura, społeczeństwo, sieci, networking, globalizacja
 
 
 
Katarzyna Kubiszewska
Politechnika Gdańska
 
 
 
This article aims to compare the situation in the banking sectors of two regions that have much in common due to their political and economic history: the Western Balkan states of Serbia, Croatia, and Macedonia and the Baltic Sea states of Lithuania, Estonia, and Latvia. It presents three approaches to defining banking stability that can be found in literature and carries out a preliminary analysis of the financial performance of the discussed banking sectors using the CAMEL approach. Although in 2010 the banking sectors of the Baltic Sea states were in a worse shape than the banking sectors of the Western Balkan states, it has been proved that the banking sectors in countries in which the process of economic transformation has been completed could recover from a crisis faster than states that are still undergoing this process. Economic transformation is essential for the further development of the market economy and the sooner it is completed, the sooner the banking sector can develop and the easier it will be to recover from a crisis or an external shock.
 
Keywords: banking sector stability, CAMEL approach, Baltic Sea states, Western Balkan states
 
Porównanie sytuacji w sektorach bankowych w regionie Bałkanów Zachodnich i krajów bałtyckich przy wykorzystaniu systemu CAMEL
 
Celem artykułu jest porównanie sytuacji sektorów bankowych w dwóch regionach, które ze względu na doświadczenia polityczne i gospodarcze mają wiele wspólnych cech: Serbii, Chorwacji i Macedonii w regionie Bałkanów Zachodnich oraz Litwie, Łotwie i Estonii w regionie nadbałtyckim. Opierając się na literaturze, zaprezentowano trzykierunkowe podejście do definiowania stabilności sektora bankowego. Przy użyciu systemu CAMEL przeprowadzono również wstępną analizę sytuacji finansowej wybranych sektorów bankowych. Mimo iż w 2010 roku sytuacja w sektorach bankowych państw bałtyckich była gorsza niż w sektorach bankowych państw Bałkanów Zachodnich, udowodniono, że sektory bankowe w krajach, w których proces transformacji gospodarczej dobiegł końca, mogłyby szybciej wyjść z kryzysu w porównaniu do państwami, które są jeszcze w trakcie tego procesu. Transformacja gospodarcza ma zasadnicze znaczenie dla dalszego budowania gospodarki rynkowej, a im szybciej zostanie zakończona, tym szybciej sektor bankowy będzie mógł się rozwinąć i tym łatwiej będzie odbudować pozycję po kryzysie lub wstrząsie zewnętrznym.
 
Słowa kluczowe: stabilność sektora bankowego, system CAMEL, kraje bałtyckie, Bałkany Zachodnie
 
 
 
Jan Wedemeier
Hamburg Institute of International Economics
 
 
 
The paper analyses the innovation capabilities and development of the Baltic Sea region within the framework of the Europe 2020 strategy. The ongoing structural change towards service and knowledge societies, innovations, and the increasing integration of markets will have considerable influence on the European Union. In March 2010, the European Commission presented the Europe 2020 strategy, which is supposed to push the EU to become the smartest and most competitive region in the world. Among the EU member states, the Baltic Sea countries are effective in bringing up innovative solutions and establishing cooperation between science and business. However, the Europe 2020 strategy sets ambitious goals and some of the Baltic Sea countries will presumably fail to meet them. The enormous disparities between the countries and between central and peripheral regions within a country can thus be observed in selected indicators. These findings need to be recognised to intensify the efforts to transform the region into an innovation leader.
 
Keywords: innovation, Baltic Sea region, Europe 2020
 
Potencjał innowacyjny regionu Morza Bałtyckiego – spełnienie europejskich celów w zakresie innowacyjności na 2020 r.?
 
Niniejsza praca analizuje potencjał innowacyjny i rozwojowy regionu Morza Bałtyckiego w ramach strategii Europa 2020. Obecne zmiany strukturalne w społeczeństwach usług i wiedzy, innowacje oraz rosnąca integracja rynków będą miały znaczny wpływ na Unię Europejską. W marcu 2010 r. Komisja Europejska opublikowała strategię Europa 2020, która ma uczynić z UE najbardziej inteligentny i konkurencyjny region na świecie. Wśród krajów członkowskich kraje bałtyckie skutecznie realizują innowacyjne rozwiązania, wspierając jednocześnie współpracę pomiędzy nauką a biznesem. Strategia Europa 2020 formułuje jednak bardzo ambitne cele, których pewnym krajom bałtyckim może nie udać się osiągnąć. Ocena stopnia spełnienia wybranych wskaźników ukazuje ogromne różnice geograficzne pomiędzy północą i południem oraz wschodem i zachodem, jak również pomiędzy terenami metropolitalnymi a peryferyjnymi. Należy zwrócić uwagę na wyniki badań, gdyż mogą one przyczynić się do wejścia regionu do innowacyjnej czołówki.
 
Słowa kluczowe: innowacja, region Morza Bałtyckiego, Europa 2020
 
 
 
Tomasz Bieliński
Uniwersytet Gdański
 
 
 
Głównym celem artykułu jest określenie zależności między edukacją na różnych kierunkach studiów a innowacyjnością gospodarki. Metodologią badawczą zastosowaną w artykule jest analiza korelacji między liczbą absolwentów poszczególnych kierunków studiów wyższych na jednego zatrudnionego w danej gospodarce a liczbą wniosków patentowych złożonych przez obywateli tego państwa. W artykule potwierdzono hipotezę, iż liczba absolwentów nie wszystkich kierunków studiów jest skorelowana ze wskaźnikami innowacyjności gospodarki. Najwyższa statystycznie istotna korelacja występuje między liczbą wniosków patentowych a nowymi absolwentami studiów: medycznych, nauk ścisłych, humanistycznych i artystycznych oraz inżynieryjnych. Po kilku latach od ukończenia studiów niewielkiego znaczenia dla innowacyjności gospodarki nabierają także absolwenci nauk społecznych, ekonomicznych i prawnych. Jeszcze dłuższy czas potrzebny jest, aby istotni dla innowacyjności gospodarki zaczęli być pedagodzy. Z liczbą wniosków patentowych nie jest natomiast skorelowana liczba absolwentów studiów rolniczych oraz kierunków związanych z usługami. 
 
Słowa kluczowe: innowacyjność, kapitał ludzki, edukacja 
 
Relations between different fields of tertiary education and the innovativeness of an economy
 
The main aim of the paper is to determine the relations between the education in different fields of university study and the innovativeness of an economy. The research method is an analysis of the correlations between the number of graduates in particular fields and the number of patent applications filed in given country. The study confirms the hypothesis that not all numbers of tertiary education graduates are positively correlated with innovativeness indicators. The strongest statistically relevant correlation was found between the number of patent applications and the number of graduates in medicine, science, humanities and arts, and engineering. Another relevant correlation was found between the number of patent applications and the number of graduates in social sciences, business and law, and education, but only several years after they had finished studying. There is no correlation between the number of patent applications and graduates in agriculture or services.
 
Keywords: innovativeness, human capital, education
 
 
 
Monika Grottel
Uniwersytet Gdański
 
 
 
Celem artykułu jest odpowiedź na dwa zasadnicze z perspektywy unii celnej państw członkowskich UE pytania, tj.: Czy nowe regulacje prawne wprowadzone przepisami Unijnego Kodeksu Celnego (UKC) w istocie wpłyną na poprawę funkcjonowania unii celnej UE jako całości? Czy UKC zagwarantuje jednolite stosowanie przepisów celnych na całym obszarze celnym UE przez krajowe służby celne państw członkowskich? Poszukując odpowiedzi na te pytania, w artykule przeprowadzono analizę przesłanek modernizacji unijnego prawa celnego oraz wskazano na główne cele przeprowadzonych zmian. Pogłębiona analiza nowych rozwiązań i regulacji, szczególnie dotyczących uproszczeń w obsłudze celnej podmiotów gospodarczych oraz realizacji procedur celnych, dowodzi, że w nowym kodeksie celnym uwzględniono wiele rozwiązań, regulowanych dotychczas krajowymi aktami prawnymi na poziomie państw członkowskich. Powodowało to brak transparentnych i jednolitych dla wszystkich administracji celnych krajów UE wytycznych dla obsługi celnej. UKC zapewnia równe traktowanie podmiotów gospodarczych, w tym jednolite zasady dostępu do uproszczeń i ułatwień w obsłudze celnej. Analiza przeprowadzona w artykule pozwala na sformułowanie następujących wniosków: 
1.Szeroki zakres regulacji zawartych w nowych przepisach prawa celnego, tak w rozporządzeniu ustanawiającym UKC, jak i w aktach wykonawczych i delegowanych, z dużym prawdopodobieństwem przyczyni się do poprawy funkcjonowania unii celnej i zapewnienia bezpieczeństwa w UE.
2.Z uwagi na zbyt krótki czas obowiązywania nowych przepisów nie można jednoznacznie ocenić wpływu nowych regulacji na funkcjonowanie unii celnej. Konieczna jest dalsza obserwacja procesu wdrażania postanowień kodeksowych do praktyki gospodarczej oraz badania ilościowe w obszarach regulowanych nowymi przepisami.
Ze względu na brak zbiorczych danych statystycznych za okres od maja 2016 r. do marca 2017 r. dotyczących wykorzystania nowych narzędzi obsługi celnej oraz procedur celnych wprowadzonych do praktyki gospodarczej przepisami UKC niemożliwa była analiza statystyczna wskazująca na efektywność dokonanych zmian. W związku z powyższym w artykule wykorzystano metodę badania dokumentów, metodę monograficzną oraz metodę wywiadu bezpośredniego.
 
Słowa kluczowe: unia celna, kodeks celny, uproszczenia celne, obsługa celna
 
Improving the functioning of the EU customs union in the context of the Union Customs Code regulations
 
The aim of the article is to answer two questions fundamental from the perspective of the EU customs union: Do the new regulations introduced by the Union Customs Code (UCC) affect the functioning of the EU customs union as a whole? And will the UCC guarantee the uniform application of customs legislation throughout the EU customs area by the customs service of each member state? In order to answer these questions, the paper analyses the prerequisites for the modernisation of EU customs legislation and indicates the main objectives of the introduced changes. An in-depth analysis of new solutions and regulations, particularly those concerning the simplification of customs service businesses and the implementation of customs procedures, proves that the new Customs Code includes several solutions previously regulated by national legislation of the member states. This resulted in the lack of transparent and uniform customs guidelines for all EU customs administrations. The UCC provides equal treatment for economic operators, including uniform rules for access to simplifications and facilitations of customs services. The analysis carried out in the article allows to formulate the following conclusions:
1.The wide scope of regulations contained in the new customs legislation, set out in the UCC Regulation and in the implementing and delegated acts, is likely to contribute to improving the functioning of the customs union and ensuring security in the EU.
2.Since the new rules have only been in force for a short period so far, the impact of the UCC on the functioning of the customs union cannot be unequivocally assessed. It is necessary to further monitor the implementation of the provisions of the Customs Code and the quantitative research in the areas governed by the new rules.
Due to the lack of aggregated statistical data for the period from May 2016 to March 2017 on the use of new customs tools and customs procedures introduced into the economic practice through the legal regulations of the EU Customs Code, a statistical analysis of the effectiveness of the introduced changes was not possible. Therefore, the following research methods have been used in the paper: descriptive method, analysis of literature and legislation, and direct interview method.
 
Keywords: customs union, customs code, customs simplification, customs service
 
 
 
Eugeniusz Gostomski
Uniwersytet Gdański
 
 
W czasach globalizacji potrzebne jest globalne regulowanie działalności bankowej, a szczególnie dużych banków aktywnych w wielu krajach, których nieostrożna polityka może szybko doprowadzić do wybuchu globalnego kryzysu finansowego. Kryzys lat 2007–2009 dowiódł braku ważnych krajowych i globalnych regulacji bankowych oraz słabości nadzoru bankowego. Celem opracowania jest analiza zmian w zakresie regulacji bankowych na świecie w dobie pokryzysowej. Szczególną uwagę zwrócono na zastosowanie do krajowych systemów bankowych III Umowy Bazylejskiej i na regulacje wprowadzone w strefie euro w związku z tworzoną tam unią bankową. Artykuł powstał w wyniku studiów nad literaturą i aktami prawnymi poświęconymi regulacjom i nadzorowi bankowemu. Przeprowadzona analiza pozwala sformułować wniosek, że dzięki dotychczasowym zmianom zarówno globalny system bankowy, jak i systemy bankowe w poszczególnych krajach unijnych stały się bardziej bezpieczne. 
 
Słowa kluczowe: globalne regulacje bankowe, unia bankowa, Bazylejski Komitet Nadzoru Bankowego
 
Global banking regulations in the post-crisis era
 
Globalisation requires global regulation of banking activity, especially of large banks that operate in many countries, whose careless policy can quickly lead to an outbreak of a global financial crisis. The crisis of 2007–2009 has revealed the lack of relevant national and global banking regulations and the weakness of banking supervision. The purpose of the paper is to analyse changes in global banking regulations in the post-crisis era. Particular attention has been paid to the implementation of the Basel III agreement to domestic banking systems and to the regulations introduced in the euro area in connection with the banking union. This article is based on a study of literature and legislation related to banking regulations and supervision. The analysis makes it possible to conclude that with the changes already made, both the global and national banking systems have become safer.
 
Keywords: global banking regulations, banking union, Basel Committee on Banking Supervision
 
 
 

CHALLENGES OF CONTEMPORARY TRADE AND FINANCE

WYZWANIA WSPÓŁCZESNEGO HANDLU I FINANSÓW

 
 
 
 Hans H. Bass

City University of Bremen

 

New Developments in World Trade in the First Quarter of the 21st Century [PDF EN]

This paper aims at presenting an overview of the six most important trends in the world trade of our times: (1) a continuing expansion of world trade volume – but with declining dynamism, (2) new relations between the old and the new world-trade powers, and (3) further shifts in the sectoral composition of trade flows (commodities, manufactures, and services). In addition, there is the influence of (4) new players in the commodity trade (i.e., the ‘financialisation’ of commodity trade), (5) new forms of enterprise cooperation in manufacturing (production networks, strategic alliances, global value chains), and (6) new tradables in the service sector.

Keywords: BRICS, commodities, services, global value chains, financialisation

Nowe trendy w handle światowym w pierwszym kwartale XXI wieku

Niniejszy artykuł przedstawia charakterystykę sześciu najważniejszych obecnie trendów w handlu światowym: (1) stale rosnącej, choć coraz mniej dynamicznie, wielkości obrotów w handlu światowym, (2) nowych relacji pomiędzy starymi i nowymi potęgami handlowymi oraz (3) dalszych przesunięć w branżowej strukturze przepływów towarów, produkcji i usług. Rozważyć należy ponadto wpływ (4) nowych podmiotów w handlu towarowym („finansjalizacja” handlu towarowego), (5) nowych form współpracy przedsiębiorców produkcyjnych (sieci produkcyjne, współpraca strategiczna, globalne łańcuchy wartości) oraz (6) nowych produktów w branży usługowej.

Słowa kluczowe: BRICS, towary, usługi, globalne łańcuchy wartości, finansjalizacja

 

 
Tomasz Białowąs
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
 
 
 
Przedmiotem artykułu jest ocena wpływu głównych czynników na wartość i dynamikę handlu międzynarodowego w latach 2008–2015. W opracowaniu wskazano najważniejsze czynniki załamania handlu międzynarodowego w roku 2009 oraz jego stagnacji w latach 2012–2015. Wyniki przeprowadzonej analizy pozwalają stwierdzić, że zasadniczym czynnikiem spadku eksportu w roku 2009 i w latach 2012–2015 było spowolnienie gospodarcze, a zwłaszcza załamanie inwestycji. Istotną rolę w spowolnieniu wymiany odegrało ponadto osłabienie powiązań w ramach globalnych łańcuchów wartości. Zmiany w polityce handlowej nie wywarły istotnego wpływu na załamanie handlu w roku 2009 i jego stagnację w latach 2012–2015. Dla lat 2012–2015 wykazano istotny wpływ spadku cen eksportowych na wartość światowego handlu, który w ujęciu wolumenowym rozwija się w tempie zbliżonym do globalnego PKB, jednak w ujęciu wartościowym tempo wzrostu obrotów jest znacznie niższe.
 
Słowa kluczowe: handel międzynarodowy, polityka handlowa, wzrost gospodarczy
 
Main factors in the 2008–2015 slowdown in international trade

The aim of the paper is to evaluate the main factors influencing the value and dynamics of international trade flows in 2008–2015. The author points to the main factors of the 2009 trade breakdown and 2012–2015 slowdown. Empirical analysis suggests the decline in exports can be largely traced to weaker economic activity, most notably subdued investment growth. The apparent decline in the growth of global value chains also played an important part in the observed slowdown. A small role was also played by the changes in trade policy. For 2012–2015, analysis reveals a significant impact of the decrease in export prices on global trade value, which has been growing at a similar rate as world GDP in volume terms, whereas in value terms the growth rate is much lower.
 
Keywords: international trade, trade policy, economic growth
 
 
 
Alina Grynia
Uniwersytet w Białymstoku
Wydział Ekonomiczno-Informatyczny w Wilnie
 
 
 
 
Bezpośrednie inwestycje zagraniczne są powszechnie postrzegane jako źródło korzyści dla krajów przyjmujących je. Oczekiwania związane z BIZ powodują, iż kraje konkurują między sobą w zakresie stwarzania warunków korzystnych dla dokonywania inwestycji długoterminowych – przyjaznego klimatu inwestycyjnego. Tym niemniej, podejmowane działania (lub ich brak) mogą nie tylko przyciągać kapitał zagraniczny, ale również zniechęcać do inwestowania. Mogą ponadto spowodować wycofanie już zainwestowanego kapitału. Podstawowym celem niniejszego opracowania jest identyfikacja zestawu czynników decydujących o klimacie inwestycyjnym w krajach bałtyckich – Litwie, Łotwie i Estonii. Czynniki warunkujące napływ BIZ do krajów bałtyckich oceniono w podziale na czynniki zachęcające do inwestowania oraz bariery inwestycyjne w ocenie inwestorów zagranicznych. Wyniki przeprowadzonej analizy pozwoliły określić kierunki zmian dla analizowanych gospodarek.
 
Słowa kluczowe: bezpośrednie inwestycje zagraniczne, klimat inwestycyjny, kraje bałtyckie
 
Determinants of foreign direct investment inflow to the Baltic countries
 
Foreign direct investment is generally perceived as a source of benefits for the countries that receive it. The expected effects of FDI lead countries to compete with each other by creating favourable conditions for long-term investments, i.e., a favourable investment climate. However, the actions undertaken may not only attract foreign capital, but also discourage investment and lead to the withdrawal of invested capital. The primary objective of this study is to identify the factors influencing the investment climate in Lithuania, Latvia, and Estonia. Factors influencing FDI inflows to the Baltic countries were evaluated and divided into what foreign investors perceive as incentives and barriers. Finally, the results allowed to determine the directions of change for the analysed economies.
 
Keywords: foreign direct investment, investment climate, Baltic states
 
 
 
Agnieszka Stanowska-Hirsch
Uniwersytet Gdański
 
 
 
 
Celem artykułu jest prezentacja wyników analizy zmierzającej do zidentyfikowania głównych tendencji rozwoju polskich BIZ kierowanych do sektora usług, a w szczególności zmian strukturalnych w obrębie tych inwestycji oraz wykorzystania BIZ przez polskie przedsiębiorstwa w celu optymalizacji obciążeń fiskalnych. Badania przeprowadzono głównie w oparciu o dane statystyczne NBP, Eurostatu i UNCTAD. Z badań wynika, że znaczenie sektora usług dla aktywności inwestycyjnej polskich przedsiębiorstw jest obecnie duże, co pozostaje w zgodzie z trendami światowymi. W strukturze branżowej tych inwestycji dominuje działalność holdingów, co jednocześnie przy ich geograficznym skoncentrowaniu w centrach finansowych jednoznacznie wskazuje na cel tej aktywności, którym jest wykorzystanie międzynarodowych mechanizmów optymalizacji podatkowej. Zjawisko to nie dotyczy tylko polskich przedsiębiorstw znajdujących się pod kontrolą kapitału zagranicznego, ale także podmiotów kontrolowanych przez rezydentów. Nasilenie procesu optymalizacji fiskalnej dzięki wykorzystaniu podmiotów bezpośredniego inwestowania zauważalne jest zwłaszcza w ostatnich kilku latach.
 
Słowa kluczowe: polskie inwestycje bezpośrednie, bezpośrednie inwestycje zagraniczne, usługi, ekspansja inwestycyjna, optymalizacja fiskalna
 
Trends in Polish foreign direct investment targeted at the service sector
 
The aim of this article is to examine the trends in Polish FDI targeted at the service sector, paying particular attention to the structural changes within the FDI and their deployment for tax optimisation. The research was based on statistical data from Narodowy Bank Polski (Central Bank of Poland), EUROSTAT, and UNCTAD. The research shows the growing importance of the service sector in Polish FDI. This is consistent with general FDI trends. The industry structure of Polish FDI is dominated by holding companies geographically concentrated in offshore financial centres. This indicates that the aim of their activities is to use transnational mechanisms to optimise the tax burden. This phenomenon applies to Polish companies controlled by both foreign and domestic capital. An intensification of the process of fiscal optimisation by use of offshore subsidiary companies has been particularly noticeable in recent years.
 
Keywords: Polish OFDI, foreign direct investment, services, investment expansion, fiscal optimisation 
 
 
 
Piotr Kasprzak, Robert Sterniński
Politechnika Gdańska
 
 
The main aim of the paper is to identify the areas and determine the feasibility of trade between Polish and Iranian companies in relation to historical and cultural conditions. The authors describe the complexity of the issue of foreign trade, the determinants of relations between Poland and the Islamic Republic of Iran, and the Iranian economy – its features, strengths and weaknesses, and consequences of the recent UN, EU, and US sanctions. They analyse Iranian international trade in recent years, with particular focus on countries with the largest share of import and export, and trade between Iran and EU countries (including Poland). They also describe the most promising sectors from the point of view of Polish exporters as well as prospective sectors for the import of commodities from Iran to Poland. The authors use primarily descriptive statistical methods of analysis, based mainly on literary research and the latest available statistics published by international organisations. The studies show that there are many areas in which cooperation between Polish and Iranian companies would be possible and profitable for both parties. However, measures should be taken to further remove trade barriers and facilitate the establishment and development of bilateral trade relations.
 
Keywords: trade, Iran, Poland, sanctions, perspectives
 
Uwarunkowania irańskiego handlu międzynarodowego w sytuacji zniesienia sankcji – studium perspektyw polsko-irańskiej wymiany handlowej
 
Głównym celem artykułu jest zidentyfikowanie obszarów oraz określenie wykonalności handlu między polskimi i irańskimi przedsiębiorstwami w odniesieniu do uwarunkowań historycznych i kulturowych. Autorzy opisują złożoność zagadnienia handlu zagranicznego, uwarunkowania w stosunkach między Polską a Islamską Republiką Iranu oraz gospodarkę irańską – jej cechy, mocne i słabe strony oraz konsekwencje niedawnych sankcji nałożonych przez Organizację Narodów Zjednoczonych, Unię Europejską i Stany Zjednoczone. Dokonują analizy handlu międzynarodowego Iranu w ostatnich latach, ze szczególnym uwzględnieniem krajów mających największy udział w strukturze importu i eksportu, oraz handlu między Iranem a krajami Unii Europejskiej (w tym Polską). Przedstawiają również sektory najbardziej obiecujące z punktu widzenia polskich eksporterów oraz perspektywiczne sektory dla importu dóbr z Iranu do Polski. Autorzy wykorzystują przede wszystkim metody analizy statystyczno-opisowej, opierając się głównie na badaniach literaturowych oraz najnowszych danych statystycznych opublikowanych przez organizacje międzynarodowe. Przeprowadzone badania pozwalają na stwierdzenie, że istnieje wiele obszarów, w których współpraca pomiędzy polskimi i irańskimi przedsiębiorstwami byłaby możliwa i opłacalna dla obu stron. Należy jednak podjąć działania prowadzące do dalszego znoszenia przeszkód w wymianie handlowej oraz ułatwiające nawiązywanie i rozwijanie obustronnych relacji handlowych.
 
Słowa kluczowe: handel, Iran, Polska, sankcje, perspektywy
 
 
Jarosław Wołkonowski
Uniwersytet w Białymstoku
Wydział Ekonomiczno-Informatyczny w Wilnie
 
 
 
Celem artykułu jest zbadanie procesu wstąpienia Litwy do eurostrefy w 2015 r. oraz inflacji po wprowadzeniu euro. Dane statystyczne odnośnie wielkości inflacji w la-tach 2015–2016 nie dawały powodów do niepokoju, jednak ceny na poszczególne towary odnotowały w tym okresie wzrost, co wywołało duże niezadowolenie miesz-kańców Litwy. W artykule przeanalizowano inflację oraz zmiany cen na poszczegól-ne dobra (m.in. dla 40 najczęściej kupowanych produktów). W analizie zastosowano metodę porównawczą oraz zbadano zmiany wag, obliczając średnioroczne stopy zmian dla klas towarów w zharmonizowanym indeksie cen (HICP) i wykorzystując dane statystyczne Eurostatu, Departamentu Statystyki Litwy, Banku Światowego i Europejskiego Banku Centralnego z lat 2013–2016. Na podstawie przeprowadzonej analizy stwierdzono, że po wprowadzeniu euro nastąpił wzrost cen na poszczególne towary i usługi, jednak spadek cen ropy naftowej na rynkach światowych zniwelował te wzrosty w koszyku, dlatego też inflacja pozostała na niskim poziomie. 
 
Słowa kluczowe: poziom cen, Litwa, euro, inflacja, ekonomia konsumencka 
 
Lithuania in the euro zone: Accession process and inflationary results of introducing new currency
 
The aim of the article is to examine the process of Lithuania’s accession to the euro-zone in 2015 and the inflation resulting from the introduction of the euro. Statistical data for the years 2015–2016 did not give cause for concern, but prices for particular goods increased significantly during this period, which caused great dissatisfaction among the Lithuanians. The paper analyses inflation trends and changes in prices for particular goods (including top 40 most purchased products). The comparative meth-od has been used and weight changes have been measured by calculating the annual rates of change for commodity classes in the Harmonized Index of Consumer Prices (HICP) using 2013–2016 data provided by Eurostat, the Lithuanian Statistics Department, the World Bank, and the European Central Bank. The analysis revealed that after the introduction of the euro the prices for particular goods and services increased, but the decline in oil prices in the world markets offset those increases in the basket, thus maintaining inflation at a low level.
 
Keywords: price level, Lithuania, euro, inflation, consumer economics 
 
 
Piotr Konwicki
University of West London, Claude Littner Business School
 
 
 
The article presents the growth story of Islamic financial institutions in the 21st century, observed mostly through the growth in the Islamic assets worldwide. Based on the structural analysis of this Sharia-based system (Sharia defined as a system of legal and ethical norms, based on Qur’an and Sunnah, further developed into fiqh), the article offers a multi-faceted analysis of the current state of Islamic finance. The purpose of the article is to critically analyse the current state of Islamic financial institutions and to identify the key risk areas, constituting important development barriers for the sector. The key identified barriers are: concentration of assets within banking sector, heavy geographical and sectoral exposure, small average size of Islamic financial institutions, lack of clear governing standards, complicated product structures, and lack of skilled personnel. The article also presents secular factors supporting further developments of Islamic finance, mainly rapid growth of Muslim population worldwide and potential ethical aspect of the sector’s risk-sharing model, leading to its ability to reach out beyond Muslim communities. The article predominantly applies a deductive method, based on a secondary data analysis, using the latest available market data and policy papers from institutions like the World Bank Group. Sections of the article draw on the author’s current research on linkages between the structure of the UK-based Islamic banks and their operating cost base.
 
Keywords: general economics, international finance, globalisation, Islamic economic and financial system
 
Islamski sektor finansowy – wyzwania w roku 2017 i w latach następnych
 
Artykuł przedstawia historię rozwoju islamskich instytucji finansowych od początku XXI wieku, głównie w ujęciu wzrostu ich aktywów. Na podstawie analizy strukturalnej islamskiego systemu ekonomicznego, opartego na szariacie (całościowy system norm prawnych oraz etycznych bazujących na Koranie i sunnie, wiążący społeczność muzułmańską), artykuł przedstawia jego obecną strukturę w wielopłaszczyznowym ujęciu. Celem artykułu jest krytyczna analiza obecnego stanu islamskiego sektora finansowego i wskazanie kluczowych obszarów ryzyka, stanowiących istotne bariery dla dalszego rozwoju. Głównymi barierami są nieproporcjonalnie wysoka koncentracja aktywów w sektorze bankowym przy równoczesnej małej roli pozostałych obszarów, takich jak ubezpieczenia czy zarządzanie aktywami, znacząca geograficzna i sektorowa koncentracja aktywów, niewielki przeciętny rozmiar islamskich instytucji finansowych, brak jasnych standardów korporacyjnych oraz wytycznych odnośnie zastosowań szariatu w praktyce gospodarczej, skomplikowana struktura oferowanych produktów oraz brak wykwalifikowanych kadr. Artykuł przedstawia również sekularne czynniki sprzyjające rozwojowi finansów islamskich, gównie szybki wzrost ilości wyznawców Islamu na świecie oraz etyczną atrakcyjność modelu tego sektora, opartego na podziale ryzyka pomiędzy partnerami, co potencjalnie otwiera możliwość ekspansji poza światem muzułmańskim. W artykule zastosowano głównie analizę opisową, opartą na literaturze naukowej, raportach rynkowych oraz danych statystycznych. Część artykułu wykorzystuje obecnie trwające badania autora dotyczące związku pomiędzy strukturą islamskich banków działających w Wielkiej Brytanii a  poziomem ich kosztów operacyjnych.
 
Słowa kluczowe: ekonomia, finanse międzynarodowe, globalizacja, islamski system ekonomiczny i finansowy
 

 

 

CHALLENGES OF ENTERPRISES IN GLOBAL ECONOMY

WYZWANIA PRZEDSIÊBIORSTW W GOSPODARCE GLOBALNEJ 

 
 


Marcin Soniewicki
Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu
 
 
 
The paper examines different kinds of manufacturing companies with various levels of market orientation. Its main aim was to test whether their level of competitiveness is correlated with their level of market orientation. The paper is based on a quantitative research in which 334 manufacturing companies were examined. For measuring market orientation, the MKTOR scale developed by Narver and Slater was used. The competitive position of the analysed firms was determined using the Competitiveness Index developed by Fonfara. The statistical significance of the observed differences was tested using the Mann-Whitney U-test. The study shows that in every type of manufacturing companies, their competitiveness grows along with increasing market orientation. However, the extent of this growth differs depending on company type. The results also show that it is always beneficial to increase market orientation, as the firms with the highest market orientation belong to the most competitive 5% of manufacturing companies.
 
Keywords: market orientation, marketing, competitiveness, competitive advantage, manufacturing
 
Orientacja rynkowa a konkurencyjność polskich przedsiębiorstw
 
W artykule przeprowadzono analizę licznych przedsiębiorstw produkcyjnych charakteryzujących się różnymi poziomami orientacji rynkowej. Głównym celem publikacji jest zbadanie, czy poziom konkurencyjności firm produkcyjnych jest związany z poziomem ich orientacji rynkowej. W artykule wykorzystano wyniki badania ilościowego przeprowadzonego wśród 334 przedsiębiorstw produkcyjnych. W celu dokonania pomiaru poziomu orientacji rynkowej zastosowano skalę MKTOR stworzoną przez Narvera i Slatera. Pozycję konkurencyjną badanych firm sprawdzono za pomocą Indeksu Konkurencyjności stworzonego przez Fonfarę. Istotność statystyczna zaobserwowanych różnic została sprawdzona za pomocą testu U Manna-Whitneya. Wyniki pokazują, że w każdym rodzaju firm produkcyjnych konkurencyjność rośnie wraz ze wzrostem poziomu orientacji rynkowej. Niemniej skala wzrostu różni się w zależności od typu podmiotu. Rezultaty pokazują również, że zawsze opłaca się zwiększać poziom orientacji rynkowej, gdyż przedsiębiorstwa z najwyższym poziomem orientacji rynkowej należą do 5% najbardziej konkurencyjnych firm produkcyjnych.
 
Słowa kluczowe: orientacja rynkowa, marketing, konkurencyjność, przewaga konkurencyjna, produkcja
 


Mariana Shchehelska
Lesya Ukrainka Eastern European National University
 
 
 
The aim of the article is to analyse the main motives for restructuring commercial banks. It investigates the M&A transactions in the Ukrainian banking sector and changes in its trends and assesses the level of banking market concentration and its dynamics in 2010–2016 by calculating the Herfindahl-Hirschman Index based on the volume of bank assets. The main theories that explain the reasons for restructuring commercial banks with the intention of their integration are discussed. The effectiveness of bank mergers is evaluated with the example of PJSC ‘Ukrsotsbank’ and PJSC ‘UniCreditbank’. The financial restructuring mechanism is presented schematically as a sequential plan of action of a commercial bank. The author concludes that success of M&A transactions usually results from a synergy effect, and lack thereof – from irrational actions of management (agency theory of free cash flow) or overestimating the value of the target company (hubris theory). The research methods used in the paper include economic analysis and a critical review of the literature.
 
Keywords: restructuring, commercial banks, M&A, concentration, Herfindahl-Hirschman Index
 
Badanie przyczyn restrukturyzacji banków komercyjnych
 
Celem artykułu jest zbadanie głównych motywów restrukturyzacji banków komercyjnych. Przeanalizowano w nim transakcje M&A w ukraińskim sektorze bankowym i zmiany w obecnych tam trendach oraz oceniono poziom koncentracji na rynku bankowym i jego dynamikę w latach 2010–2016 poprzez obliczenie wskaźnika Herfindahla-Hirschmana w oparciu o wielkość aktywów banków. Omówiono podstawowe teorie wyjaśniające przyczyny restrukturyzacji banków komercyjnych celem ich integracji. Skuteczność bankowego połączenia oceniono na przykładzie SP „Ukrsotsbank” i SP „Unikreditbank”. Finansowy mechanizm restrukturyzacji przedstawiono schematycznie w postaci planu działania banku komercyjnego. Wyciągnięto wniosek, że sukces transakcji M&A wynika z efektu synergii, jego brak zaś z irracjonalnej działalności zarządzania (teoria wolnego przepływu pieniężnego) lub przeceniania przedsiębiorstwa celu (teoria pychy). W artykule dokonano analizy ekonomicznej i krytycznego przeglądu literatury.
 
Słowa kluczowe: restrukturyzacja, banki komercyjne, M&A, koncentracja, wskaźnik Herfindahla-Hirschmana
 
 

Tomasz Czuba, Aneta Oniszczuk-Jastrząbek, Adam Borodo
Uniwerystet Gdański
 
 
 
The paper presents the results of a research whose main aim was to determine the extent of Internet use in the SME sector and in the distribution of banking services. To reach this objective, direct interviews using a research questionnaire (PAPI) were conducted on a random sample of SMEs operating in the Polish banking market. A total of 1,100 interviews were conducted with managers responsible for selecting a bank to handle the company’s financial operations. It is worth to point out the extensive use of the Internet, which grows along with the number of employees. The main conclusion is that the Internet can be treated as a way of conducting business or as a tool supplementing traditional marketing that provides customers with additional advantages.
 
Keywords: SME, Internet, banking services, distribution channels, advertising, market research
 
Wykorzystanie Internetu w reklamie i dystrybucji na rynku usług bankowych
 
Artykuł przedstawia wyniki badań, których głównym celem było określenie stopnia wykorzystania Internetu w sektorze MŚP oraz w dystrybucji usług bankowych. Aby zrealizować założony cel, przeprowadzono badanie bezpośrednie z wykorzystaniem kwestionariusza badawczego (PAPI) na losowej próbie MŚP działających na polskim rynku usług bankowych. Przeprowadzono 1100 wywiadów z osobami decydującymi o wyborze banku do obsługi firmy. Uwagę zwraca wysoki stopień wykorzystania Internetu – tym wyższy, im więcej firma zatrudnia pracowników. Główny wniosek z badań mówi, że Internet traktować można jako sposób na prowadzenie biznesu lub jako narzędzie uzupełniające tradycyjny marketing, które zapewnia klientom wiele dodatkowych korzyści.
 
Słowa kluczowe: MSP, Internet, usługi bankowe, kanały dystrybucji, reklama, badania rynku
 
 
 
Taner Sigindi
Muğla Sıtkı Koçman University
 
 
The purpose of the study is to provide an understanding of how customer satisfaction affects dimensions of loyalty in the B2B service industry. In this regard, the effect of satisfaction on attitudinal loyalty, behavioural loyalty, price tolerance, complaining behaviour, word-of-mouth marketing, and behavioural intention was explored in the Turkish B2B markets. The hypotheses of the study were tested through a survey conducted in small and medium-sized businesses operating in the electronic security sector. In the analysis of the collected data, explorative factor analysis and simple linear regression were run. According to the findings, the effect of customer satisfaction on the dimensions of loyalty can be presented in descending order as follows: behavioural intention, word-of-mouth marketing, attitudinal loyalty, price tolerance, behavioural loyalty. No significant relationship was found between satisfaction and complaining behaviour. This study is expected to highlight the influence of customer satisfaction on various loyalty dimensions in the B2B service industry in Turkey. 
 
Keywords: customer loyalty, customer satisfaction, B2B, services, electronic security
 
Satysfakcja i wymiary lojalności na rynkach B2B – badanie wśród nabywców usług z zakresu bezpieczeństwa elektronicznego
 
Celem niniejszego artykułu jest wyjaśnienie wpływu satysfakcji klienta na różne wymiary lojalności na rynku usług B2B. Badaniu poddano wpływ satysfakcji na lojalność jako postawę, zachowanie, roszczeniowość, marketing szeptany oraz intencję behawioralną na tureckich rynkach B2B. Sformułowane hipotezy zweryfikowano na podstawie wyników badań przeprowadzonych wśród małych i średnich firm działających w sektorze bezpieczeństwa elektronicznego. Zebrane dane poddano eksploracyjnej analizie czynnikowej oraz prostej regresji liniowej. Z rezultatów badań wynika, że wpływ satysfakcji klienta na stopień lojalności można ukazać w następującym porządku malejącym: intencja behawioralna, marketing szeptany, postawa, tolerancja cenowa, zachowanie. Stwierdzono brak istotnego związku pomiędzy satysfakcją a roszczeniowością. Oczekuje się, iż praca ta uwypukli wpływ satysfakcji klienta na różne wymiary lojalności na rynku usług B2B w Turcji.
 
Słowa kluczowe: lojalność klienta, satysfakcja klienta, B2B, usługi, bezpieczeństwo elektroniczne
 
 
 
Renāte Lukjanska
Rezekne Academy of Technologies
 
Magda Leszczyna-Rzucidło
Uniwersytet Gdański
 
Julia Kuznecova
Riga International School of Economics and Business Administration
 
 
 
This paper presents an overview of support mechanisms for social entrepreneurship available in the seven Baltic Sea Region (BSR) countries with references to the pertinent literature. Its main aim is to evaluate the mechanisms of support provided by state and local authorities in terms of their influence on the development of the social entrepreneurship sector. The research is based on a survey conducted among representatives of social enterprises from the seven BSR countries and focus group interviews. The hypothesis assumes that that there is a great disparity in the level of support offered to social entrepreneurs in the researched countries; moreover, it is not the kind of support that is expected by entrepreneurs. The study revealed that the expected support mechanisms include: specialised institutions founded by the government, access to direct financial support, and infrastructure support aimed at increasing the capacity of social enterprises. The conclusion is that the existing support mechanisms require greater state and local involvement. Continued efforts are required to make them more accessible and better adjusted to the needs of social entrepreneurs in the researched countries.
 
Keywords: social entrepreneurship, support mechanisms, entrepreneurship, social enterprise
 
Mechanizmy wspierania przedsiębiorczości społecznej w regionie Morza Bałtyckiego
 
Artykuł przedstawia przegląd mechanizmów wsparcia dla przedsiębiorczości społecznej dostępnych w siedmiu krajach Regionu Morza Bałtyckiego (RMB) wraz z odniesieniami do dostępnej literatury. Jego celem jest ocena mechanizmów wsparcia rozwoju przedsiębiorczości społecznej oferowanych na poziomie krajowym i lokalnym z perspektywy ich wpływu na rozwój sektora przedsiębiorstw społecznych. Wywód opiera się na badaniu ankietowym przeprowadzonym wśród przedstawicieli przedsiębiorstw społecznych w siedmiu krajach RMB oraz badaniach z wykorzystaniem grup fokusowych. Hipoteza badawcza zakłada, że występują duże różnice w poziomie wsparcia dostępnego dla przedsiębiorców społecznych w analizowanych krajach, a dostępne formy nie pokrywają się z oczekiwaniami przedsiębiorców. Badania wykazały, że oczekiwane przez przedsiębiorców społecznych mechanizmy wsparcia to: wyspecjalizowane instytucje finansowane doradcze, instrumenty bezpośredniego wsparcia finansowego oraz wsparcie infrastrukturalne. Wykazano, że mechanizmy wsparcia wymagają większego zaangażowania ze strony władz rządowych i regionalnych. Zaleca się także podejmowanie dalszych starań w celu ułatwienia dostępu do owych mechanizmów oraz lepszego dostosowania ich do potrzeb przedsiębiorców społecznych w analizowanych krajach.
 
Słowa kluczowe: przedsiębiorczość społeczna, mechanizmy wsparcia, przedsiębiorczość, przedsiębiorstwo społeczne
 
 
 
Dorota Simpson
Uniwersytet Gdański
 
 
 
International virtual teams are a relatively new form of working organization, closely linked to the global development of information technologies. Their dynamic development is causing growing interest in both advantages and weaknesses of this form of cooperation in international business. The aim of this review paper, in addition to organizing terminology related to different types of teams, is to identify the benefits and shortcomings of this form of working organization. To achieve this aim, the descriptive method and qualitative approach were used. The basic method of collecting qualitative data were unstructured individual and group interviews and observation, in particular participant observation. These were supplemented by data from secondary sources, such as research papers and reports from quantitative studies. A comparative analysis of the data collected from primary and secondary sources allowed to identify the advantages and disadvantages of international virtual teams, with made it possible to formulate conclusions and recommendations.
 
Keywords: international project, virtual project team, traditional project team, virtual communication
 
Wady i zalety międzynarodowych wirtualnych zespołów projektowych 
 
Międzynarodowe zespoły wirtualne są stosunkowo nową formą organizacji pracy, ściśle powiązaną ze światowym rozwojem technologii informacyjnych. Ich dynamiczny rozwój powoduje wzmożone zainteresowanie korzyściami, ale także słabymi stronami tego typu współpracy w biznesie międzynarodowym. Niniejszy artykuł ma charakter przeglądowy, a jego celem jest, oprócz uporządkowania terminologii odnoszącej się do różnych typów zespołów, zidentyfikowanie korzyści oraz zagrożeń, jakie niesie za sobą ta forma pracy. Aby osiągnąć tak sformułowany cel, wykorzystano metodę opisową oraz podejście jakościowe. Podstawową metodą zbierania danych jakościowych były nieustrukturyzowane indywidualne i grupowe wywiady oraz obserwacja, w szczególności obserwacja uczestnicząca. Zostały one wsparte danymi pochodzącymi ze źródeł wtórnych w postaci publikacji naukowych i raportów z przeprowadzonych badań ilościowych. Porównanie wyników analizy źródeł wtórnych i pierwotnych pozwoliło na zidentyfikowanie zalet i wad międzynarodowych zespołów wirtualnych, co ułatwiło sformułowanie wniosków i rekomendacji.
 
Słowa kluczowe: projekt międzynarodowy, wirtualny zespół projektowy, tradycyjny zespół projektowy, komunikacja wirtualna
 
 

Kamran Davari Nikou
Dokuz Eylul University, Graduate School of Social Sciences
 
 
 
The purpose of this study is to present the terminology, traits, types, transformation, and trajectory of new product development (NPD) from an interdisciplinary perspective, compare the traditional and modern models, and analyse the side effects of NPD. A descriptive and, in some cases, chronological method is used for data analysis. Data has been gathered from more than a hundred credible literature and online sources. The subject matter is discussed in the context of marketing, engineering, strategy, management, and innovation in order to compile a typology and compare traditional and modern models, counter models, and side effects of NPD. Academic NPD literature has been around for only fifty years and is still relatively young. The study uncovers the transformations of new products and services throughout history, thereby revealing the secrets of a really productive NPD – this however, might not be enough, since the future is too fuzzy, complicated, multi-dimensional, and full of discontinuities.
 
Keywords: new product development, new service development, typology, trajectory
 
Tworzenie nowych produktów – terminologia, charakterystyka, typologia i ścieżka rozwojowa
 
Celem niniejszej pracy jest przedstawienie z perspektywy interdyscyplinarnej terminologii, charakterystyki, typologii, przeobrażeń oraz ścieżki rozwojowej procesu tworzenia nowych produktów (NPD), porównanie tradycyjnych i nowoczesnych koncepcji oraz analiza skutków ubocznych. Do analizy danych wykorzystano metodę opisową oraz, w niektórych wypadkach, chronologiczną. Dane do badań pozyskano z ponad stu wiarygodnych źródeł literaturowych i internetowych. Przedmiot badań omówiono w kontekście marketingu, techniki, strategii, zarządzania i innowacji celem nakreślenia typologii oraz porównania tradycyjnych i nowoczesnych koncepcji, kontrmodeli oraz skutków ubocznych NPD. Literatura fachowa poświęcona tworzeniu nowych produktów ukazuje się dopiero od pięćdziesięciu lat, jest więc stosunkowo młoda. Badanie ukazało przeobrażenia, które dokonały się na przestrzeni czasu w procesie tworzenia nowych produktów i usług, odkrywając tym samym tajemnice prawdziwie produktywnych procesów NPD – to może jednak nie wystarczyć, gdyż przyszłość jest mglista, złożona, wielowymiarowa i pełna niekonsekwencji.
 
Słowa kluczowe: tworzenie nowych produktów, tworzenie nowych usług, typologia, ścieżka rozwojowa