Number 35 / 2016

 

International Business and Global Economy Nr 35/1

Biznes Międzynarodowy w Gospodarce Globalnej

ISSN 2300-6102

e-ISSN 2353-9496



Editor-in-chief: Katarzyna Bałandynowicz-Panfil

 

Publishing editor: Anna Świtalska-Jopek

 

Scientific Board: Alina Hyż, Bohdan Jeliński, Wolfgang Kremser, Danuta Marciniak-Neider, Janusz Neider, Ewa Oziewicz, Joanna Pietrzak

 

Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2016

 

The electronic form is the original version of our journal 

 

Editorial Page [PDF]

 

Spis treści [PDF]


Introduction [PDF]


Przedmowa [PDF]

 

EVOLUTION OF GLOBAL ECONOMY

EWOLUCJA REALIÓW GOSPODARKI GLOBALNEJ

 

 

Bohdan Jeliński

Uniwersytet Gdański

 

DOI: 10.4467/23539496IB.16.001.5582

 

Sekularne tendencje zmian struktury handlu światowego [PDF PL]


Zapoczątkowany w 2008 r. światowy kryzys gospodarczy uświadomił występowanie głębokich, wewnętrznych sprzeczności w dotychczasowym rozwoju gospodarki światowej. Unaocznił także pilną konieczność wypracowania koncepcji wyjścia z kryzysu i nowej koncepcji przyszłego, trwałego i zrównoważonego rozwoju gospodarczego. Dotychczas wiodącym stymulatorem rozwoju gospodarki światowej była wymiana handlowa z zagranicą. Stąd ważny element rozważań nad optymalną koncepcją rozwoju gospodarki światowej stanowi przyszłość handlu światowego, a szczególnie zmiany w jego strukturze. Rozważaniom na ten temat w perspektywie 2030 r. poświęcony został niniejszy artykuł, koncentrujący się na identyfikacji prawidłowości zmian dynamiki i struktury asortymentowej handlu światowego.

 

 

Secular tendencies in the structural changes of global trade

 

The 2008 economic crisis made apparent the existence of deep, mutually exclusive contradictions in the development of the global economy. It also highlighted the need for a concept for exiting the crisis based on a vision for a future long-term sustainable economic development. Foreign trade has thus far been the main driver for growth. This is why the future of structural changes in the world trade is an important element of the concept of the development of the global economy. The following article deals with this issue in the framework of 2030. 

 

 

Paweł Folfas
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.002.5583
 
 
Celem opracowania jest próba znalezienia odpowiedzi na pytanie o istnienie różnic między handlem międzynarodowym mierzonym wartością brutto (tradycyjnie) i handlem mierzonym wartością dodaną oraz o ich stopień. Dokonana analiza pozwala stwierdzić, że oba rodzaje handlu wiele łączy, ale i wiele dzieli. Z jednej strony, trzej najwięksi uczestnicy handlu nie zmieniają się, bez względu na to, w jaki sposób mierzony jest handel, z drugiej – w zależności od metody jego pomiaru – zasadniczo zmieniają się zajmowane przez nich miejsca (np. pozycja Chin). W latach 1995–2011 nastąpiło zwielokrotnienie wartości handlu międzynarodowego (w tym handlu zagranicznego Polski), przy czym handel wartością brutto wzrósł bardziej niż handel wartością dodaną. Na skutek kryzysu gospodarczego w 2009 r. nastąpił jednak znaczący spadek wartości zarówno handlu wartością dodaną, jak i handlu brutto. Spadek tego drugiego był jednak silniejszy. Ponadto w badanym okresie widać spadek relacji między wartością handlu mierzonego wartością dodaną a wartością handlu brutto – w przypadku Polski spadek ten jest większy niż w handlu światowym.
 
 
World and Polish gross trade and value-added trade: Comparative analysis 
 
The study is aimed at answering the question of whether, and if so how much, world and Polish gross trade differs from value-added trade. Gross trade and value-added trade are similar up to a point, but there are also some crucial differences between them. On the one hand, world top three exporters and importers are the same despite of different measures (gross and value-added); on the other hand, there are differences in the order among these groups of exporters and importers – for example the ranking of China. During period of 1995–2011, world and Polish trade grew by several times and the increase of gross trade was higher than the growth of value-added trade. Due to the world crisis, there were falls in gross and value-added trade in 2009 and the decrease in gross trade was stronger than in the case of value-added trade. Additionally, the proportion between value-added trade and gross trade during the period of 1995–2011 dropped. In the case of Poland this fall was higher than in the case of world trade.
 
 
 
Małgorzata Fronczek
Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.003.5584
 
 
Celem artykułu jest prezentacja wyników analizy zmian udziału zagranicznej wartości zawartej w eksporcie państw Unii Europejskiej według rodzajów dóbr oraz określenie kierunków geograficznych pochodzenia zagranicznego wkładu w unijny eksport.
W pracy wykorzystano studia literaturowe i analizę danych statystycznych OECD za lata 1995–2011. Z uzyskanych wyników obliczeń wynika, że udział zagranicznej wartości dodanej w unijnym eksporcie zwiększył się z 20% w 1995 r. do 27% w 2011 r. Najwyższy był w przetworzonych produktach przemysłowych (w 2011 r. – 36%). Stwierdzono też, że był on wyższy w eksporcie nowych państw członkowskich. W przypadku UE-15 pochodził głównie z innych państw tej grupy (Francji, Niemiec, Włoch, Holandii, Hiszpanii), natomiast w eksporcie UE-13 jej dominującymi źródłami były inne nowe kraje członkowskie (Polska, Czechy, Węgry). Obcy wkład w unijnym eksporcie pochodził przede wszystkim z krajów sąsiedzkich (tj. europejskich), dużych krajów rozwiniętych (USA) lub dużych, szybko rozwijających się gospodarek (Chiny). Najważniejsze wnioski wynikające z przeprowadzanej analizy zestawiono w podsumowaniu.
 
 
Changes of foreign value added in exports of the European Union countries in the years 1995–2011
 
The purpose of this article is to present the results of an analysis of the changes of the share of foreign value added in the European Union’s exports by group of products and to identify its countries of origin.
The literature study was conducted and the analysis of the statistical data of OECD was performed. The calculations show that the share of the foreign value added in the European Union’s exports increased from 20% in 1995 to 27% in 2011. The highest level was recorded in manufactured products (36% in 2011). It was also established that the share was higher in the case of the new member states. The foreign value added in the exports of the EU-15 originated mainly from within this group (France, Germany, Italy, the Netherlands, Spain), while in the case of the EU-13 its dominant sources were the other new member states (Poland, the Czech Republic, Hungary). The analysis shows that the foreign value added in the EU’s exports originated principally from the neighbouring (European) countries, big developed countries (USA), or big, quickly developing countries (China). The most important results from the performed analysis have been compiled in the conclusions section.
 
 
 
Joanna Pietrzak
Uniwersytet Gdański
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.004.5585
 
 
‘A rising tide lifts all boats’ – the quote from the speech by J.F. Kennedy in September 1960 has been widely used to describe the idea that when an economy is performing well, all people will benefit from it. The theory assuming that economic growth will finally bring about greater justice and prosperity for all still attracts supporters from different backgrounds. There is little doubt, however, that it doesn’t work that way. Economic data show increasing income and wealth disparities in the majority of countries, leaving no doubt that wealth creation mechanisms do not work equally for all. This paper examines key contemporary wealth drivers in an attempt to evaluate their influence on creating wealth inequalities. The analysis is based on vast literature studies, including the latest discussion on Thomas Piketty’s Capital in the 21st Century. Looking at the issue from a historical perspective, we come to the conclusion that private ownership rights and capital resources play a decisive role as wealth creation factors. Policy changes, such as deregulation, privatization and financial secrecy, make the distribution of wealth skewed towards the wealthy, contributing to growing wealth inequalities. The aim of this paper is to highlight the fact that the underlying cause of income and wealth inequalities lies in the uneven access to private ownership of different assets. Further, it aims at provoking a discussion on the right remedies to be undertaken to tackle this problem.  
 
 
Rosnąca fala nierówności majątkowych
 
„Fala przypływu podnosi wszystkie łodzie” – te słowa, wypowiedziane przez J.F. Kennedy’ego w roku 1960, stały się synonimem tezy, że ogólny rozwój gospodarczy kraju podnosi standard życia wszystkich obywateli, nawet tych najuboższych. Tzw. trickle-down effect ma powodować, że bogacenie się jednostek w końcowym rezultacie podwyższa poziom życia całego społeczeństwa. Historia społeczna i gospodarcza pokazuje jednak, że tak się nie dzieje. Dostępne dane liczbowe wskazują na rosnące w ogromnym tempie nierówności dochodowe i majątkowe oraz na pogłębiającą się przepaść między bogatymi jednostkami a biednymi masami. Niniejszy artykuł analizuje główne mechanizmy kreacji bogactwa celem oceny ich wpływu na powstawanie i pogłębianie nierówności. Przegląd literatury uwzględnia dyskusję nad szeroko komentowanym dziełem Thomasa Piketty’ego Kapitał w XXI wieku. Patrząc na poruszany problem z perspektywy historycznej, dochodzimy do wniosku, że kluczową rolę w tworzeniu i pogłębianiu nierówności dochodowych i majątkowych odgrywają przywileje wynikające z prawa prywatnej własności, obejmujące zasoby materialne, kapitałowe i intelektualne. Celem tego artykułu jest zwrócenie uwagi na fakt, że praprzyczyną nierówności dochodowych i majątkowych jest nierówny dostęp do własności różnego rodzaju aktywów. Może on również stanowić przyczynek do dyskusji nad właściwymi sposobami walki z tym problemem.
 
 
 
Monika Grottel
Uniwersytet Gdański
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.005.5586
 
 
Kierunki rozwoju współczesnej polityki handlowej, krytyka tradycyjnego protekcjonizmu oraz kryzys gospodarczy zapoczątkowany w 2008 r. spowodowały w globalnym podejściu do problematyki protekcjonizmu istotną zmianę. Celem artykułu jest wskazanie głównych motywów podejmowania praktyk protekcjonistycznych we współczesnym handlu międzynarodowym oraz określenie kierunku, w którym powinny one zmierzać. Aby osiągnąć tak sformułowany cel badawczy, zdefiniowano konsekwencje wynikające z procesu globalizacji dla współczesnego handlu oraz poddano analizie współczesne argumenty na rzecz protekcjonizmu, tj. strategiczną politykę handlową i politykę przemysłową. Wykorzystana w opracowaniu metoda badawcza obejmuje analizę krajowych i zagranicznych źródeł literaturowych oraz syntezę informacji.
 
Protectionism in contemporary international trade 
 
The direction of the development of contemporary trade policy and the criticism of the traditional concept of protectionism together with the economic crisis that began in 2008 resulted in a significant change in the global approach to the problem of protectionism. The aim of this article is to determine the main motives of protectionist practices in contemporary international trade, as well as to identify the desired direction of their development. To achieve this aim the author explained the consequences of the process of globalization for the international environment and analysed the arguments for protectionism, i.e., strategic trade policy and industrial policy. The author studied both Polish and foreign literature and official documents regarding protectionist practices. 
 
 
 
Ewa Gwardzińska
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.006.5587
 
 
Zmieniony Protokół do umowy w sprawie ułatwień w handlu z 27 listopada 2014 r. nowelizujący Umowę z Marakeszu ustanawiającą Światową Organizację Handlu wprowadził znaczne ułatwienia w handlu międzynarodowym, które co do zasady dla środowiska celnego UE nie stanowią rewolucyjnych zmian. Większość proponowanych ułatwień funkcjonuje w UE już od dawna. Celem artykułu jest analiza proponowanych ułatwień w handlu międzynarodowym w kontekście Porozumienia TFA (Trade Facilitation Agreement) oraz ich wpływu na obsługę celną przedsiębiorstw w ramach świadczonych usług celnych. Wprowadzone zmiany mają ostatecznie przyczynić się do wzrostu konkurencyjności obsługi celnej na arenie międzynarodowej, w tym wzmocnić pozycję konkurencyjną UE oraz stworzyć szanse rozwojowe dla handlu międzynarodowego i poprawić jakość obsługi celnej przedsiębiorstw.
 
 
TFA’s assistance in international trade, its economic consequences and their impact on the customs services in the European Union
 
The revised protocol  to the agreement on trade facilitation signed on November 27, 2014, amended the Marrakesh Agreement establishing the World Trade Organization and introduced significant facilitation of international trade which, generally speaking, does not constitute revolutionary changes for the customs environment of the EU, as most of the proposed facilitators have already been operating in the EU for a long time. The article aims to analyse the proposed facilitation of international trade in the context of the Trade Facilitation Agreement (TFA) and its impact on customs service of companies within the provided customs services. The changes are ultimately to contribute to increasing the competitiveness of international customs services, strengthening the competitive position of the EU, creating development opportunities for international trade and improving the quality of customs services companies.
 
 
 
Aleksandra Nacewska-Twardowska
Uniwersytet Łódzki
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.007.5588
 
 
Celem artykułu jest zwięzła prezentacja zmian w polityce handlowej Unii Europejskiej i Stanów Zjednoczonych, prowadząca do podjęcia wspólnych bilateralnych rozmów liberalizujących wymianę handlową. Podstawową metodą badawczą jest krytyczna analiza literatury przedmiotu i analiza dokumentów źródłowych. W artykule przedstawiono najważniejsze przyczyny ewolucji polityki handlowej Unii Europejskiej i Stanów Zjednoczonych oraz ewolucję podejścia od stosowania rozwiązań wielostronnych do bilateralnych, których kulminacją stały się rozmowy o Transatlantyckim Partnerstwie w dziedzinie Handlu i Inwestycji (TTIP). Mimo różnic w stosunku do wcześniejszej polityki handlowej Unii Europejskiej i Stanów Zjednoczonych, obecne podejście jest zbliżone.
 
 
Commercial policy of the European Union and the United States at the beginning of the XXI century: a comparison 
 
The aim of the article is to concisely present changes in the trade policy of the European Union and the United States leading to joint bilateral negotiations to liberalize trade. The basic research methods applied included a critical analysis of the literature and an analysis of source documents. The article describes the evolution of trade policy of the European Union and the United States from multilateralism to bilateralism and its major causes, as well as its culmination point – the negotiations of the Transatlantic Partnership in Trade and Investment (TTIP). Despite the differences in the past, commercial policies of the European Union and the United States are currently quite similar.
 
 
 
Adam Gąsiorek
Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.008.5589
 
 
Negocjacje zapisów Partnerstwa Transpacyficznego pomiędzy Stanami Zjednoczonymi a jedenastoma krajami położonymi na czterech kontynentach zostały zakończone w październiku 2015 r. Można zatem przypuszczać, że osiągnięte porozumienie będzie ratyfikowane kolejno przez poszczególne państwa wchodzące w jego skład tak, aby w 2017 r. mogło ono zacząć w pełni obowiązywać. Dlatego też warto nakreślić potencjał tworzącego się partnerstwa, a jednocześnie pokazać występujące w jego ramach zróżnicowanie. Posłużyła temu analiza danych pozyskanych z internetowych baz MFW oraz UNCTAD. Dokonano również przeglądu literatury przedmiotu oraz treści doniesień prasowych z przebiegu procesu negocjacyjnego. Zestawienie wybranych wskaźników makroekonomicznych ujawniło znaczne dysproporcje rozwojowe między państwami członkami TPP. Analiza ich towarowego eksportu wykazała z kolei, że jedynie wyroby Brunei, Kanady i Meksyku w większości znajdują nabywców w ramach strefy, co świadczy o istnieniu rezerwuaru i dowodzi, że układ ten może przyczynić się do zwiększenia wzajemnej wymiany. 
 
 
Trans-Pacific Partnership: An attempt to characterise the new mega free trade area
 
Negotiations of the Trans-Pacific Partnership (TPP) between the United States and eleven countries located on four continents were concluded in October 2015. It can therefore be assumed that the agreement reached will be ratified by each of the countries in concerns, so that in 2017 could be fully applied. Thus, it is worth to try to determine the potential of the agreement based on the latest available statistical data and, at the same time, to show the existing diversity. To achieve this goal, an analysis of data obtained from IMF and UNCTAD online databases has been carried out. In addition, a review of literature and press reports from the course of the negotiations process has been conducted. Selected macroeconomic indicators revealed the existence of significant disparities of development, whereas the analysis of commodity exports of the TPP members showed that only products originating from Brunei, Canada and Mexico are mostly being sold within the area, which demonstrates the existence of a reservoir and proves that this agreement could help to increase mutual exchange.   
 
 
 
Kazimierz Starzyk
Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.009.5590
 
 
Celem artykułu jest określenie genezy gospodarek wschodzących oraz mechanizmu ich rozwoju. Na tym tle przedstawiona zostanie ich rosnąca rola w gospodarce światowej, z wyraźnym podkreśleniem, że wiele z nich dogania kraje wysoko rozwinięte, osiągając w niejednej dziedzinie przewagę komparatywną. W następstwie światowego kryzysu finansowego ich perspektywy rozwojowe mogą się jednak pogorszyć, co może nieść ze sobą poważne następstwa dla podstawowych procesów gospodarki światowej, tj. globalizacji, regionalizacji oraz transformacji rynkowej. Na tym tle przedstawiono argumenty dotyczące sprawczej roli nadwyżkowych gospodarek wschodzących w załamaniu międzynarodowej równowagi płatniczej, przyjmując, że stanowi to jedną z ważniejszych przyczyn światowego kryzysu finansowego. Łagodzenia skutków tego załamania upatruje się w realizacji założeń TTIP w dziedzinie wzrostu obrotów handlowych między krajami UE a Stanami Zjednoczonymi, generowanymi przez efekt kreacji handlu oraz przesunięcia, w czym istotne znaczenie będzie mieć również znoszenie ograniczeń pozataryfowych.
 
 
Emerging economies as an element of the changes of the world economy structure
 
The aim of the article is to define the genesis of the emerging economies and their development mechanism. In this light, their increasing role in the world economy will be shown, highlighting that a number of these economies is catching up with developed nations, in many areas reaching a comparative advantage. However, in the aftermath of the world financial crisis, the development perspectives of the emerging economies may worsen, which in turn could cause a significant impact on the basic processes undergone by the world economy, such as globalisation, regionalisation and market transformation. In this light, arguments have been presented pointing towards the surplus emerging economies as the source of the collapse of the international payment equilibrium. Further, it is assumed that this is one of the most important reasons behind the world financial crisis. The TTIP is thought to mitigate the international disequilibrium as it seeks to increase the international exchange between Western Europe and the United States of America by boosting trade flows thanks to trade creation and diversion effects which should be significantly affected by the abolishment of non-tariff trade barriers.  
 
 
 
Karolina Klecha-Tylec
Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.010.5591
 
 
Regionalizm to – obok integracji i globalizacji – proces dominujący we współczesnej gospodarce światowej, wpływający na relacje międzypaństwowe w kontekście ekonomicznym, społecznym i politycznym oraz w sferze bezpieczeństwa. Jednocześnie rosnące znaczenie wschodnioazjatyckich państw sprzyja intensyfikacji współpracy regionalnej. Na proces ten znacząco wpłynął azjatycki kryzys finansowy z lat 1997–1998 oraz kryzys globalny lat 2008–2009. W artykule przedstawiono strukturę regionalizmu wschodnioazjatyckiego z uwzględnieniem jego wymiarów geoprzestrzennych: od mikroregionalizmu, poprzez subregionalizm, makroregionalizm i transregionalizm, aż po stanowiący najszerszą płaszczyznę powiązań interregionalizm. Aby osiągnąć ten cel, posłużono się metodą analityczno-opisową oraz porównawczą. Wyniki przeprowadzonych analiz wskazują na odmienne determinanty ustanawiania poszczególnych struktur regionalnych, zwłaszcza na dużą rolę uwarunkowań geopolitycznych.
 
 
The structure of East Asian regionalism: The geospatial dimension 
 
Regionalism, in addition to integration and globalization, is the dominant process in the contemporary world economy, affecting the shape of the interstate relations in the context of economic, social, political and security sphere. Simultaneously, the growing importance of East Asian countries is conducive to intensifying the regional cooperation. This process was significantly affected by the Asian financial crisis of 1997–1998 and the 2008–2009 global crisis. The aim of the article is to present and analyse the structure of East Asian regionalism, taking into account all of its geospatial dimensions: mikroregionalism, subregionalism, makroregionalism, transregionalism, and the widest one: interregionalism. Research methods applied include the analysis of scientific publications and the comparative approach. The results of the analyses indicate that there are different determinants of the cooperation, with a particularly significant role of geopolitics.
 
 
 
Paweł Pasierbiak
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.011.5592
 
 
The processes of regional economic integration are one of the most important trends in the contemporary world economy. In the area of East Asia, these kind of activities are also present, but they are essentially bottom-up in nature, based on spontaneously developing economic ties. However, there are also initiatives which increasingly involve East Asian countries at the institutional level. The aim of the article is to present the evolution of East Asian regionalism, evaluate it and indicate the prospects for its development. The author concludes that contemporary East Asian countries are engaged in the development of the process of regionalism, which shows characteristics that distinguish it from the initiatives undertaken in other geographical areas. The author underlines the key importance of China in this process – its involvement will influence the further development of East Asian regionalism. The research methods used in the paper included mainly a critical review of the literature, descriptive method and, to a limited extent, method of statistical analysis.
 
 
Instytucjonalna integracja gospodarcza w Azji Wschodniej – ewolucja, ocena i perspektywy
 
Procesy regionalnej integracji gospodarczej stanowią jedną z najważniejszych tendencji występujących we współczesnej gospodarce światowej. W obszarze Azji Wschodniej również zaobserwować można tego rodzaju działania, zasadniczo mają one jednak charakter procesu oddolnego, opartego o spontanicznie rozwijane powiązania ekonomiczne. Niemniej występują także inicjatywy w coraz większym stopniu wiążące kraje na poziomie instytucjonalnym. Celem artykułu jest przedstawienie ewolucji, ocena oraz wskazanie perspektyw rozwoju regionalizmu wschodnioazjatyckiego. Autor stwierdza, że współczesne kraje Azji Wschodniej zaangażowały się w rozwój procesu regionalizmu, przy czym proces ten ma cechy odróżniające go od inicjatyw podejmowanych w innych obszarach geograficznych. Podkreślone zostało kluczowe znaczenie Chin w tym procesie – ich zaangażowanie wpływać będzie na dalszy rozwój regionalizmu wschodnioazjatyckiego. Wykorzystane metody badawcze obejmowały głównie krytyczny przegląd literatury przedmiotu, metodę deskryptywną oraz w ograniczonym zakresie metodę statystyczno-analityczną.
 
 
 
Monika Krukowska
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.012.5593
 
 
The paper is an analysis of China’s New Silk Road (‘one belt, one road’, OBOR) cooperation strategy and its implications for the global world order. It discusses whether the OBOR project may be a win-win concept for all the parties engaged in the economic aspect, yet unequally beneficial in geopolitical sense, giving China primacy in the Eastern hemisphere. In the absence of scientific studies due to the initial phase of the project, the article analyses the available press releases in English. The first part provides the genesis of the OBOR project and China’s insofar achievements. Then, the expected benefits for both China and its partner countries are enumerated altogether with their consequences for the world order. The final part contains conclusion remarks and references.
 
 
Chińska strategia „jeden pas, jedna droga” i jej implikacje dla globalnego ładu światowego
 
W artykule przedstawiono analizę Nowego Jedwabnego Szlaku (OBOR) – chińskiej strategii współpracy – i jego możliwych konsekwencji dla ładu światowego. Autor zastanawia się, czy współpraca w ramach OBOR może być korzystna w aspekcie gospodarczym dla wszystkich zaangażowanych stron, czy też w sensie geopolitycznym da Chinom prymat na wschodniej półkuli. Artykuł oparty został na analizie dostępnych informacji prasowych w języku angielskim, w związku z brakiem opracowań naukowych ze względu na wstępną fazę projektu. Pierwsza część opracowania zawiera genezę strategii i dotychczasowe rezultaty współpracy. W kolejnej przedstawione są spodziewane korzyści dla Chin i krajów partnerskich wraz z prawdopodobnymi konsekwencjami dla ładu światowego. Opracowanie zamykają wnioski końcowe i bibliografia. 
 
 
 
Hans-Heinrich Bass
The Bremen City University of Applied Sciences
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.013.5594
 
 
This article aims to evaluate the integration of Tunisian firms into global value chains (GVC), to offer a prognosis of their future prospects in this area, and to offer policy recommendations to improve GVC participation. Based on the OECD data on trade in value added, indicators for the current status and the previous dynamics of backward integration as well as the previous increase in GVC participation have been calculated. The data shows that the integration of the Tunisian economy into GVCs is relatively strong in only two industries: electrical machinery and textiles. It can be shown that an increase in GVC participation goes hand in hand with a strengthening of the position in GVCs. However, most industries relevant for employment generation (especially food and textiles) show only weak improvements in GVC participation. One reason can be seen in an inappropriate investment promotion policy. As the forecast shows a delinking of Tunisia from international capital flows, this situation is not likely to change for the better in the near future without changes in the country’s investment policies. It is recommended to concentrate on the promotion of the local transformation of agricultural products that are usually exported untreated (deepening GVC participation) and to create niche products from other traditional sectors, such as technical textiles (broadening GVC participation). It is also suggested to increase the links of local small and medium enterprises to GVCs to allow for larger employment effects of GVC participation and for a more socially and regionally balanced economic growth.
 
 
Przeszkody i możliwości integracji rozwijających się rynków z globalnymi łańcuchami wartości – przykład Tunezji
 
Celem niniejszego artykułu jest ocena stopnia integracji tunezyjskich firm z globalnymi łańcuchami wartości, prognoza przyszłych ich możliwości w tym zakresie, jak również propozycja działań politycznych zmierzających do zwiększenia ich udziału w globalnych łańcuchach wartości. Dane Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju dotyczące wartości dodanej w handlu międzynarodowym posłużyły do wyliczenia bieżących wskaźników, jak również zobrazowania dawniejszej dynamiki integracji w tył oraz zwiększonego udziału w globalnych łańcuchach wartości. Z danych tych wynika, że integracja tunezyjskiej gospodarki z globalnymi łańcuchami wartości jest względnie mocna tylko w dwóch obszarach, mianowicie w przemyśle elektromaszynowym i tekstylnym. Można wykazać, że wzrost udziału w globalnym łańcuchu wartości idzie w parze z wyższą pozycją w tym łańcuchu. Mimo to udział branż tworzących najwięcej miejsc pracy (szczególnie spożywcza i tekstylna) w globalnym łańcuchu wartości zwiększył się jedynie w niewielkim stopniu. Jedną z przyczyn tego stanu rzeczy jest niewłaściwa polityka promowania inwestycji. Sytuacja ta nie poprawi się zapewne w najbliższej przyszłości bez odpowiednich zmian w krajowej polityce inwestycyjnej, zwłaszcza że prognozy przewidują rozprzężenie pomiędzy Tunezją a międzynarodowym przepływem kapitału. Zalecane jest skupienie się na promowaniu lokalnej transformacji produktów rolnych eksportowanych zazwyczaj w formie nieobrobionej (pogłębianie udziału w globalnym łańcuchu wartości), jak również na stworzeniu produktów niszowych w innych sektorach, takich jak np. tekstylia przemysłowe (rozszerzenie udziału w globalnych łańcuchach wartości). Sugerowane jest również wzmocnienie powiązań małych i średnich przedsiębiorstw z globalnymi łańcuchami wartości celem poprawy zatrudnienia poprzez szerszy udział w globalnych łańcuchach wartości, a także bardziej zrównoważonego społecznie i gospodarczo rozwoju.
 
 
 
Tomasz Michałowski
Uniwersytet Gdański
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.014.5595
 
 
The main objective of this paper is to present poverty in Sudan in its various dimensions. The paper consists of three sections, not counting the introduction and conclusions. In the first section, Sudan’s economy is described. In the second section, changing approaches to defining poverty are presented. The last section contains the analysis of various dimensions and main determinants of poverty in Sudan. The author uses mainly descriptive and statistical methods of analysis. The paper is based mostly on literature studies and the latest available statistics provided mainly by various international organizations. The author concludes that determinants of poverty in Sudan do not differ significantly from the determinants of this phenomenon in other countries of Sub-Saharan Africa. Post-secession Sudan needs to adopt economic and development policies which would put its economy on the sustainable growth path. Internal conflict resolution and national reconciliation are the key issues and should be the starting point towards reducing poverty in the country.
 
 
Ubóstwo w Afryce Subsaharyjskiej. Przykład Sudanu
 
Głównym celem opracowania jest analiza ubóstwa w Sudanie w jego różnych wymiarach. Praca składa się z trzech części, nie licząc wstępu i zakończenia. W pierwszej części opisano gospodarkę Sudanu. W drugiej przedstawiono zmieniające się podejścia do definiowania ubóstwa. Ostatnia część zawiera analizę różnych wymiarów i głównych przyczyn ubóstwa w Sudanie. Autor wykorzystuje przede wszystkim opisowe i statystyczne metody analizy. W pracy opiera się głównie na badaniach literaturowych oraz najnowszych dostępnych danych statystycznych dostarczonych w większości przez różne organizacje międzynarodowe. W części końcowej autor stwierdza, że determinanty ubóstwa w Sudanie nie różnią się znacząco od przyczyn tego zjawiska w innych krajach Afryki Subsaharyjskiej. Po secesji Sudanu Południowego Sudan musi realizować politykę gospodarczą i rozwojową, która pozwoli gospodarce znaleźć się na ścieżce zrównoważonego wzrostu. Rozwiązanie konfliktów wewnętrznych i pojednanie narodowe są zagadnieniem kluczowym i powinny być punktem wyjścia na drodze do ograniczenia ubóstwa w tym kraju.
 
 
 
Małgorzata Czermińska
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego
Joanna Garlińska-Bielawska
Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.015.5596
  
 
Celem artykułu jest analiza związków i konsekwencji pomiędzy funkcjonowaniem regionalnych ugrupowań w Afryce Subsaharyjskiej (SSA) a Umowami o Partnerstwie Gospodarczym (EPAs) zawieranymi z tym regionem przez Unię Europejską. Początkowo w negocjacjach EPAs dominowało podejście integracyjne, oparte na istniejących ugrupowaniach integracyjnych. Ostatecznie jednak proces negocjacji przebiega w czterech regionalnych obszarach w Afryce, których zakres nie do końca pokrywa się z zakresem terytorialnym ugrupowań integracyjnych na tym kontynencie: Afryka Środkowa, Afryka Zachodnia, Afryka Wschodnia i Południowa, Wspólnota Rozwoju Afryki Południowej (SADC) oraz w dwóch pozaafrykańskich: CARIFORUM (Karaiby) i Pacyfik. Wydaje się, że jest to dyskusyjny i rodzący wiele konsekwencji sposób negocjacji dla regionu SSA, gdzie istnieją bardzo liczne, nakładające się na siebie ugrupowania integracyjne. W artykule zastosowano metodę analityczno-opisową, wykorzystując krajowe i zagraniczne źródła literaturowe, akty prawa wtórnego Unii Europejskiej w postaci rozporządzeń i dane statystyczne UNCTAD.
 
 
On the significance of economic partnership agreements (EPAS) for the regional integration in Sub-Saharan Africa
 
The article aims at analysing the interrelations between the functioning of regional economic integration arrangements in Sub-Saharan Africa (SSA) and the Economic Partnership Agreements (EPAs) signed with the region by the European Union as well as their consequences. Initially, an integration approach (based on the existent integration arrangements) was dominating in the EPA negotiations. The negotiation process, however, covers four regions in Africa, whose scope does not necessarily overlap with integration arrangements on the Continent. These are: Central Africa, Western Africa, Eastern and Southern Africa, South African Development Community (SADC) as well as two extra-African regions: CARIFORUM (the Caribbean) and the Pacific. It seems that the way of leading the negotiations is debatable and bears many significant consequences for the SSA region, where many overlapping integration arrangements exist. The article, based on Polish and international literature, utilizes analytical-descriptive method of the secondary legislation of the EU (regulations) as well as the statistical data provided by the UNCTAD. 
 
 
 
Agnieszka Hajdukiewicz
Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.016.5597
 
  
W związku z niepowodzeniem prowadzonych od 2001 r. wielostronnych negocjacji liberalizacyjnych, opartych na szerokim programie negocjacji Rundy Doha, podczas przygotowań do konferencji ministerialnych WTO na Bali i w Nairobi zadecydowano o zmianie podejścia negocjacyjnego na bardziej selektywne. Rezultatem ograniczenia zakresu negocjowanych kwestii było przyjęcie niewielkich pakietów decyzyjnych, zwanych „Pakietem z Bali” i „Pakietem z Nairobi”. Celem artykułu jest analiza decyzji związanych z rolnictwem, które weszły w skład wymienionych pakietów, oraz próba oceny ich znaczenia dla procesu liberalizacji handlu rolnego w ramach WTO. Przeprowadzone badania, oparte na przeglądzie literatury, tekstów prawnych WTO oraz danych statystycznych z bazy WITS-Comtrade, wykazały, że w ramach nowego podejścia przyjęto kilka istotnych, wiążących prawnie zobowiązań w obszarze rolnictwa, z których największą wartość ma zobowiązanie do całkowitej eliminacji subsydiów eksportowych w handlu rolnym. Mimo że w rozmowach nie poruszano wielu kontrowersyjnych kwestii, to stopniowe rozszerzanie zakresu negocjacji może przyczynić się do końcowego sukcesu Rundy Doha WTO. 
 
 
From Bali to Nairobi: a new impetus for the multilateral liberalisation of agricultural trade within the WTO
 
The multilateral trade negotiations, based on a broad Doha Development Agenda, failed to bring concrete results despite more than a decade of talks. To break the deadlock, country members decided to limit the scope of negotiating issues to be discussed during the 9th and 10th Ministerial Conferences on Bali and in Nairobi. The new, more selective approach resulted in the adoption of small packages of decisions, known as the „Bali Package” and the „Nairobi Package”. This article aims to analyse the decisions included in these packages, which are related to agriculture. It also attempts to evaluate their importance for the process of agricultural trade liberalisation in the WTO. The study, based on the analysis of literature, legal WTO texts and statistical data from the database WITS-Comtrade, showed that the new approach led to the adoption of several significant, legally binding commitments in the areas of agriculture, out of which the highest value has the commitment to eliminate agricultural export subsidies. Although the talks did not address many controversial issues, the gradual expansion of the scope of negotiations may contribute to the successful conclusion of the Doha Round of the WTO.
 
 
 
Wioletta Nowak
Uniwersytet Wrocławski
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.017.5598
 
 
The paper presents merchandise trade between the North and Africa’s 34 least developed countries (LDCs), and between the South and Africa’s LDCs over the period from 2000 to 2014. The North is represented by the European Union and the United States. The South denotes four emerging economies: Brazil, South Africa, India, and China (BASIC). The analysis is based on the data retrieved from the UN Comtrade Database. The EU is a major trading partner for Africa, and the US was the second important trading partner for the African continent until 2008. However, their role in the trade with all African countries, and specially with Africa’s LDCs, has been declining since the beginning of the global crisis. On the other hand, a significant increase in BASIC–Africa trade has been observed in the recent years. Since 2010, the value of bilateral trade of the BASIC countries with Africa’s LDCs has been surpassing the EU and US’s trade with those African countries. In the years 2009–2014, the BASIC countries dominated the bilateral trade with 16 of Africa’s least developed countries.
 
 
Rywalizacja handlowa Północ - Południe w najsłabiej rozwiniętych krajach Afryki
 
W artykule ukazano skalę i trendy w handlu dobrami pomiędzy Północą a 34 najsłabiej rozwiniętymi krajami Afryki oraz pomiędzy Południem a tymi krajami w latach 2000–2014. Przez Północ rozumie się Unię Europejską i Stany Zjednoczone, natomiast Południe oznacza cztery gospodarki wschodzące: Brazylię, Republikę Południowej Afryki, Indie i Chiny (kraje BASIC). Handel pomiędzy stronami zbadano na podstawie danych UN Comtrade Database. Unia Europejska jest głównym partnerem handlowym Afryki, natomiast Stany Zjednoczone były drugim najważniejszym partnerem dla kontynentu afrykańskiego do 2008 roku. Jednakże znaczenie UE i USA w handlu z Afryką, a w szczególności z najsłabiej rozwiniętymi krajami afrykańskimi, od wybuchu kryzysu finansowego systematycznie się zmniejsza. Z drugiej strony, w ostatnich latach obserwuje się szybki wzrost wymiany towarowej pomiędzy krajami BASIC i Afryką. Od 2010 roku wartość handlu bilateralnego pomiędzy krajami BASIC i najsłabiej rozwiniętymi krajami Afryki przewyższa wartość wymiany UE i USA z tą grupą krajów. W latach 2009–2014 kraje BASIC były ważniejszymi partnerami handlowymi niż Unia Europejska i Stany Zjednoczone dla 16 najsłabiej rozwiniętych krajów w Afryce.  
 
 
 
Renata Knap
Uniwersytet Szczeciński 
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.018.5599
 
 
Celem artykułu jest określenie tendencji w wymianie handlowej między Polską a krajami Afryki oraz ocena potencjału eksportu Polski w handlu z Afryką. W pierwszej części opracowania przedstawiono kształtowanie się rozmiarów, dynamiki i bilansu obrotów, w drugiej omówiono strukturę towarową wymiany, w trzeciej zaprezentowano strukturę geograficzną handlu, w czwartej natomiast ocenę potencjału rozwoju eksportu Polski do Afryki. Do określenia tendencji rozwoju wymiany handlowej Polski z krajami Afryki zastosowano metody analizy statystycznej w postaci narzędzi analizy struktury zbiorowości i dynamiki zjawisk. Oszacowania potencjalnego eksportu dokonano przy użyciu wskaźnika orientacyjnego potencjału handlu ITP (indicative trade potential). Na podstawie przeprowadzonych analiz można stwierdzić, że w latach 2000–2014 tendencje rozwoju wymiany handlowej Polski z krajami Afryki kształtowały się dla naszego kraju korzystnie. Z szacunków potencjału eksportowego Polski do Afryki wynika, że możliwości rozwoju eksportu na afrykański rynek także należy ocenić pozytywnie, zarówno pod względem rozmiarów, jak i struktury towarowej wywozu.
 
 
Poland’s trade with African countries: Trends and potential of development
 
The aim of this paper is to define the trends of the trade between Poland and African countries and the potential of exports in Poland’s trade with Africa. The first part of the work outlines the scale, the dynamics, and the account balance of the trade, the second part discusses its commodity structure, the third one presents its geographical structure, and the fourth is an attempt to evaluate the potential of the exports from Poland to Africa. The statistical analysis tools – such as the community structure analysis and dynamic phenomenon analysis – were used in order to define the development trends of the trade between Poland and Africa. The evaluation of the exports potential was obtained by means of the indicative trade potential index. On the basis of the conducted analysis it may be stated that the development trend of Polish trade with Turkey in the years 2000–2014 was favourable to Poland. Estimates of Polish export potential show that opportunities for exports to the African market are also favourable, in terms of both size of exports as well as their commodity structure.
 
 
Marta Götz
Akademia Finansów i Biznesu Vistula
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.019.5600
 
 
This paper investigates the renewed interest in competitiveness which can be witnessed in the EU once the acute phase of 2008+ crisis abated. This revival is expressed in several initiatives, such as the idea to set up national competitiveness boards, the Euro Plus Pact or the ECB research network CompNet. By reviewing the recent literature and experts’ opinions as well as drawing on the new theoretical approach and the insight from the German reunification, this papers identifies main promises and pitfalls of selected European proposals. In particular, it stresses the need of a more nuanced approach to competitiveness, which goes beyond the narrow perspective centred on the synchronisation of cost developments. The evolution of salaries and productivity must be aligned and certain level of convergence among the European Monetary Union members is necessary. Nevertheless, reducing competitiveness to such an issue seems inadequate, as it ignores the ‘high-road’ and ‘beyond GDP’ competitiveness which is the reality for the mature European economies.  
 
 
O niewłaściwym podejściu do konkurencyjności w Unii Europejskiej 
 
Niniejszy artykuł analizuje zainteresowanie kwestiami konkurencyjności, jakie można zaobserwować w Unii Europejskiej po ustąpieniu pierwszej ostrej fazy kryzysu finansowego roku 2008. Świadczą o nim między innymi takie inicjatywy, jak Pakt Euro Plus, Raport Pięciu Prezydentów proponujący utworzenie narodowych rad konkurencyjności czy sieć badawcza Europejskiego Banku Centralnego CompNet. Na podstawie przeglądu wybranej literatury i opinii ekspertów, a także odnosząc się do najnowszych ujęć teoretycznych i doświadczeń Republiki Federalnej Niemiec, artykuł stara się zidentyfikować szanse i zagrożenia, jakie wiążą się z tymi propozycjami. Zwraca uwagę na potrzebę szerszego podejścia do konkurencyjności, wykraczającego poza lansowaną synchronizację kosztów. Bez wątpienia EU, zwłaszcza strefa euro, do sprawnego funkcjonowania wymaga pewnej konwergencji między jej członkami i dostosowania zmian płac do zmian wydajności, jednak redukowanie konkurencyjności do aspektu harmonizacji kosztów pracy wydaje się nieadekwatne i ignoruje specyfikę dojrzałych gospodarek UE. 
 
 
 
Łukasz Ambroziak
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.020.5601
 
 
The aim of the paper is to present changes in Polish foreign trade (in goods and services) in the period of 1995–2011 using trade statistics in value added terms, which will allow to estimate how much Polish value added embodied in final products is consumed in other countries and how much foreign value added originating in other countries is consumed in Poland. The calculations were made using the World Input-Output Database (WIOD), based on the input-output approach. The research results show that the balance (and thus the benefits) of Poland’s foreign trade with its trading partners computed on the basis of traditional statistics in gross terms differed from trade balance calculated in value added terms. It resulted from different shares of intermediate goods in trade. At the sectoral level, trade balance in gross terms also differed from that in value added terms.
 
 
Handel zagraniczny Polski. Analiza z wykorzystaniem statystyk wartości dodanej
 
Celem referatu jest przedstawienie zmian w polskim handlu zagranicznym (towarami i usługami) w latach 1995–2011 z wykorzystaniem statystyk handlowych w kategoriach wartości dodanej. Pozwalają one na określenie, ile polskiej wartości dodanej zawartej w dobrach finalnych jest konsumowane bądź zużywane w innych krajach oraz ile zagranicznej wartości dodanej pochodzącej z poszczególnych krajów jest konsumowane bądź zużywane w Polsce. Obliczeń dokonano na podstawie danych z bazy World Input–Output Database (WIOD), korzystając z modelu przepływów międzygałęziowych. Z przeprowadzonego badania wynikało, że saldo (a tym samym ocena korzyści) wymiany handlowej Polski z poszczególnymi krajami obliczone na podstawie tradycyjnych statystyk w ujęciu brutto różniło się od salda obliczonego na podstawie statystyk w kategoriach wartości dodanej, co wynika z różnego udziału dóbr pośrednich w obrotach handlowych. Saldo obrotów obliczone według tych dwóch metod różniło się także w polskim handlu poszczególnymi grupami towarów i usług. 
 
 
 
Eliza Chilimoniuk-Przeździecka
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.021.5602
 
 
Artykuł przedstawia globalne przepływy innowacji ze szczególnym uwzględnieniem usług badawczo-rozwojowych. Jako czynniki wpływające na offshoring innowacji oraz globalne przepływy usług B+R uwzględniono rynek, produkcję, technologię, wiedzę, koszty i zobowiązania polityczne. Ponadto zanalizowano główne lokalizacje offshoringu innowacji, wskazując Chiny i Indie jako najważniejsze kraje, z których pochodzą firmy świadczące usługi biznesowe w ramach tej strategii.
 
 
Global flows of research and development services: Motives and tracks
 
This paper focuses on the emerging trends in global sourcing of innovation driven by the unbundling of innovation activities. The author presents the phenomenon of global sourcing of innovation and then discusses the recent trends in the global flow of R&D services. The article argues that dynamics of offshoring in innovation in general, and R&D services in particular, is driven by market, production, technology, knowledge, costs and political issues. The author analyzes China and India as the most important service providers worldwide and describes their advantages. 
 
 
 
Krzysztof Falkowski 
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie 
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.022.5603
 
 
Celem artykułu jest próba oceny stopnia skuteczności polityk innowacyjnych w wybranych krajach Europy Wschodniej (Białoruś, Rosja, Ukraina) przez pryzmat poziomu konkurencyjności ich gospodarek w handlu międzynarodowym. Przyjęto generalne założenie, zgodnie z którym występowanie długookresowych przewag konkurencyjnych w handlu międzynarodowym danego kraju w zakresie towarów zaawansowanych technologicznie, a zwłaszcza ich ewentualna poprawa w długim okresie, stanowią pochodną skuteczności prowadzonej polityki innowacyjnej. W celu oceny poziomu konkurencyjności zastosowano metodę analizy ujawnionych przewag względnych (komparatywnych) Béli Balassy. Z przeprowadzonej analizy wynika, iż niski poziom międzynarodowej konkurencyjności analizowanych krajów Europy Wschodniej, czego egzemplifikacją jest brak (lub są one niewielkie) długookresowych przewag konkurencyjnych tych krajów w handlu międzynarodowym w zakresie towarów zaawansowanych technologicznie, dowodzi niskiej skuteczności prowadzonych polityk innowacyjnych w tych krajach, jak również określonych, poważnych słabości strukturalnych ich całych systemów ekonomiczno-społeczno-politycznych.
 
 
The effectiveness of Eastern European countries’ innovation policies with view to their economies’ competitiveness in international trade
 
The paper aims to evaluate the effectiveness of innovation policies pursued in selected Eastern European countries (Belarus, Russia, Ukraine) with view to their economies’ competitiveness in international trade. A general assumption has been made that the existence of a given country’s long-term competitive advantages in international trade with respect to technologically advanced goods, and in particular the improvement of such advantages over the long-run, are the result of how effective its innovation policy has been. To assess that competitiveness, the method of Relative Comparative Advantages put forth by Béla Balassa has been applied. The analysis seems to confirm that the low international competitiveness of the Eastern European countries under investigation, as exemplified by lack of any (or very limited) long-term competitive advantages of their economies in international trade with respect to technologically advanced goods, testifies to the low effectiveness of their innovation policies as well as to the presence of serious structural weaknesses in their economic, social and political systems.
 
 
 
Marcin Gryczka
Uniwersytet Szczeciński
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.023.5604
 
 
Celem artykułu jest przeanalizowanie roli czynnika społecznego w kontekście innowacyjności gospodarki. W literaturze przedmiotu innowacyjność analizuje się zazwyczaj w odniesieniu do mierników nakładowych oraz uzyskiwanych efektów działalności badawczo-rozwojowej, nie uwzględnia się natomiast znaczenia czynnika społecznego, który może przyczyniać się do tworzenia krajowego środowiska sprzyjającego absorpcji i dyfuzji wiedzy, intensyfikacji pro-cesów innowacyjnych oraz komercjalizacji ich rezultatów. W pracy wykorzystano przede wszystkim metody analizy porównawczej oraz normalizacji danych. Wyniki badań wskazują, że czynnik społeczny, analizowany w oparciu o wskaźnik rozwoju społecznego, wskaźnik percepcji korupcji oraz wskaźnik zaufania, wywiera wyraźnie pozytywny wpływ na poziom innowacyjności gospodarki, a ewentualne wyjątki wiążą się ze specyfiką danej gospodarki.
 
Social factor and innovation economy: Analysis based on selected countries
 
The main goal of the paper is to analyse the role of the social factor in the context of econ-omy’s innovativeness. In the subject literature, innovativeness is usually examined with re-spect to the expenditure (input) measures and to the effects of R+D activities, but the impor-tance of the social factor is rather rarely taken under consideration. Such a factor can contrib-ute to the valuable domestic environment creation process, which facilitates knowledge ab-sorption and diffusion, innovation process intensification, and commercialization of R+D re-sults. In the following paper, comparative analysis and data normalization methods have been used. The results have shown that the social factor, analysed based on Human Development Index, Corruption Perception Index, and Interpersonal Safety and Trust Index, has evidently positive impact on innovation economy; possible exceptions are attributable to the specific features of the given economy.
 
 
 
Tomasz Brodzicki
Uniwersytet Gdański
Katarzyna Śledziewska
Uniwersytet Warszawski
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.024.5605
 
 
The analysis presented in the following paper has been carried out for 234 trade partners of Poland in the period 1999–2013. We have selected the largest available dataset to obtain the most precise estimates possible. The technology gap has been measured by TFP and relative patenting performance controlling for quality of institutions as well as technology and innovation indices of the Global Competitiveness Report. To obtain unbiased results, we utilize semi-mixed effects model using the Poisson pseudo-maximum likelihood (PPML) estimator. The gravity framework proves to be robust. The coefficients on technology gap indicators differ significantly between different groups of trade partners by the level of income and the level of technological sophistication. The role of the technology gap is evident and supports the principal theoretical postulates.
 
 
Rola luki technologicznej w wymianie handlowej Polski. Estymacja panelowa modelu grawitacyjnego
 
Analiza przedstawiona w poniższym artykule przeprowadzona została na próbie 234 partnerów handlowych Polski w okresie 1999–2013. Wybrany został możliwie największy dostępny zbiór danych w celu uzyskania najbardziej precyzyjnych szacunków. Luka technologiczna została oddana poprzez różnicę w poziomie produktywności całkowitej TFP oraz względnej skuteczności patentowania po uwzględnieniu poziomu jakości instytucji oraz wskaźników technologicznych i innowacyjności z Globalnego Raportu Konkurencyjności WEF. W celu uzyskania nieobciążonych wyników wykorzystano nowatorski model panelowy typu semi-mixed effects estymowany metodą PPML. Formuła modelu grawitacji zgodnie z oczekiwaniami okazała się dobrze opisywać intensywność polskiej wymiany handlowej. Szacunki parametrów przy miarach luki technologicznej okazały się różnić znacznie pomiędzy podgrupami partnerów w zależności od poziomu ich dochodów oraz zaawansowania technologicznego. Ogólnie rzecz biorąc, zgodnie z postulatami teoretycznymi, luka technologiczna odgrywa dużą rolę w wyjaśnianiu intensywności polskiej wymiany handlowej. 
 
 
 
 
Elżbieta Kawecka-Wyrzykowska
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.025.5606
 
 
This article aims to identify the changes in Poland’s intra-industry trade (IIT) in the period 1995–2014 in comparison with the other 9 Central and Eastern European countries (CEECs) – the EU Member States (also referred to as the EU-9) – and to assess the resulting changes in the competitiveness of Polish foreign trade. We analyse the changes in Poland’s trade in the context of IIT for several reasons: (a) IIT is considered to be more beneficial than inter-industry specialisation, (b) IIT intensity is an important indication of the degree of convergence of the trading partners, (c) changes in IIT illustrate the evolution of trade competitiveness. The analysis covered Poland’s trade with 3 groups of trading partners: the EU-15, the EU-9 and other countries. In order to show the changes in the intensity and nature of intra-industry specialisation, the Grubel-Lloyd index was computed on the basis of the Comtrade database. The main conclusions are as follows: IIT was a vital driver of Poland’s trade integration with all three groups of trading partners under examination. Its development indicated a significant improvement in the commodity structure of trade, reflected in a marked rise in the share of vertical intra-industry trade in high-quality products in total trade.
 
 
Zmiany struktury rodzajowej handlu wewnątrzgałęziowego w Polsce w latach 1995–2014 na tle pozostałych państw Europy Środkowej i Wschodniej - członków UE. Wnioski dla zmian konkurencyjności polskiego handlu zagranicznego
 
Celem artykułu jest pokazanie zmian intensywności i struktury rodzajowej handlu wewnątrzgałęziowego Polski w latach 1995–2014 na tle pozostałych 9 państw Europy Środkowej i Wschodniej (EŚW) – członków UE (zwanych też EU-9) – i ocena na tej podstawie zmian konkurencyjności polskiego handlu zagranicznego. Zmiany w handlu Polski analizujemy przez pryzmat IIT z kilku powodów: (a) IIT jest uważany za bardziej korzystny od specjalizacji międzygałęziowej i wywołujący mniejsze koszty dostosowawcze, (b) intensywność IIT jest istotnym przejawem stopnia konwergencji partnerów handlowych, (c) zmiany IIT ilustrują kierunki ewolucji konkurencyjności handlu. Analizą objęto handel Polski z 3 grupami partnerów handlowych: UE-15, UE-9 oraz z pozostałymi państwami. W celu pokazania zmian intensywności i charakteru specjalizacji wewnątrzgałęziowej obliczono wskaźnik Grubela-Lloyda w oparciu o bazę danych Comtrade. Główne wnioski są następujące: IIT był istotnym motorem integracji handlowej Polski ze wszystkimi trzema analizowanymi grupami partnerów (aczkolwiek w różnym tempie). Jego rozwój odzwierciedlał też istotną poprawę struktury towarowej handlu, czego wyrazem był znaczący wzrost udziału pionowego handlu wewnątrzgałęziowego produktami wysokiej jakości. 
 
 
 
Małgorzata Janicka
Uniwersytet Łódzki
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.026.5607
 
 
Zmienność i niestabilność cechujące w ostatniej dekadzie gospodarkę globalną i międzynarodowe rynki finansowe spowodowały wzrost zainteresowania kształtowaniem się wskaźników równowagi zewnętrznej poszczególnych krajów. Celem artykułu jest analiza wybranych wskaźników określających stabilność zewnętrzną Polski w sytuacji rosnącego zaangażowania kapitału zagranicznego w polskiej gospodarce. W porównaniu z wcześniejszym okresem badanym przez autorkę (obejmującym lata 2000–2012) sytuacja uległa poprawie – obecnie Polska przekracza jeden z badanych wskaźników progowych – wartość MPI netto/PKB. Drugi wskaźnik, saldo bilansu obrotów bieżących/PKB, spełnia normy wymagane przez UE. Powstaje jednak pytanie, na ile ta zmiana jest pochodną rzeczywistych przemian zachodzących w polskiej gospodarce, a na ile stanowi rezultat chwilowego, pozytywnego splotu okoliczności wewnętrznych i zewnętrznych. 
 
 
Evaluation of the external stability of Poland in the years 2000–2014
 
The volatility and instability of the global economy and the international financial markets in the last decade have contributed to the growth of interest in the evolution of indicators of external balance of individual countries. The aim of the article is an analysis of selected indicators of the external stability of Poland. In comparison with the previously conducted research (covering the period from 2000 to 2012), the situation has improved; Poland now exceeds one of the indicators – IIP net/GDP. The other one, the balance of current account/GDP, meets the required EU standards. Yet the question arises: is this change a consequence of the real changes taking place in the Polish economy, or is it the result of a temporary, positive coincidence of internal and external factors?
 
 
 
Jarosław Wołkonowski
Uniwersytet w Białymstoku, Wydział Ekonomiczno-Informatyczny w Wilnie
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.027.5608
  
 
Celem artykułu jest zbadanie zmian w handlu zagranicznym Litwy po jej wstąpieniu do UE na podstawie analizy eksportu i importu tego kraju w latach 2005–2014. Badania struktury handlu zagranicznego, przeprowadzone z wykorzystaniem międzynarodowej klasyfikacji towarów SITC, pozwoliły określić najważniejsze działy eksportu i importu Litwy oraz dynamikę ich zmian. Największymi działami eksportu i importu Litwy w tym okresie były 33 Ropa naftowa i jej produkty i 78 Środki transportu. Wstąpienie Litwy do UE wywarło wpływ na handel zagraniczny kraju. Struktura eksportu i importu Litwy podążała w kierunku struktury eksportu i importu UE-15. W badanym okresie w handlu zagranicznym powstały nowe działy towarów oraz nowe kierunki. Podstawowymi partnerami eksportu i importu Litwy były w tym okresie Rosja, Niemcy, Polska i Łotwa. 
 
 
Lithuanian foreign trade in the years 2005–2014
 
This article aims to examine changes in the foreign trade of Lithuania. The article analyses the export and import of Lithuania in the period between 2005 and 2014. The research of the structure of foreign trade, which has been carried out on the basis of the international classification of goods SITC, helped to identify the most important sections of the export and import of Lithuania and the dynamics of their changes. The largest sectors of export and import of Lithuania during this period were 33 Crude oil and its products and 78 Means of transport. The Lithuania’s accession to the EU affected the foreign trade of the country. The structure of export and import of Lithuania followed the patterns of the EU-15 export and import structure. In the analysed period new sections of goods and new destination directions were established in foreign trade. Russia, Germany, Poland, and Latvia were the main export and import partners of Lithuania during this period.
 
 
 
Honorata Nyga-Łukaszewska
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.028.5609
 
 
Problematyka międzynarodowej konkurencyjności na stałe zagościła w kanonie badań ekonomicznych. Wynika to z jej szczególnego znaczenia dla praktyki gospodarczej. W ujęciu międzynarodowym analizuje się nie tylko konkurencyjność przedsiębiorstw, ale również regionów i państw. Konkurencyjność krajów bada się wielowymiarowo, a jeden z jej aspektów stanowi gospodarowanie energią. W opracowaniu podjęto próbę określenia teoretycznego związku pomiędzy bezpieczeństwem energetycznym a konkurencyjnością kraju. W tym celu wykorzystano krytyczny przegląd literatury przedmiotu z zastosowaniem analizy i syntezy logicznej. Analiza teoretyczna pokazuje wielowymiarowe związki bezpieczeństwa energetycznego i konkurencyjności międzynarodowej. Dodatkowy element stanowi wstępne empiryczne zilustrowanie badanej zależności, potwierdzające konkluzje teoretyczne.
 
 
Has energy security something to do with international competitiveness? 
 
The issue of international competitiveness became one of the most often investigated problems in the economic research due to its special importance for the economic practice. International competitiveness characterizes not only companies, but regions and  countries as well. International competitiveness of countries is often studied multidimensionally. One of such dimensions is energy management. The following study is an attempt to determine the theoretical relationship between energy security and country’s competitiveness. To achieve this purpose, a critical review of the literature has been conducted using analysis and logic synthesis. The leading research topic concerns energy security. Theoretical analysis shows the multifarious relationship between energy security and international competitiveness. Additionaly, a preliminary empirical study which confirms theoretical assumptions has also been included.
 
 
 
Sławomir I. Bukowski
Uniwersytet Technologiczno-Humanistyczny im. Kazimierza Pułaskiego w Radomiu
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.029.5610
 
 
The aim of this paper is to identify the main factors which influence the gold price in the international market. According to the main hypothesis, the gold price is determined by the following factors: US$ to EUR exchange rate, log return on S&P 500, brent crude oil prices, yield to maturity of US 10-year Treasury bonds, and gold price history. Econometric methods have been applied and an econometric model has been built and estimated. An econometric analysis has confirmed our hypothesis.
 
 
Główne determinanty ceny złota na rynku międzynarodowym
 
Celem pracy jest identyfikacja głównych czynników wpływających na cenę złota na rynku międzynarodowym. Zgodnie ze sformułowaną w artykule hipotezą, głównymi determinantami ceny złota na rynku międzynarodowym są: kurs dolara wobec euro, logarytmiczna stopa zwrotu z indeksu S&P 500, cena ropy naftowej brent, rentowność dziesięcioletnich obligacji skarbowych rządu USA oraz cena złota z poprzedniego okresu. W pracy zastosowano metody ekonometryczne i zbudowano model ekonometryczny. Wyniki estymacji modelu potwierdziły sformułowaną w badaniach hipotezę.
 
 
 
Andrzej S. Grzelakowski
Akademia Morska w Gdyni 
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.030.5611

 
Przedmiotem opracowania jest analiza funkcjonowania gospodarki globalnej, postrzeganej przez pryzmat uwarunkowań transportowych i logistycznych oddziałujących na sprawność i efektywność światowej wymiany towarowej. Zasadniczym celem artykułu jest identyfikacja podstawowych barier transportowo-infrastrukturalnych oraz logistyczno-regulacyjnych istniejących w układzie gospodarki globalnej, ograniczających płynność przepływu strumieni towarowych. Cel szczegółowy stanowi natomiast ocena skutków wynikających stąd dla wiodących w skali globalnej gospodarek o największym udziale w handlu światowym. Podstawowa hipoteza badawcza, której weryfikacji podjął się autor, to stwierdzenie, iż konieczna jest dalsza intensyfikacja zarówno działań o charakterze inwestycyjnym, jak i regulacyjno-koordynacyjnym w sferze transportu i logistyki w skali globalnej, nie tylko w celu weliminowania istniejących w tym zakresie barier, ale również tworzenia kolejnych, niezbędnych ułatwień dla rozwoju handlu międzynarodowego. Hipoteza pomocnicza sprowadza się z kolei do stwierdzenia, iż pozycja poszczególnych krajów w handlu światowym zazwyczaj różni się od miejsca zajmowanego przez nie w rankingach globalnej konkurencyjności i sprawności logistycznej, a także w tworzeniu ułatwień w zakresie obsługi handlu. Do osiągnięcia wytyczonych celów pracy i weryfikacji przyjętych hipotez wykorzystano metodę analizy ekonomicznej oraz badań jakościowych, wspierając proces wnioskowania na bazie danych pozyskanych z raportów międzynarodowych organizacji gospodarczych (WTO, WEF, UNCTAD, OECD). Wyniki badań i wnioski przedstawiono w podsumowaniu.
 
 
Transport and logistics and their impact on the functioning of the leading economies in the global scale
 
The main subject of the paper is an analysis of the functioning of the global economy with special attention paid to the transport and logistics factors influencing the efficiency and the effectiveness of the international commodity flows. The key research purpose is to identify substantial barriers regarding transport and logistics in technical infrastructure and regulatory system within the global economy which might hamper the smooth commodity flows. The author’s main aim was to assess the results of such inconsistences between the international trade requirements and transport system borne by the trade and transport sector. The supplementary objective was to assess the effects resulting from the existing global barriers for the leading, in terms of world trade, market economies. The main hypotheses were that further activities and investments in global transport and logistics system are needed to avoid losses in the global economy, and that the rank of the many countries on the global trade market usually differs from their rank on the list of global competitiveness, logistics performance as well as trade enabling solutions. The hypotheses have been verified and accepted. Economic analysis and qualitative method have been used as useful tools to carry out the main research goals and to verify both hypotheses. The findings and conclusions are presented in the final part of the paper.
 
 
 
Ewa Kucharska-Stasiak
Uniwersytet Łódzki
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.031.5612
 
 
Przedmiotem rozważań jest dążenie do ujednolicenia wyceny nieruchomości rozumianej jako proces i jako wynik tego procesu. W artykule podjęto próbę oceny skuteczności dążenia międzynarodowych organizacji do opracowania i promowania jednolitego modelu wyceny nieruchomości oraz wskazano przyczyny i skutki niepowodzenia tych usiłowań. W tym celu dokonano przeglądu literatury przedmiotu oraz poddano analizie Międzynarodowe i Europejskie Standardy Wyceny i prawodawstwo Unii Europejskiej. Przeprowadzona analiza ujawniła, że ujednolicenie wyceny poprzez standaryzację nie powiodło się. Trwa proces harmonizacji wyceny, który – z powodu zróżnicowania regulacji prawnych, a także ambicji krajowych instytucji – ma niewielkie szanse powodzenia. Wpływa to niekorzystnie na porównywalność wycen rozumianych jako wynik. 
 
 
Property valuation in the global economy 
 
The subject of the discussion is striving for unification of the property valuation, understood both as a process and as a result of this process. The article attempts to assess the effectiveness of the efforts of international organizations to develop and promote a single model of the property valuation and to indicate the causes and consequences of the failure of this effort. The methods used include analysis of the relevant literature and analysis of International and European Valuation Standards as well as European Union legislation. The analysis reveals that the process of unification of valuation through standardization has failed. It is visible at the stage of defining the value of the property and its interpretation as well as the principles of drawing up the valuation report. The process of unification takes the form of harmonization of valuation, which, mainly due to different legal regulations and ambitions of national institutions, also has little chance of success. This has an adverse effect on the comparability of estimates, understood as the outcome of the process of achieving the value. For the sake of the recipients of valuations, there is an urgent need for international research on differences in national legal systems in order to explain their impact on the estimated value.
 
 
 

CHALLENGES OF EUROPEAN INTEGRATION

WYZWANIA INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ

 
 
 
Elżbieta Czarny, Jerzy Menkes
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.032.5613
 
 
W opracowaniu analizujemy składniki systemu bezpieczeństwa wytworzonego m.in. poprzez WE/UE oraz genezę i zmiany ich charakteru w czasie. Dokonujemy zarazem porównania procesu jednoczenia Niemiec (bardziej ogólnie: definiowania jedności Niemiec i szerzej – jedności państw-narodów budowanych na podstawie języka niemieckiego) po I i II wojnie światowej. Szukanie podobieństw i różnic między tymi procesami pozwala nam analizować obecny etap integracji europejskiej, w ramach którego zjednoczenie dwóch państw niemieckich dokonało się za cenę zgody Niemiec na powstanie w Europie unii monetarnej, a więc za cenę pogłębienia integracji. Analizujemy różnorodne skutki zjednoczenia Niemiec i powstania strefy euro, wykraczające poza konsekwencje polityczne lub ekonomiczne i ściśle związane z rozszerzeniem UE na wschód.  
 
 
European integration and the position of Germany in Europe 
 
In the article, we compare the process of German unification (more generally, of defining the German unity and, more broadly, the unity of German-speaking territories) after WWI and WWII. A search for similarities and differences between these processes allows us to analyse the present stage of the European integration, as a part of which the unification of two German states was accomplished at the cost of Germany’s acceptance for the creation of the European monetary union, and so – for the deepening of the integration. We analyse various consequences of the unification of Germany and the creation of the eurozone, which, in our opinion, go far beyond the economic or political ones and are connected with the EU Eastern enlargement.   
 
 
 
Michał Młody
Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.033.5614
 
  
In the recent years, the academic literature has repeatedly expressed its doubts with regard to the advantages of the relocation of production to the low-cost Asian countries, drawing attention to the significant differences between the initially estimated and the actually achieved savings. As a result, some MNCs have undertaken activities which resulted in the decrease of the engagement in international operations (de-internationalization) or in the transfer of business processes back to the home countries (reshoring). The current debate regarding the necessity of reindustrialization of the EU member states, which has been taking place among scientists, business practitioners and politicians, is largely based on the expectations that the return of the production companies will contribute to the restoration of the competitiveness of the EU economies. The goal of the article is to evaluate the possibility of reindustrialization of the EU in the context of its long-term industrial strategy and the reshoring trend, perceived as one of the main chances to strengthen the European industrial potential. The research was based on the conclusions drawn from the in-depth and critical literature review. 
 
 
Reindustrializacja krajów Unii Europejskiej w kontekście reshoringu
 
W ostatnich latach w literaturze wielokrotnie podawano w wątpliwość zalety relokacji procesów produkcyjnych w kierunku niskokosztowych krajów azjatyckich, zwracając uwagę na znaczące różnice pomiędzy początkowo szacowanymi a faktycznie osiągniętymi przez przedsiębiorstwa oszczędnościami. W rezultacie część KTN podjęła działania, których efektem było zmniejszenie zaangażowania w operacje międzynarodowe (deinternacjonalizacja) lub przeniesienie procesów biznesowych z powrotem do krajów macierzystych (reshoring). Obecna debata na temat potrzeby reindustrializacji krajów Unii Europejskiej, tocząca się wśród naukowców, praktyków biznesu i polityków, bazuje w dużej mierze na oczekiwaniach, że powrót firm produkcyjnych przyczyni się do przywrócenia konkurencyjności gospodarek UE. Celem artykułu jest ocena możliwości reindustrializacji Unii Europejskiej w kontekście jej długofalowej strategii przemysłowej oraz trendu reshoringu, postrzeganego jako jedna z głównych szans na wzmocnienie europejskiego potencjału przemysłowego. Badanie oparto na wnioskach płynących z pogłębionych i krytycznych studiów literaturowych. 
 
 
 
Edward Molendowski
Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.034.5615
 
 
 
This article presents a part of the results of a broader analysis aimed to examine the impact of intra-industry trade flows of the new EU Member States (the EU-10) on their adjustments to the requirements of the single European market. For the purpose of the analysis, the period covered was broken down into two stages, i.e. the years 1995–2003 (the period before the accession of the countries concerned to the EU) and 2004–2014 (the post-accession period). The stage 2004–2014 was further divided into the years 2004–2008 (before the crisis) and 2009–2014 (after the outbreak of the world crisis). An important factor taken into account were the differences in trade conditions resulting from the liberalisation agreements signed by the countries concerned and, after 2004, from their adoption of the EU common commercial policy rules. The countries under examination were divided into two groups: the EU-15 and the EU-10. The analysis of the intensity of intra-industry trade was based on the aggregate multilateral IIT index computed at the 6-digit CN code level in accordance with the Grubel-Lloyd formula. The article ends with a summary of the most important conclusions from the analysis presented. 
 
 
Akcesja do Unii Europejskiej i kształtowanie się intensywności handlu wewnątrzgałęziowego nowych państw członkowskich w latach 1995-2014
 
Artykuł jest prezentacją fragmentu wyników szerszej analizy zmierzającej do zbadania wpływu kształtowania się strumieni handlu wewnątrzgałęziowego nowych państw członkowskich (UE-10) na ich dostosowanie do wymogów jednolitego rynku europejskiego. Na potrzeby analizy wyodrębniono dwa etapy, tj. lata 1995–2003 (okres przed przystąpieniem badanych państw do UE) oraz lata 2004–2014 (okres po akcesji). Etap 2004–2014 podzielono następnie na dwa kolejne, tj. lata 2004–2008 (przed kryzysem) oraz 2009–2014 (po wybuchu światowego kryzysu). Ważnym czynnikiem, który brano pod uwagę, były różnice w warunkach prowadzenia wymiany handlowej wynikające z podpisanych przez badane państwa porozumień o liberalizacji, a od 2004 – jako konsekwencja przyjęcia przez nie zasad wspólnej polityki handlowej UE. Kraje objęte analizą zostały podzielone na dwie grupy: kraje UE-15 oraz kraje UE-10. Analizę intensywności wymiany wewnątrzgałęziowej przeprowadzono w oparciu o zagregowany, multilateralny wskaźnik IIT, liczony na poziomie 6-cyfrowych kodów CN wg formuły zaproponowanej przez Grubela-Lloyda. Artykuł kończy zestawienie najważniejszych wniosków wynikających z prezentowanej analizy. 
 
 
 
Iwona Szczepaniak
Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – Państwowy Instytut Badawczy
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.035.5616
 
 
Celem artykułu jest ocena specjalizacji Polski w eksporcie do Unii Europejskiej w zakresie produktów żywnościowych i nieżywnościowych. W pracy przeprowadzono analizę wyników handlu zagranicznego produktami żywnościowymi na tle handlu produktami nieżywnościowymi w latach 2003–2014, zarówno handlu Polski ogółem, jak i z samą UE. Zmiany poziomu specjalizacji w polskim eksporcie do UE oceniono na podstawie dwóch wskaźników międzynarodowej konkurencyjności, tj. wskaźnika specjalizacji SI i wskaźnika pokrycia importu eksportem TC. Oceny tej dokonano dla sekcji obejmujących produkty żywnościowe (4 sekcje) i nieżywnościowe (17 sekcji). W analizie wykorzystano dane o światowym handlu zagranicznym pochodzące z bazy WITS-Comtrade. Przeprowadzona analiza wykazała, że w okresie członkostwa Polski w UE nastąpił rozwój polskiego handlu zagranicznego produktami żywnościowymi. Zwiększyła się także specjalizacja Polski w eksporcie tych produktów do UE na tle produktów nieżywnościowych. Zjawiska te wskazują na poprawę konkurencyjności i wzrost znaczenia polskiego sektora żywnościowego dla gospodarki narodowej.
 
 
Poland’s export specialisation in trade with the European Union: Food products versus non-food products
 
The aim of the article is to assess the specialization of Polish exports to the European Union in terms of food and non-food products. The paper analyses the results of Polish foreign trade (intra-EU and total) in food and non-food products in the years 2003–2014. Changes in the level of specialization in Polish exports to the EU were assessed on the basis of two indicators of international competitiveness: specialization indicator (SI) and trade coverage index (TC). That assessment was made for the sections covering food products (4 sections) and non-food products (17 sections). The analysis used global trade data from the WITS-Comtrade database and showed that in the period of Polish membership in the EU, Polish foreign trade in food products developed. Polish specialization in export of these products to the EU against non-food products increased as well. These phenomena indicate an improvement of competitiveness and a growing importance of Polish food sector to the national economy.
 
 
 
Alina Szypulewska-Porczyńska
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.036.5617
 
 
The aim of this paper is to present the changes in the EU framework for the evaluation of the progress made by the countries aspiring for the eurozone in order to respond to two main questions: firstly, what is the nature of these changes and do they reflect the optimum currency area (OCA) theory better than before? And secondly, have these changes made the accession into the eurozone more difficult? First of all, we present the main elements of the new European governance that impact a country’s accession into the eurozone and the consequent evolution of the concept of ‘a high degree of sustainable economic convergence’. Then, we show whether the current conditions for sharing the euro satisfy the OCA theory to a higher degree than before. We observe that although the OCA criteria can hardly be found in the modified framework for the assessment of economic convergence in the EMU, the efforts that have been made so far towards fiscal integration make the euro membership less challenging. When considering the changes in the entry conditions from the eurozone enlargement perspective, an ambiguous picture emerges. 
 
 
Wpływ europejskiego kryzysu zadłużenia na warunki członkostwa w strefie euro
 
Celem artykułu jest przedstawienie zmian, jakie nastąpiły w zakresie ram oceny konwergencji osiągniętej przez państwa kandydujące do strefy euro, aby odpowiedzieć na dwa główne pytania. Po pierwsze, jaka jest natura tych zmian i czy nastąpiło szersze uwzględnienie dorobku znanego pod nazwą teorii optymalnego obszaru walutowego (OOW)? Po drugie, czy zmiany te oznaczają, że kandydatom do unii walutowej coraz trudniej będzie wejść do niej? Punktem wyjścia analizy jest przedstawienie zmian wprowadzonych do ram oceny osiągniętego stopnia zbieżności gospodarczej pod wpływem reform zarządzania gospodarczego w UE. Następnie oceniony został wpływ zacieśnienia koordynacji polityki gospodarczej w UGW na stopień zbliżenia kryteriów konwergencji do warunków OOW. Można zaobserwować, że chociaż zmienione ramy oceny osiągniętego stopnia konwergencji nie odzwierciadlają bardziej warunków OOW, to działania podjęte na rzecz zacieśnienia integracji fiskalnej w strefie euro powodują, że członkostwo w niej stanowi mniejsze wyzwanie. Ocena zmian warunków wejścia z perspektywy poszerzenia unii walutowej prowadzi natomiast do niejednoznacznych wniosków.
 
 
 
Ernst Mönnich
Bremen University of Applied Science
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.037.5618
 
 
Starting with the assumption that migration will be a long-term issue, the paper offers five global causes of this phenomenon: military conflicts with a geostrategic background, diminishing resources, countries remaining in the first demographic transition, climate change, and access to information and mobility. The introduction provides a short interim summary of the recent European debate. The first section then illustrates the economic consequences of various scenarios, based on the German example. The main focus of the paper is the analysis of regional migration outcomes for growing metropolitan regions. During the last decades, these regions where faced by suburbanization, growing internal competition for inhabitants, and an unequal distribution of infrastructure burdens and public debt. Without regional cooperation, migration will be a driving force for accelerated conflicts. This pessimistic outlook seems to be valid if strategies for housing do not reflect the local labour market conditions and manpower demand (Bronx Scenario or Banlieue Scenario). On the other hand, migration can be an advantage for both an aging metropolitan core and an aging region in general. This optimistic outlook implies an integrated strategy for housing, education, infrastructure, and labour market (Vancouver or Ruhr Scenario). The strategy offers a win-win perspective for the problems of migrant integration. 
 
 
Migracja – globalne przyczyny, europejskie wyzwania oraz narodowe i regionalne skutki gospodarcze
 
Przyjmując tezę o długoterminowości zjawiska migracji, artykuł ten określa pięć jego przyczyn w skali globalnej, do których należą konflikty wojskowe o charakterze geostrategicznym, malejące zasoby, kraje pozostające w fazie pierwszego przejścia demograficznego, zmiany klimatyczne oraz dostęp do informacji i mobilność. Wstęp zawiera krótkie streszczenie niedawnej debaty europejskiej. Sekcja pierwsza ilustruje skutki gospodarcze rozmaitych rozważanych scenariuszy na przykładzie Niemiec. Głównym celem niniejszego opracowania jest analiza skutków migracji regionalnej dla rozwijających się obszarów metropolitalnych. Do problemów, z którymi w ostatnich dekadach borykały się te obszary, należą postępująca suburbanizacja, rosnąca rywalizacja o mieszkańców, a także nierówne rozmieszczenie infrastruktury i zadłużenie publiczne. Bez współpracy na szczeblu regionalnym, migracja stanie się czynnikiem napędzającym konflikty. Ten pesymistyczny pogląd urzeczywistni się, jeśli strategie w zakresie budownictwa mieszkalnego nie zaczną uwzględniać warunków na rynku pracy oraz zapotrzebowania na siłę roboczą (scenariusz Bronx lub scenariusz Banlieue). Z drugiej strony, migracja może korzystnie wpłynąć na starzejące się metropolitalne centrum, jak również na cały starzejący się region. Ten optymistyczny pogląd zakłada z kolei zintegrowaną strategię w zakresie budownictwa mieszkalnego, kształcenia, infrastruktury oraz rynku pracy (scenariusz Vancouver lub Zagłębie Ruhry). Strategia taka oferuje korzystną dla wszystkich możliwość rozwiązania problemu integracji migrantów.
 
 
 
Katarzyna Cymbranowicz
Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.038.5619
 
  
The first decade of the 21st century was a time when an intensified process of emigration of the citizens of the European Union from the poorer countries of Central and Eastern Europe to the richer countries of Western Europe could be observed, which was possible thanks to the successive enlargements of the Union in 2004, 2007 and 2013. So far, migration and problems associated with it have not brought their claim to the forefront of the EU forum. The situation began to change with a more and more lively ongoing debate about the adverse demographic trends in Europe and the wave of immigrants, mainly from Africa. Given the problems that the EU will have to face, I consider it worthwhile to take on the problem of migration in the context of the European employment policy. Bearing in mind the global economic and financial crisis which caused a reorientation of priorities of the EU strategy on employment, it can be assumed that the current immigration crisis will be even more fraught with consequences. It seems that the EU faces yet another big challenge. The question of whether and how it will cope with it remains open.
 
 
Migranci – szansa czy zagrożenie dla Unii Europejskiej? Zarys problemu w kontekście współczesnych wyzwań społeczno-gospodarczych
 
Pierwsza dekada XXI w. to czas, w którym można było zaobserwować zintensyfikowany proces emigracji obywateli Unii Europejskiej z uboższych krajów regionu Europy Środkowo-Wschodniej do zamożniejszych krajów Europy Zachodniej, co było możliwe dzięki kolejnym rozszerzeniom Unii w roku 2004, 2007 i 2013. Dotychczas migracje i problemy z nimi powiązane nie wysuwały się na pierwszy plan na forum unijnym. Sytuacja zaczęła się zmieniać wraz z coraz żywiej toczącą się debatą na temat niekorzystnych trendów demograficznych w Europie i fali imigrantów z Afryki. Biorąc pod uwagę problemy, z jakimi przyjdzie się zmierzyć UE, sądzę, że warto podjąć problem migracji w kontekście europejskiej polityki zatrudnienia. Mając w pamięci globalny kryzys finansowo-gospodarczy, który spowodował reorientację priorytetów unijnych strategii dotyczących zatrudnienia, można przypuszczać, że obecny kryzys imigracyjny okaże się jeszcze bardziej brzemienny w skutkach. Wydaje się, że Unia stanęła przed kolejnym, wielkim wyzwaniem. Pytanie, czy i jak sobie z nim poradzi, pozostaje otwarte. 
 
 
 
Lech Kujawski, Piotr Zientara, Ewa Oziewicz
Uniwersytet Gdański
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.039.5620
 
 
This paper, which draws on monthly data from 2002–2011, aims to prove that Polish emigration proceeds in spurts – it is, in other words, characterized by relatively long spells of stability that are followed by sudden outflows triggered by such factors as changes in unemployment or currency exchange rates. In doing so, it first seeks to find out whether SETAR (threshold) models are better-placed than ARMA/ARIMA models to estimate the pace and rate of emigration. It transpires from our econometric analysis that this is indeed the case, which, in turn, allowed us to estimate the threshold values of selected transition variables – emigration, unemployment, purchasing power parity, wages, GDP and the PLN/EUR exchange rate – that set off the outflows. These findings per se merit recognition due to their socio-economic and demographic implications. The study contributes to the literature by proposing an original approach to analyzing the dynamics of migratory processes. 
 
 
Szacowanie tempa i poziomu emigracji przy pomocy modeli SETAR – analiza ekonometryczna na podstawie danych z Polski
 
Niniejszy artykuł, bazujący na miesięcznych danych z lat 2002–2011, ma na celu dowieść, że polska emigracja następuje rzutami. Innymi słowy, charakteryzuje się ona relatywnie długimi okresami stabilności, po których następują gwałtowne odpływy wywołane takimi czynnikami, jak zmiany w poziomie bezrobocia lub zmiany kursów walutowych. W pierwszym rzędzie autorzy starali się sprawdzić, które z modeli – SETAR (progów) bądź ARMA/ARIMA – najlepiej nadają się do szacowania tempa i poziomu emigracji. Z przeprowadzonej przez autorów analizy ekonometrycznej wynika, że to właśnie model SETAR jest tym, który lepiej pozwoli ocenić badane zjawisko, co z kolei pozwoliło nam oszacować wartości progowe zmiennych – emigracji, bezrobocia, parytetu siły nabywczej, płac, PKB i kursu złotego do euro – powodujących odpływ. Otrzymane rezultaty zasługują per se na uznanie ze względu na swoje socjoekonomiczne i demograficzne implikacje. Opracowanie proponuje nowe, oryginalne podejście do analizowania dynamiki procesów migracyjnych.
 
 
 
Zuzana Dohnalová, Bedřich Zimola
Tomas Bata University in Zlín
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.040.5621
 
 
The labour market is an indivisible component of each and every market economy. Manifestations of disproportions between the demand for work and its availability over the long-term – recurrent in certain sectors – are a problem for every market-oriented society. In recent years, the public debate in the Czech Republic has been increasingly turning to the deteriorating situation of young adults on the labour market. This article is focused on secondary school students and their personal attitude toward employment. It was prepared using both primary and secondary research methods. The primary data was obtained through external research carried out among secondary school students in the form of a survey in 2013. The research was focused on their attitude toward their future job prospects and expectations regarding their future professional lives. The data so acquired was processed using statistical methods. The secondary data was used to track the developmental trends on the Czech labour market in the recent past and, especially in the area of unemployment, as well as the problems involved in the employability of graduates of schools of different levels of education. The research results showed that the majority of secondary school students do not have a clear idea of how to achieve success in the labour market. For most of them, the studied field does not play a significant role in their future expectations about the labour market. The majority of them have most unrealistic ideas about the real needs of the Czech labour market. Their expectations of success in the labour market are mainly based on the simple fact that they are economically supported by other people and they would rather be doing work that they find entertaining. The research results can be used for the purpose of further comparison with the results of similar research in other countries in Europe as well as in the world.
 
 
Współczesne ryzyko związane z adaptacją młodych ludzi do rynku pracy
 
Rynek pracy jest nieodłączną częścią każdej gospodarki rynkowej. Powtarzające się w określonych sektorach zatrudnienia dysproporcje pomiędzy zapotrzebowaniem na siłę roboczą a jej dostępnością są problemem, z którym boryka się każde rynkowo zorientowane społeczeństwo. Debata publiczna w Czechach skupia się w ostatnim czasie coraz częściej na kwestii pogarszającej się sytuacji młodych, poszukujących zatrudnienia absolwentów szkół na rynku pracy. Niniejszy artykuł koncentruje się na uczniach szkół średnich oraz ich osobistym nastawieniu do zatrudnienia. Opracowano go przy użyciu podstawowych i uzupełniających metod badawczych. Dane pierwotne uzyskano w drodze badań zewnętrznych przeprowadzonych w formie ankiety wśród uczniów szkół średnich w 2013 r. Badania skupiały się na ich postawie względem przyszłych perspektyw zatrudnienia oraz oczekiwaniach dotyczących życia zawodowego w przyszłości. Uzyskane w ten sposób dane opracowano z wykorzystaniem metod statystycznych. Dane uzupełniające wykorzystano do prześledzenia ostatnich trendów rozwojowych na czeskim rynku pracy, szczególnie w zakresie bezrobocia, oraz problemów związanych z niezdatnością do zatrudnienia wielu spośród absolwentów szkół różnych szczebli systemu kształcenia. Wyniki badania wykazały, że większość uczniów szkół średnich nie ma jasnego pojęcia o tym, jak odnieść sukces na rynku pracy. Bardzo niewielki odsetek uczniów szkół średnich wiąże swoje przyszłe nadzieje zawodowe ze studiowanym przedmiotem. Większość z nich ma bardzo nierealistyczne wyobrażenia rzeczywistych potrzeb czeskiego rynku pracy. Oczekiwanie sukcesu na rynku pracy bierze się u nich głównie z prostego faktu, że są oni finansowo wspomagani przez inne osoby, główny cel pracy upatrują zaś w przyjemności. Wyniki badania można wykorzystać do celów przyszłego porównania z wynikami podobnych badań w innych krajach europejskich, jak również na całym świecie.
 
 
 
Andżelika Kuźnar
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.041.5622
 
 
An increasing number of trade agreements contains regulations on geographical indications (GIs). The European Union is one of the main proponents of including them in such agreements. It also aims to raise the protection to the level guaranteed in the EU. Transatlantic Trade and Investment Partnership (TTIP), under negotiation since July 2013, resulted in a return to the discussion of the desired scope and level of protection of GIs. The aim of the article is to assess whether the current level of GI protection in the EU and US is sufficient to secure the rights of GI holders and to indicate the roots of tensions in this area between the two parties. The research was carried out through the studies of literature and the critical analysis of the legal systems of the two parties of TTIP as compared to the multilateral system of GI protection guaranteed by the WTO Agreement on Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights (TRIPS). The results show that the European system gives the producers of GI much greater protection than other countries, including the US and other WTO members. As a result, the EU desires to raise the international standards to the EU levels. One of the reasons of stronger protection of GI holders’ rights in the EU is the economic significance of the market for GI products. Other reasons include political, social and cultural differences – and these are especially difficult to overcome in the course of trade negotiations.
 
 
Europejski system ochrony oznaczeń geograficznych
 
Rosnąca liczba umów handlowych zawiera przepisy dotyczące oznaczeń geograficznych (GIs). Unia Europejska jest jednym z głównych zwolenników włączania ich do takich umów. Dąży ona także do podniesienia ochrony do poziomu gwarantowanego w UE. Negocjowane od lipca 2013 r. Transatlantyczne Partnerstwo w dziedzinie Handlu i Inwestycji (TTIP) spowodowało powrót do dyskusji o pożądanym zakresie i poziomie ochrony oznaczeń geograficznych. Celem artykułu jest dokonanie oceny, czy obecny poziom ochrony GI w UE i USA jest wystarczający dla zabezpieczenia praw właścicieli GI, oraz wskazanie źródeł napięć w tym obszarze między obydwoma partnerami. Badanie przeprowadzono metodą studiów literaturowych oraz krytycznej analizy systemów prawnych obu stron TTIP na tle wielostronnego systemu ochrony gwarantowanego przez Porozumienia WTO w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej (TRIPS). Na podstawie wyników badania można stwierdzić, że producenci dóbr oznaczonych geograficznie mają większe prawa w UE niż w innych krajach, w tym w USA i innych państwach członkowskich WTO. Wynika stąd dążenie UE do podniesienia standardów międzynarodowych do unijnych. Jednym z powodów silniejszej ochrony praw posiadaczy GI w UE jest znaczenie gospodarcze produktów GI. Inne powody to różnice polityczne, społeczne i kulturowe – a te są szczególnie trudne do pokonania w trakcie negocjacji handlowych.
 
 
Șerban Olah
University of Oradea
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.042.5623
 
 
From 2008, we have been witnessing an economic phenomenon which has been shaking capitalism and which has serious economic, political, and social consequences. Some of the problems that occurred included a panic on financial markets, media hysteria, rising unemployment, loss of homes by millions of people, chain bankruptcies, anti-Wall Street demonstrations in the United States of America, anti-government protests and anti-EU street protests in many European countries, and a debt crisis in some of the Southern European and Central Eastern European economies. What is the effect of this major economic event on the subjective well-being of Southern and Central Eastern Europeans? The ‘Easterlin paradox’ suggests that there is no link between society’s economic development and its average level of happiness. I re-assessed this paradox by analysing multiple rich datasets from the European Quality of Life Survey (EQLS 2007–2008 and EQLS 2011–2012). I selected several countries both from Southern and Central Eastern Europe: Greece, Spain, Italy, Portugal, Bulgaria, Romania, Slovenia, Croatia, Macedonia, Latvia, and Lithuania. Using a multiple linear regression analysis, I tested the influence of different economic indicators (GDP per capita in PPS, long-term unemployment rate, Corruption Perceptions Index, Gini coefficient, absolute and relative income), social indicators (religious participation and self-perceived health) and socio-demographic variables (gender, age, marital status, education, size of place of residence) on both the cognitive (satisfaction with life) and the hedonic (happiness) component of subjective well-being. My conclusion is that GDP per capita is not a significant predictor of neither life satisfaction nor happiness. The main predictors of satisfaction with life are the perceived standard of living, health, marital status, education level, and religious church attendance. The main predictors of happiness are the perceived standard of living, health, marital status, and education level.
 
 
Globalny kryzys gospodarczy i subiektywny dobrobyt w Europie Południowej oraz Środkowo-Wschodniej
 
Od 2008 r. jesteśmy świadkami nowego zjawiska gospodarczego, które wstrząsnęło kapitalizmem, prowadząc do poważnych konsekwencji ekonomicznych, politycznych i społecznych. Pierwsza panika na rynkach finansowych, histeria medialna, rosnące bezrobocie, miliony ludzi wyrzuconych na bruk, łańcuchowa reakcja bankructw, demonstracje w Stanach Zjednoczonych wymierzone przeciwko Wall Street, odbywające się w wielu krajach protesty antyrządowe i przeciwko Unii Europejskiej, a następnie kryzys zadłużeniowy w niektórych państwach Europy Południowej i Środko-Wowschodniej – jaki wpływ wywarły te wielkie wydarzenia gospodarcze na subiektywny dobrobyt południowych i środkowowschodnich Europejczyków? Paradoks Easterlina sugeruje, że nie istnieje powiązanie pomiędzy stopniem rozwoju gospodarczego społeczeństwa a jego poczuciem dobrobytu. Niniejszy artykuł dokonuje ponownej oceny wspomnianego paradoksu drogą analizy obszernych zestawów danych pozyskanych z dwóch Europejskich Badań Jakości Życia (EQLS 2007–2008 i EQLS 2011–2012). Ze wspomnianych danych wyselekcjonowano następujące kraje Europy Południowej i Środkowo-Wschodniej: Grecja, Hiszpania, Włochy, Portugalia, Bułgaria, Rumunia, Słowenia, Chorwacja, Macedonia, Łotwa i Litwa. Przy użyciu analizy regresji wielorakiej przeprowadzono badanie wpływu rozmaitych wskaźników gospodarczych (Produkt Krajowy Brutto w Standardzie Siły Nabywczej na mieszkańca, stopa bezrobocia, wskaźnik postrzegania korupcji, współczynnik Giniego, dochód bezwzględny i względny), wskaźników społecznych (udział w życiu religijnym i samoocena stanu zdrowia), zmiennych socjo-demograficznych (płeć, wiek, stan cywilny, wykształcenie, wielkość miejscowości) na komponent poznawczy (zadowolenie z życia) i hedoniczny (szczęście) dobrobytu. Z analizy wynika, że PKB na mieszkańca nie jest miarodajnym wyznacznikiem poziomu ani zadowolenia z życia, ani szczęścia. Głównym wyznacznikiem zadowolenia z życia jest postrzeganie standardu życia, stanu zdrowia, stanu cywilnego, poziomu wykształcenia i częstotliwości uczestnictwa w nabożeństwach kościelnych. Głównym wyznacznikiem szczęścia jest postrzeganie standardu życia, stanu zdrowia, stanu cywilnego i poziomu wykształcenia.
 
 
 

 

International Business and Global Economy Nr 35/2

Biznes Międzynarodowy w Gospodarce Globalnej

ISSN 2300-6102

e-ISSN 2353-9496

 

 Editor-in-chief: Katarzyna Bałandynowicz-Panfil

 

Publishing editor: Anna Świtalska-Jopek

 

Scientific Board: Alina Hyż, Bohdan Jeliński, Wolfgang Kremser, Danuta Marciniak-Neider, Janusz Neider, Ewa Oziewicz, Joanna Pietrzak

 

Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2016

 

The electronic form is the original version of our journal 

 

Editorial Page [PDF]

 

Contents [PDF]


Introduction [PDF]


Przedmowa [PDF]

 
 

 CHALLENGES OF CONTEMPORARY FINANCE

WYZWANIA WSPÓŁCZESNYCH FINANSÓW



Sebastian Bobowski

Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

 

DOI: 10.4467/23539496IB.16.043.5624

 

Wyzwanie konsolidacji fiskalnej Abenomiki [PDF PL]


W artykule podjęto problem konsolidacji fiskalnej Japonii, stanowiącej jeden z obszarów oddziaływania polityki rewitalizacji gospodarczej obecnego premiera Japonii Shinzō Abe, zwanej od jego nazwiska Abenomiką. Podstawowym założeniem strategii Abe jest wyswobodzenie kraju z długoterminowego błędnego koła stagnacji i deflacji. Główny cel artykułu stanowi ocena kondycji i perspektyw sektora finansów publicznych w Japonii w odniesieniu do reformy systemu ubezpieczeń społecznych oraz podatku konsumpcyjnego. W opinii autora polityka fiskalna w ramach Abenomiki jest dalece nieefektywna, co może przełożyć się na spadek zaufania opinii publicznej do rządu, pozostaje jednak przy tym pod silnym wpływem dylematu fiskalnego (stymulacja czy konsolidacja) oraz barier natury politycznej i strukturalnej. 

 

 

The fiscal consolidation challenge of Abenomics

 

The paper is studying the problem of fiscal consolidation of Japan, addressed by Abenomics, economic revitalisation policy pursued by Japan’s current Prime Minister Shinzō Abe. The major assumption of Abe’s strategy is to liberate the country from the long-term vicious circle of stagnation and deflation. The main objective of the article is to assess the condition and perspectives of the public finance sector in Japan in regards of the reform of social security system and consumption tax. According to the author, so far the fiscal policy under Abenomics proved to be uneffective, which may consequently undermine people’s trust in the reasonability of the government’s policy; it is, however, challenged by a fiscal dilemma: stimulation or consolidation, as well as both political and structural obstacles.

 

 

 

Elżbieta Bombińska 

Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie 

 

DOI: 10.4467/23539496IB.16.044.5625 

 

Kierunki rozwoju wewnątrzafrykańskich bezpośrednich inwestycji zagranicznych  [PDF PL]


Celem artykułu jest analiza wewnątrzkontynentalnych przepływów bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Afryce oraz próba określenia ich specyficznych cech na tle inwestycji bezpośrednich napływających spoza kontynentu. W badaniach obejmujących lata 2001–2013  uwzględniono wielkość inwestycji oraz ich strukturę geograficzną i branżową. Przeprowadzona analiza dowodzi, iż w ostatnich latach wewnątrzafrykańskie BIZ charakteryzowała dynamiczna tendencja wzrostowa. Inwestycje te cechował bardzo wysoki stopień koncentracji zarówno po stronie państw – inwestorów, jak i krajów goszczących, natomiast główne sektory lokat stanowiły usługi i przetwórstwo przemysłowe. Badania wskazują na odmienne preferencje i wzorce inwestowania firm afrykańskich w porównaniu z inwestorami spoza kontynentu. 

 

 

Directions of development of intra-African foreign direct investment 

 

This article describes the Intra-African FDI in the period of 2001–2013. Its main purpose is to identify some specific patterns of this investment and compare them with FDI models of firms in non-African countries. The analysis includes the value of FDI, as well as its geographical and branch distribution. The research reveals that intra-regional capital flows have started to play a greater role in Africa’s FDI inflows. The geographical and branch structure of the projects of African firms differs significantly from that of firms located in non-African countries. Africa’s FDI is mainly concentrated in the western and eastern regions of the continent, in the service sector and manufacturing. 

 

 

 

Tomasz Dorożyński
Janusz Świerkocki
Wojciech Urbaniak
Uniwersytet Łódzki
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.045.5626
 
 
Specjalne strefy ekonomiczne (SSE) zapewniają lepsze warunki do prowadzenia biznesu niż dostępne na pozostałym obszarze kraju, czym mają przyciągać inwestorów, w szczególności zagranicznych. Mimo że w środowisku ekonomistów takie podejście budzi wątpliwości, wśród polityków popularność tego instrumentu systematycznie rośnie, zwłaszcza w gospodarkach rozwijających się i wschodzących. Polska również sięgnęła po SSE, które systematycznie zyskują na znaczeniu.
Napływ inwestycji do SSE może być pochodną nie tylko atrakcyjności regionu, w jakim ona funkcjonuje, ale także czynników endogenicznych dla strefy, takich jak posiadane tereny, dostępność infrastruktury i jakość pracy spółki, która nią zarządza. Ten ostatni czynnik był przedmiotem naszego badania przeprowadzonego za pomocą metod statystyki opisowej. Wyniki testów sugerują, że wysiłki spółek zarządzających na rzecz pozyskania inwestorów (np. przez promocję i rozwijanie infrastruktury) są ważne dla zwiększenia napływu inwestycji krajowych i zagranicznych.
 
 
Special economic zones in Poland and the activity of managerial companies 
 
Special economic zones (SEZs) provide better conditions for doing business than areas without the specialty status. It is in this way that they are meant to attract investors, mainly foreign ones. Although such a policy approach is sometimes contested among economists, politicians seem to favour this method, particularly in emerging and developing markets. Poland has also introduced SEZs, which continue to gain in importance.

The inflow of investment into a particular SEZ can be a function of not only a region’s attractiveness, but also of endogenic conditions characteristic of the zone, such as possessed land, infrastructure and its accessibility and, finally, the quality of the performance of the company managing the zone. This last factor has been the subject of our research, carried out using descriptive statistics. Test results suggest that the efforts of the companies managing the zones with regards to wooing investors (e.g. through promotions, infrastructure development) are important in increasing the flow of both foreign and domestic investment.

 

 

 

Wanda Dugiel

Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

 

DOI: 10.4467/23539496IB.16.046.5627

 

Globalne regulacje bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Trudności tworzenia i znaczenie dla handlu międzynarodowego [PDF PL]


Celem referatu jest przedstawienie prób stworzenia regulacji bezpośrednich inwestycji zagranicznych w ramach współpracy międzynarodowej, pozytywnie oddziałujących na wzrost obrotów handlowych na świecie. Zagadnienie utworzenia wielostronnej umowy inwestycyjnej zyskało na znaczeniu w okresie światowego kryzysu gospodarczego w latach 2008–2009 i w latach późniejszych ze względu na istotną rolę bezpośrednich inwestycji w tworzeniu produktu krajowego brutto państw oraz stagnacji wielostronnych negocjacji handlowych w ramach Rundy z Doha, w której zrezygnowano z problematyki inwestycyjnej na konferencji ministerialnej w Cancun w 2003 r. w wyniku sprzeciwu w tej materii krajów rozwijających się. Kraje rozwinięte, decydujące o wielostronnych umowach handlowych, mogą przyjąć wspólne rozwiązania wielostronne w kwestii bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Powodzenie uregulowania prawnego ochrony inwestorów w TTIP i TTP może stworzyć standardowe rozwiązania dla wielostronnego porozumienia w skali globalnej. 

 

 

Global regulation of foreign direct investment: The difficulty of creating and importance for international trade

 

The aim of the paper is to present the attempts to create the regulation of foreign direct investment within the framework of international cooperation which can positively influence the growth of trade in the world. The issue of the establishment of a multilateral investment agreement has gained in importance during the global economic crisis in 2008–2009, and in later years, because of the importance of direct investment in the creation of gross domestic product of countries and the stagnation of the multilateral trade negotiations under the Doha Round, which abandoned the issue of investment at a ministerial conference in Cancun in 2003 as a result of the opposition of developing countries in this matter. Developed countries, determining the multilateral trade agreements, may adopt common multilateral approaches to the issue of foreign direct investment. The success of regulating the legal protection of investors in the TTIP and TTP can create standard solutions for multilateral agreements on a global scale.

 

 

 

Eugeniusz Gostomski

Uniwersytet Gdański

 

DOI: 10.4467/23539496IB.16.047.5628

 

Zmiany w sektorze bankowym w krajach Unii Europejskiej w dobie pokryzysowej [PDF PL]


Pod wpływem globalnego kryzysu finansowego i kryzysu zadłużeniowego w strefie euro zapoczątkowane zostały głębokie zmiany w systemach bankowych krajów UE, których celem jest zwiększenie bezpieczeństwa banków i wzrost ich konkurencyjności w warunkach globalizacji. Podwyższono wymogi kapitałowe i płynnościowe wobec banków i zaostrzono nad nimi nadzór, a kraje Eurolandu stworzyły zasadnicze zręby unii bankowej. Wszystkie te zmiany prowadzą do wzrostu kosztów w bankach, co zmusza je do redukcji zatrudnienia, zamykania części placówek, a słabsze banki do łączenia się z silniejszymi. Zmiany w sektorze bankowym są też wymuszane przez nowe technologie i silną konkurencję ze strony instytucji parabankowych. Analizie nowych regulacji bankowych i zmian strukturalnych w sektorze bankowym w krajach UE poświęcone jest niniejsze opracowanie. Autor przedstawił też najważniejsze wyzwania, przed którymi stoją banki w krajach unijnych. 

 

 

Changes in the banking systems of the European Union countries in the post-crises period

 

Global financial crisis and the debt crisis in the eurozone contributed to the initiation of profound changes in the banking systems of the EU countries. The aim of these changes is to increase the security and competitiveness of banks in the era of globalization. Bank capital and liquidity requirements have been raised, supervision of banks has been tightened, and the countries of the eurozone have created the essential foundations of a banking union. All these changes lead to rising costs in banks, which forces them to reduce employment, close part of the bank branches, and weaker banks to merge with stronger banks. Changes in the banking sector are also enforced by new technologies and strong competition from the shadow banking institutions. This study focuses on the analysis of the new banking regulations and structural changes in the banking sector in the EU. The author also presents major challenges faced by the banks in the EU countries.

 

 

 

Jacek Pera

Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

 

DOI: 10.4467/23539496IB.16.048.5629

 

Determinanty pomiaru ryzyka inwestycyjnego i psychologicznego na współczesnym rynku GPW jako aktualne wyzwanie dla współczesnych finansów [PDF PL]


Wyzwaniem dla współczesnych finansów jest ciągłe doskonalenie i rozszerzanie pomiaru ryzyka w skali krajowej i międzynarodowej, w szczególności zrozumienie psychologicznych miar ryzyka, jakimi posługują się inwestorzy, a w konsekwencji lepszego zarządzania ryzykiem. Celem opracowania jest prezentacja problemu konieczności pomiaru ryzyka, jaki stoi przed współczesnymi finansami. Omówiono przy tym istotę ryzyka i niepewności oraz miary ryzyka. Jako metodę badawczą przyjęto analizę miary portfela inwestycyjnego z wykorzystaniem wartości narażonej na ryzyko VaR oraz skali psychometrycznej DOSPERT z wykorzystaniem ryzyka inwestycyjnego.

 

 

Determinants of investment and psychological risk measurement in the modern stock exchange market as a current challenge for contemporary finance 

 

Modern finance faces the challenge of the continuous improvement and expansion of risk measurement at the national and international level, particularly of understanding the psychological risk measures used by investors and, consequently, a need for better risk management. The aim of the study is to present the problem of the need for risk measurement, which modern finance has to confront. In order to achieve this aim, the essence of risk, uncertainty, and risk measures has been discussed. The research methods applied include an analysis of a measure of investment portfolio with the use of the value at risk (VaR) and an analysis of the DOSPERT psychometric scale with the use of psychological and financial investment risk.

 

 

 

Ewa Feder-Sempach

Uniwersytet Łódzki

 

DOI: 10.4467/23539496IB.16.049.5630

 

Inwestowanie na rynku międzynarodowym a ryzyko portfela. Analiza na podstawie głównych indeksów międzynarodowych [PDF PL]

W artykule przedstawiono dywersyfikację międzynarodową i zastosowania teorii portfelowej w wymiarze globalnym. Poruszono zagadnienia takie jak: międzynarodowa granica efektywna, stopień redukcji ryzyka przy dywersyfikacji międzynarodowej, stopień redukcji ryzyka w zależności od różnicowania portfela w ramach krajów i sektorów oraz przeniesienie się dywersyfikacji międzynarodowej na poziom ponadregionalny. Celem głównym artykułu jest prezentacja wpływu dywersyfikacji międzynarodowej na ryzyko portfela na podstawie głównych indeksów międzynarodowych w latach 2011–2015. Za pomocą średniej oczekiwanej stopy zwrotu i odchylenia standardowego zobrazowano wpływ dywersyfikacji międzynarodowej na ryzyko portfela. Przeanalizowano portfele składające się z indeksów z różnych regionów świata – Europy, Stanów Zjednoczonych i Chin. Badanie empiryczne pokazało spadek ryzyka całkowitego wraz z dywersyfikacją międzynarodową. Najniższym ryzykiem całkowitym w okresie 2011–2015 cechował się portfel jednoindeksowy S&P500, który okazał się najbardziej zdywersyfikowany międzynarodowo.

 

 

International investments and portfolio risk: Main international indices analysis

 

The aim of the article is to present theoretical research on international portfolio theory. The article describes the main research areas such as international efficient frontier, risk reduction through international diversification, the degree of risk reduction in different countries and sectors, and spread of international diversification into supra-regional level. The main objective is to present the impact of international diversification on portfolio risk based on the major international indices in the period of 2011–2015 with the use of expected rate of return and standard deviation. Portfolios from various regions of the world – Europe, the United States, and China – have been analysed. Empirical research has shown that the degree of risk reduction is connected with the level of international diversification. In the period of 2011–2015, the lowest risk characterized the S&P500 portfolio, which in itself proved to be the most internationally diversified.

 

 

 
Iwona Sobol
Uniwersytet Gdański
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.050.5631
 
 
W ciągu ostatnich kilku dekad istotnie wzrosło znaczenie finansów islamskich. Charakterystyczną cechą islamskich instytucji finansowych jest konieczność przeprowadzania operacji finansowych zgodnie z religijnym prawem muzułmanów – szariatem. Najważniejszy segment islamskiego systemu finansowego to banki, których aktywa stanowią około 80% aktywów wszystkich instytucji finansowych. Banki islamskie działają głównie w krajach muzułmańskich, ale oferują swoje usługi również w państwach, w których zamieszkuje mniejszość muzułmańska, m.in. w Wielkiej Brytanii. Warto zaznaczyć, że Londyn, główne centrum finansowe świata, ma aspiracje być również najważniejszym centrum finansów islamskich w świecie niemuzułmańskim. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie ewolucji i stanu rozwoju bankowości islamskiej w Wielkiej Brytanii, a także analiza czynników wpływających na rozwój tej bankowości na tym rynku ze wskazaniem na problemy, które ten rozwój mogą hamować. W artykule zastosowano głównie analizę opisową, opartą na literaturze naukowej, raportach rynkowych oraz danych statystycznych.
 
 
Determinants and prospects of the development of Islamic banking in the United Kingdom
 
In the past few decades, an increasing significance of Islamic finance has been observed. What is distinguishable about Islamic financial institutions is the necessity of conducting financial operations in compliance with sharia, which is a religious law of the Muslims. With the share of around 80% in total assets of Islamic financial institutions, Islamic banks play a dominant role in the Islamic financial industry. Islamic banks operate mainly in Muslim countries, but they also offer services in countries inhabited by Muslim minorities. The United Kingdom is one of those countries. It is worth noting that London, which is the main financial centre of the world, aspires to be the most important centre of Islamic finance in the non-Muslim world as well. The purpose of this article is to present the evolution and the state of development of Islamic banking in the UK as well as to analyse the factors of the development of Islamic banking in this country with an indication of the problems that may inhibit that development. The article uses descriptive and analytical methods of analysis, based mainly on the review of scientific literature, market reports and statistical data. 
 
 
 
Dominik Skopiec
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.051.5632
 
 
Porozumienia o swapach walutowych zawierane pomiędzy bankami centralnymi najważniejszych gospodarek świata stanowiły jeden z najistotniejszych instrumentów walki z globalnym kryzysem finansowym lat 2008−2010. Banki centralne zawierają kontrakty swapowe także po przezwyciężeniu skutków kryzysu. W artykule zanalizowano znaczenie porozumień swapowych w kreacji oficjalnej płynności międzynarodowej. Tezą artykułu jest twierdzenie, że swapy walutowe banków centralnych odgrywają istotną rolę w tworzeniu owej płynności i stanowią jeden z kluczowych elementów pokryzysowego międzynarodowego systemu walutowego. Zastosowane metody badawcze obejmują analizę danych statystycznych dotyczących porozumień swapowych, oficjalnych aktywów rezerwowych i międzynarodowego wykorzystania walut, a także analizę porównawczą i studium literatury przedmiotu. Przeprowadzona w artykule analiza dowodzi, że porozumienia swapowe przyczyniają się do zmniejszenia dysfunkcjonalności międzynarodowego systemu walutowego w zakresie tworzenia płynności międzynarodowej, a w związku z tym zwiększają stabilność tego systemu.
 
 
The role of currency swaps between central banks in the provision of official international liquidity
 
Currency swaps between central banks of the major economies constituted one of the most prominent instruments in the mitigation of the global financial crisis. Swap agreements have been signed on a regular basis after the crisis as well. The purpose of this article is to assess the significance of currency swaps in the provision of official international liquidity. The thesis of the article assumes that currency swaps play a significant role in the creation of official international liquidity and constitute one of the key elements of the post-crisis international monetary system. The methods applied include an analysis of statistical data concerning swap arrangements, official reserve assets and international use of national currencies as well as comparative analysis and literature study. The analysis demonstrates that currency swaps reduce the malfunction of the contemporary international monetary system in the field of international liquidity provision and, as a consequence, contribute to its greater stability. 
 
 
 
Patrycja Chodnicka-Jaworska
Uniwersytet Warszawski
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.052.5633
 
 
The basic goal of the article is to analyse the impact of the changes of banks’ credit ratings on the rates of return of banks’ shares. The following hypotheses have been formulated: first, a downgrade of a credit rating exerts statistically significant negative influence on the rate of return of banks’ shares. Secondly, the impact of the changes of credit ratings is greater in developed countries. The analysis has been conducted for European banks for the period of 1980–2015 using an event study method. The sample has been divided into subsamples according to: the downgrade and upgrade of credit ratings, membership in politico-economic institutions, and the development status of countries, on the basis of the data collected from Thomson Reuters. Dependent variables are taken as daily rates of returns and independent variables are the long-term issuer credit ratings proposed by S&P. 
 
 
Rynkowa wycena zmian credit ratingów banków europejskich
 
Podstawowym celem artykułu jest analiza wpływu zmian credit ratingów banków na stopy zwrotu z akcji. Postawiono następujące hipotezy: po pierwsze, obniżka credit ratingu wpływa istotnie negatywnie na stopy zwrotu z akcji banków. Po drugie, wpływ zmiany ratingu kredytowego jest silniejszy w krajach rozwiniętych. Analizę przeprowadzono na danych dotyczących banków europejskich w okresie pomiędzy 1980 a 2015 rokiem przy użyciu metody event study. Próbę podzielono na podpróbki zgodnie z: obniżeniem lub poprawą credit ratingu, podziałami politycznymi oraz poziomem rozwoju gospodarczego na podstawie danych pozyskanych z bazy Thomson Reuters. Jako zmienną zależną przyjęto dzienne stopy zwrotu, natomiast jako zmienne niezależne – długoterminowe noty ratingowe emitenta zaproponowane przez S&P.  
 
 
 

Tomasz Dorożyński 

Agnieszka Dorożyńska

Uniwersytet Łódzki

 

DOI: 10.4467/23539496IB.16.053.5634

 

The growth and role of export credit agencies in export support   [PDF EN]


The policy of state interference aimed at supporting export is continuously being expanded. Export credit agencies (ECAs) provide government-backed loans, guarantees and insurance to corporations working internationally. This support plays critical role in providing access to capital, especially in developing countries. Due to the fact that officially supported export credits may seem controversial, we should pay attention to the role and importance of export credit agencies in export supporting mechanisms. The paper aims at highlighting the role of export credit agencies in supporting exports in the context of binding OECD Agreement and intensified activities of agencies from non-OECD countries. Our analysis has shown that the activities of ECAs that consist in providing a level playing field for the competition in international market are justified. However, developed countries within the framework of OECD or WTO should get more involved in negotiations with non-OECD countries in the area of complying with the rules governing official export support. 

 

 

Rozwój i znaczenie agencji kredytów eksportowych dla wspierania eksportu 

 

Rządy wielu państw realizują politykę na rzecz wspierania eksportu. W ich imieniu wyspecjalizowane agencje udzielają kredytów, gwarancji i ubezpieczeń firmom działającym na rynkach międzynarodowych. To wsparcie ułatwia finansowanie i realizację transakcji, zwłaszcza w krajach rozwijających się. Kredyty eksportowe udzielane z oficjalnym wsparciem mogą wydawać się kwestią dyskusyjną. Należy zwrócić uwagę na rolę i znaczenie agencji kredytów eksportowych w mechanizmach wspierania eksportu. Artykuł ma na celu ocenę roli agencji kredytów eksportowych we wspieraniu eksportu w kontekście Porozumienia OECD i zwiększającej się aktywności agencji kredytów eksportowych z krajów spoza OECD. Z przeprowadzonej analizy wynika, iż działalność agencji kredytów eksportowych, polegająca na wyrównywaniu warunków konkurowania na rynku międzynarodowym jest uzasadniona. Z tego powodu istnieje potrzeba włączenia krajów spoza OECD w proces negocjacji w zakresie oficjalnego wspierania eksportu na forum OECD i WTO.  

 

 

 
Detlev Ehrig 
University of Bremen
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.054.5635
 
 
The recent European debt crisis has generated a growing importance of the European Central Bank (ECB). The ECB was forced to take measures far beyond its traditional role to stabilize monetary markets and inflation. The ECB has adopted a new function as lender of last resort, providing banks and governments with almost unlimited liquidity, purchased government bonds within Outright Monetary Transactions (OMT). This new role of the ECB has been hotly debated. In Germany, the debate even reached the Constitutional Court. The article will give a survey of the fundamentals of a lender of last resort and of the debate referring to the arguments of the ECB and Bundesbank. It is indeed questionable whether the ECB has a mandate for its new monetary and nolens volens fiscal role. Regardless of whether the arguments are convincing, new steps towards new fiscal arrangements and a banking union are needed to stabilize the euro area. 
 
 
Pożyczkodawca ostatniej instancji przed sądem. Uwagi na temat kontrowersyjnej roli Europejskiego Banku Centralnego w kryzysie finansowym
 
Niedawny kryzys zadłużeniowy w Europie przełożył się na rosnące znaczenie Europejskiego Banku Centralnego (EBC). W celu stabilizacji rynków i inflacji bank ten był zmuszony podejmować działania wykraczające daleko poza jego tradycyjne kompetencje. EBC zaczął pełnić nową funkcję pożyczkodawcy ostatniej instancji, zapewniając bankom i rządom niemal nieograniczoną płynność, a także skupować obligacje rządowe w ramach bezwarunkowych transakcji monetarnych (OMT). Na temat nowej roli EBC toczy się burzliwa debata. W Niemczech miała ona swój finał przed Trybunałem Konstytucyjnym. Artykuł ten przedstawia podstawowe informacje dotyczące pożyczkodawców ostatniej instancji, jak również argumenty EBC i Bundesbanku. Jest kwestią dyskusyjną, czy nowa rola monetarna i – siłą rzeczy – fiskalna EBC mieści się w granicach przyznanych mu kompetencji. Niezależnie od siły perswazji poszczególnych argumentów, stabilizacja strefy euro wymaga podjęcia kroków zmierzających ku wprowadzeniu nowych rozwiązań fiskalnych i unii bankowej. 
 
 
 
Magdalena Markiewicz
Uniwersytet Gdański
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.055.5636
 
 
Financial centres are places of high level of capital concentration and dynamic activity of financial institutions. The aim of the article is to analyse the development of Asian financial centres and their position in the global financial system by analysing the ranking of the main financial centres in the world. To achieve this goal, specific economic indicators obtained by the Z/Yen Institute and published in a form of a recurring ranking of the key financial centres in the world, namely the Global Financial Centres Index (GFCI), were analysed. The thesis of the article states that contemporary changes in the global financial systems are driven by globalisation and enhanced liberalisation of capital flows in the countries which were not counted among the main global financial centres, but since they have begun to experience dynamic economic growth, they increasingly perform as significant economic actors and places of capital accumulation, trade and transfer. The analysis concerns particularly the financial centres in Hong Kong, Singapore and China (Shanghai, Beijing and Shenzhen), which are influenced greatly by China’s active role in the financial market.
 
 
Uwarunkowania ewolucji azjatyckich centrów finansowych 
 
Centra finansowe to miejsca o wysokiej koncentracji kapitału oraz dynamicznej aktywności instytucji finansowych. Celem artykułu jest analiza rozwoju azjatyckich centrów finansowych w kontekście ich pozycji w globalnym systemie finansowym na podstawie badania struktury rankingowej największych centrów finansowych na świecie. W związku z tak postawionym celem, analizie poddano kryteria i wskaźniki ekonomiczne pozyskane przez Z/Yen Institute w ramach tworzenia rankingu centrów finansowych na świecie – Global Financial Centres Index (GFCI). Teza artykułu stanowi, że współczesne zmiany zachodzące w globalnym systemie finansowym pod wpływem globalizacji i liberalizacji przepływów kapitałowych dotyczą krajów, które nie były centrami finansowymi w wymiarze globalnym, ale odkąd doświadczają wzmożonego wzrostu ekonomicznego, odgrywają coraz bardziej istotną rolę jako miejsca akumulacji i transferu kapitału oraz handlu. Wyniki analizy wskazują, że dotyczy to zwłaszcza takich centrów finansowych, jak Hongkong, Singapur oraz Chiny (Szanghaj, Pekin oraz Shenzhen), których znaczenie wzrasta dzięki aktywnej roli Chin na rynku finansowym.
 
 
 
Magdalena Mosionek-Schweda
Uniwersytet Gdański
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.056.5637
 
 
 
The aim of this article is to evaluate the Project Bond Initiative, which is one of the main elements of the Connecting Europe Facility for financing priority infrastructure projects in transport, energy and ICT. In 2012–2016, the pilot phase of the initiative was conducted, qualifying eight projects to receive support. The essence of this initiative is to divide the debt bonds issued in connection with the financing of the project into a senior tranche and a subordinated tranche, and then for the European Investment Bank to grant financial support or a guarantee to the subordinated tranche. This guarantee is to improve the credit quality of the senior debt to the level expected by institutional investors, thereby facilitating the raising of funds for infrastructure investments through the bond market. The results of the pilot phase confirm that the Project Bond Initiative may be an effective tool to stimulate investment in infrastructure and commitment of long-term investors to such projects, however, it has weaknesses to be considered before its full implementation. The article is based on literature studies, examination of the EU legislation and case studies of projects supported under the pilot phase of the initiative.
 
 
Finansowanie europejskich inwestycji infrastrukturalnych na rynku obligacji
 
Celem artykułu jest ocena inicjatywy obligacji projektowych (Project Bond Initiative), będącej jednym z głównych elementów instrumentu „Łącząc Europę”, w ramach którego finansowane są priorytetowe przedsięwzięcia infrastrukturalne w dziedzinie transportu, energii i technologii informacyjno-komunikacyjnych. W latach 2012–2016 przeprowadzono fazę pilotażową inicjatywy, kwalifikując do wsparcia osiem projektów. Istota tej inicjatywy polega na podzieleniu długu z tytułu emisji obligacji w związku z finansowaniem projektu na tzw. transzę uprzywilejowaną oraz transzę podporządkowaną, a następnie udzieleniu przez Europejski Bank Inwestycyjny wsparcia finansowego lub gwarancyjnego dla transzy podporządkowanej. Gwarancja ta przyczynia się do podniesienia jakości kredytowej długu uprzywilejowanego do poziomu oczekiwanego przez inwestorów instytucjonalnych, ułatwiając w ten sposób pozyskiwanie na rynku obligacji funduszy niezbędnych do realizacji inwestycji infrastrukturalnych. Wyniki fazy pilotażowej potwierdzają, że inicjatywa obligacji projektowych może być skutecznym narzędziem stymulowania inwestycji w infrastrukturę i zaangażowania w takie projekty inwestorów długoterminowych, ma jednak też słabe strony, które powinny być rozważone przed jej pełnym wdrożeniem. Praca powstała w oparciu o studia literaturowe, analizę unijnego ustawodawstwa oraz studia przypadków projektów objętych wsparciem w fazie pilotażowej inicjatywy.
 
 
 
Michał Sosnowski
Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.057.5638
 
 
Globalization of business processes, increasing degree of freedom in terms of trade and progressive economic integration of individual countries are the factors conducive to the formation of various forms of business cooperation which lose their national character, becoming international economic units of growing economic and technical potential. In the following paper, the author focuses the attention on the problem of the impact of the tax system exercised on the economic activity of companies, both in national and international terms. In this context, the issue of the interaction between the tax policy and the real economic sphere in the aspect of the intensification of economic activity and achieving competitive advantage on the international arena has been discussed. The conclusion states that low tax burden may constitute an important factor stimulating investments in a country with a mild tax regime, job creation and dynamic economic growth.
 
 
Krajowa polityka podatkowa w aspekcie międzynarodowej konkurencyjności gospodarki
 
Globalizacja procesów ekonomicznych, rosnący stopień swobody w zakresie handlu i postępująca integracja gospodarcza poszczególnych państw stanowią czynniki aktywizujące powstawanie różnych form współpracy gospodarczej przedsiębiorstw, które tracą swój narodowy charakter, stając się międzynarodowymi organizmami gospodarczymi o coraz większym potencjale ekonomicznym i technicznym. W niniejszym artykule autor skupia uwagę na problemie wpływu systemu podatkowego na aktywność gospodarczą przedsiębiorstw, zarówno w warunkach krajowych, jak i międzynarodowych. W tym kontekście omawiana jest kwestia interakcji pomiędzy polityką podatkową a realną sferą gospodarczą w aspekcie intensyfikacji działalności gospodarczej i osiągania przewagi konkurencyjnej na arenie międzynarodowej. W konkluzji stwierdzono, że niskie obciążenie podatkowe może stanowić ważny czynnik stymulujący inwestycje w kraju o łagodnym reżimie podatkowym, tworzenie nowych miejsc pracy i dynamiczny wzrost gospodarczy.
 
 
 
Damian Cyman
Uniwersytet Gdański
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.058.5639
 
  
This paper examines the impact of the reductions in interchange fees in the United States of America and the European Union. First, the author describes payment card schemes and interchange fees. The focus of this analysis were the regulations of the amount of interchange fees that issuers receive in the United States and the European Union, as well as the legal acts that regulate this subject. The United States experience with the Durbin Amendment provides a useful test case for understanding the costs of interchange fees and interchange fee price controls, so the impact of those regulations on card scheme participants were described. The paper ends with conclusions in which emphasis was placed on ensuring adequate protection to cardholders. 
 
 
Regulacje opłaty interchange w Unii Europejskiej i Stanach Zjednoczonych. Wybrane zagadnienia
 
Artykuł opisuje skutki zmniejszenia wysokości opłat interchange w Stanach Zjednoczonych Ameryki oraz w Unii Europejskiej. Opisuje system płatności kartą płatniczą oraz opłaty pobierane w związku z wykonywaniem i rozliczaniem transakcji. W dalszej kolejności skupia się na analizie regulacji odnoszących się do opłaty interchange, w tym uchwalonych aktów prawnych. Doświadczenia rynku finansowego Stanów Zjednoczonych wynikające z wprowadzenia tzw. Poprawki Durbina dostarczają istotnych danych pozwalających na zrozumienie kosztów opłaty interchange dla uczestników rynku usług płatniczych. Artykuł zakończony jest wnioskami, w których główny akcent skupia się na zapewnieniu odpowiedniej ochrony posiadaczom kart płatniczych. 
 
 
 
Monika Szmelter
Uniwersytet Gdański
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.059.5640
 
 
The paper focuses on FX prime brokerage (FXPB) service, provided by brokers (mostly large banks) to their clients, which consists in enabling them to trade with other banks using their pre-screened credit and in their name (e.g. by providing them with access to electronic platforms that are only available to a limited group of dealers). The aim of the paper is to indicate the role of prime brokers in the creation of forex turnovers. The methodology used in the paper is based on the analysis of specialist literature and data collected by the Bank for International Settlements (BIS) from market-makers (the most active financial institutions making different foreign exchange transactions, often named ‘reporting dealers’). The results of the survey of the global forex market organized by the BIS are provided regularly once every three years, last time in April 2013. The results of the April 2016 research will be published in December 2016 or next year. As previous BIS analyses didn’t touch the problem of prime-brokered transactions in the global forex market (there is a lack of advanced statistics on prime-brokered transactions in the forex market), the paper focuses on data from April 2013 only. FX prime brokerage service has been contributing to the growth of the forex market from the very introduction of FXPB to the banking offer in the early 1990s. From many years there have been a tendency to make the foreign exchange market more open and to facilitate investors to access its services. FXPB enables smaller financial institutions (mainly hedge funds) to trade with large commercial and investment banks, which would remain out of their reach without the help of FX prime brokers. The growth of the foreign exchange market turnover is due to the growing activity of the customers of prime brokers.
 
 
Usługi prime brokerage na globalnym rynku walutowym
 
Artykuł poświęcono problematyce handlu na rynku walutowym za pośrednictwem brokerów udostępniających klientom swoje linie kredytowe. Funkcję tę pełnią zazwyczaj duże banki, aktywnie inwestujące na foreksie. Ich klientami korzystającymi z usługi prime brokerage są głównie fundusze hedgingowe, które w ten sposób w imieniu banku, lecz na swój rachunek przeprowadzają operacje walutowe z szerokim gronem inwestorów na całym świecie. Celem autora było wskazanie roli tego rodzaju pośredników na globalnym foreksie. Aby go osiągnąć, dokonano przeglądu wybranych pozycji literatury naukowej, a także przeprowadzono analizę dziennych obrotów rynku walutowego ze szczególnym uwzględnieniem handlu za pośrednictwem instytucji świadczących usługę prime brokerage. Badanie foreksu opiera się na informacjach pozyskanych przez Bank Rozrachunków Międzynarodowych (BIS) w kwietniu 2013 r. (ostanie dostępne badanie) od najbardziej aktywnych uczestników rynku (projekt badawczy jest realizowany cyklicznie w trzyletnich odstępach, a jego pełne wyniki publikowane są w roku kolejnym). Produkt finansowy, jakim jest usługa prime brokerage, od samego początku jego wprowadzenia do oferty bankowej przyczynia się do zwiększenia obrotów na światowym rynku walutowym. Od kilkunastu lat na globalnym foreksie zauważalna jest tendencja do jego systematycznego otwierania się na nowych inwestorów i ułatwiania im przeprowadzania operacji walutowych. Przykładem tego jest właśnie poszerzanie dostępu do rynku walutowego poprzez stwarzanie możliwości zawierania transakcji z wieloma inwestorami globalnymi, niedostępnymi dla mniejszych uczestników rynku walutowego z uwagi na zbyt ryzykowny profil ich działalności.
 
 
 

ENTERPRISE IN THE INTERNATIONAL ENVIRONMENT

PRZEDSIĘBIORSTWO W OTOCZENIU MIĘDZYNARODOWYM

 
 
 
Małgorzata Bartosik-Purgat
Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.060.5641
 
 
The aim of the article is to identify the areas of using Facebook – one of the most popular social networking website. The analysis has been based on empirical data gathered among individual users in several foreign markets (China, Poland, Spain, Germany, Russia, the United States, Turkey). Empirical quantitative research has been carried out in which paper and electronic inquiry forms (CAWI) have been filled out by the respondents. Four areas of using Facebook by individual users have been distinguished: communication, education, consumer behaviour, and work. The obtained indicators of Spearman rank correlation between the frequency of using Facebook and the distinguished areas are very diversified, both among the studied groups and the areas of use. The results show the peculiarities of particular groups in terms of using Facebook.
 
 
Zastosowanie serwisów społecznościowych na rynku międzynarodowym. Przykład Facebooka z perspektywy indywidualnych użytkowników
 
Celem artykułu jest identyfikacja obszarów zastosowania jednego z najczęściej wykorzystywanych serwisów społecznościowych, jakim jest Facebook. Analizę wykonano na podstawie danych empirycznych zgromadzonych na kilku rynkach zagranicznych (w Chinach, Polsce, Hiszpanii, Niemczech, Rosji, Stanach Zjednoczonych i Turcji) wśród indywidualnych użytkowników. Badania ilościowe przeprowadzono wśród respondentów z wykorzystaniem papierowej i elektronicznej formy ankiety. Wyróżniono cztery obszary wykorzystania Facebooka przez użytkowników indywidualnych: komunikacja, edukacja, zachowania konsumenckie oraz praca. Otrzymane wskaźniki korelacji Spearmana pomiędzy częstotliwością używania Facebooka a wyróżnionymi obszarami są bardzo zróżnicowane zarówno pomiędzy badanymi grupami, jak i obszarami użytkowania. Rezultaty pokazują specyfikę poszczególnych grup w zakresie korzystania z Facebooka
 
 
 
Jerzy Dudziński
Uniwersytet Szczeciński
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.061.5642
 
 
W drugiej dekadzie XXI w. obserwujemy nowe tendencje cen w handlu międzynarodowym. Polegają one m.in. na bezwzględnym spadku cen wielu surowców, zwłaszcza ropy naftowej. Celem opracowania jest ukazanie głównych kierunków zmian cen dwóch podstawowych grup towarowych (surowce i żywność oraz dobra przetworzone) w handlu międzynarodowym w obecnej dekadzie oraz czynników determinujących owe zmiany. 
Przeprowadzone badania wskazują, że do głównych czynników wpływających na pojawienie się wspomnianych tendencji cenowych należy zaliczyć rosnącą podaż dóbr podstawowych jako skutek boomu surowcowego poprzedniej dekady, spadek popytu światowego na te dobra (zwłaszcza w Chinach i innych krajach rozwijających się), osłabienie aktywności inwestorów finansowych na rynkach towarowych oraz aprecjację dolara amerykańskiego.
W opracowaniu zastosowano metodę statystyczno-opisową. Przy ocenie wpływu zmian kursu dolara wykorzystano współczynnik korelacji liniowej i analizę regresji.
 
 
Prices in international trade in the 2010s: Directions and drivers of change
 
In the 2010s, we have been witnessing new price tendencies in international trade involving, among others, an absolute fall in the nominal prices of many primary commodities, including oil. The study aims to present the main directions of the change observed for the two basic commodity groups (primary commodities and manufactured goods) in international trade in the current decade, as well as their drivers.
The results indicate that the major factors influencing those price tendencies include: a growing supply of primary commodities as a result of the 2000s commodity boom, a fall in the global demand for those commodities (especially in China and other developing countries), lower engagement of financial investors in commodity markets, and appreciation of the US dollar.
The study used descriptive statistics; the linear correlation coefficient and regression analysis were used to identify the impact of changes in the USD exchange rate. 
 
 
 
Gabriela Menet
Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.062.5643
 
 
Not only global but also regional links have strengthen considerably in the recent years. Globalization can be both a threat and an opportunity for international companies. To take advantage of the globalization changes, companies must rethink their strategies and seek new tools that would help them stimulate innovation and growth in international markets. Managers should avoid strategic myopia, which arises as they merely follow the established tools, step by step, without a wider understanding of a concept. The purpose of this paper is to demonstrate the importance of strategic management in international business and to present an expansion of the PESTEL method. The conceptual paper introduces a new tool in strategic management theory: REGLO analysis, an improved version of PESTEL analysis and which marks out globalization and regionalization forces that are a great part of today’s external environment. Moreover, the article emphasizes the need for improvement of some popular strategic management tools that are used by the majority of companies in the current decade.
 
 
Znaczenie zarządzania strategicznego w biznesie międzynarodowym. Rozwinięcie analizy PESTEL
 
W ostatnich latach znacząco nasiliły się zmiany wynikające z procesu globalizacji i regionalizacji. Dla międzynarodowych firm globalizacja stanowi zarówno zagrożenie, jak i okazję. Aby skorzystać z możliwości, jakie stwarza, przedsiębiorstwa winny przemyśleć swoje strategie i wypracować nowe narzędzia stymulujące innowacje i rozwój na rynkach międzynarodowych. Członkowie zarządu powinni unikać strategicznej miopii – opieraniu się na dawno powstałych narzędziach bez szerszego zrozumienia kontekstu, w którym są używane. Celem artykułu jest ukazanie znaczenia zarządzania strategicznego w biznesie międzynarodowym oraz zaproponowanie udoskonalonej wersji analizy PESTEL. Artykuł wprowadza nowy instrument w teorii zarządzania strategicznego – analizę REGLO, która stanowi rozwiniętą wersję analizy PESTEL i wyróżnia czynniki wynikające z procesu globalizacji i regionalizacji, które w ostatniej dekadzie stanowią znaczącą część zewnętrznego otoczenia przedsiębiorstwa. Artykuł zaznacza potrzebę rozwijana nowych narzędzi w teorii zarządzania strategicznego.
 
 
 
Magdalena Rosińska-Bukowska
Uniwersytet Łódzki
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.063.5644
 
 
Celem artykułu jest próba wskazania kluczowych zmian w systemie organizacji i zarządzania korporacji transnarodowych (KTN) w efekcie implementacji strategii internacjonalizacji sieciowej. Opracowanie podzielono na trzy części. W pierwszej zaakcentowano różnice między strategią internacjonalizacji sieciowej (SIS) a koncepcją strategicznej przedsiębiorczości korporacyjnej (SPK). W drugiej przedstawiono globalną sieć biznesową jako strukturę będącą efektem implementacji SIS. W ostatniej części odwołano się do wyników badań własnych, dotyczących modeli internacjonalizacji KTN (na grupie 252 korporacji sklasyfikowanych jako Top 100 non-financial TNCs w latach 1991–2014). Badaniu poddano ścieżki rozwojowe KTN według modelu integracji biznesowej oraz strukturę zbudowanych powiązań i zgromadzonego kapitału. Wynikiem interpretacji wyników jest ustalenie zestawu kluczowych elementów architektury korporacyjnej badanych KTN. W podsumowaniu przedstawiono parametry istotne dla skutecznej implementacji SIS widoczne w modelach biznesowych najpotężniejszych KTN jako fundamentalne uwarunkowania rozwojowe.
 
 
Network internationalisation strategy: Model of expansion of transnational corporations
 
The article attempts to identify the key changes in the system of organization and management of transnational corporations (TNCs) that result from the implementation of the network internationalization strategy. The article is divided into three parts. The first part highlights the differences between the network internationalization strategy (NIS) and Strategic Corporate Entrepreneurship (SCE). The second part presents a global business network as a structure resulting from the implementation of the NIS. The last part makes reference to the author’s own research results concerning models of internationalization of TNCs (for a group of 252 corporations classified as top 100 non-financial TNCs in the years 1991–2014). The subject of the study were development paths of TNCs according to the adopted business integration models as well as the structure of the established relationships and accumulated capital. The result of the interpretation of the results is the identification of a set of key elements of the enterprise architecture of the surveyed TNC. The summary shows the relevant parameters for the effective implementation of the NIS visible in business models of the most powerful TNCs as fundamental factors of development.
 
 
 
Artur Klimek
Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.064.5645
 
 
This paper has been devoted to the presentation of the current situation of multinational corporations from emerging economies (EMNCs). The research methods applied include the statistical analysis of data describing the operations of EMNCs and multiple case study of selected enterprises. The main conclusion drawn from the study concerns the worsening performance of the analysed firms. The main reason of the faltering financial results are the characteristics of industries in which EMNCs operate. Many large firms from emerging countries are strongly dependent on natural resources. Recent decline of demand from China caused strong global overcapacity of commodities. Moreover, the EMNCs are still influenced by the economic situation in their home economies. It is associated with the fact that their operations are not truly global yet. An additional reason is the lack of sustainable growth strategies which hinders the growth of the firms.
 
 
Korporacje transnarodowe z gospodarek wschodzących. Wzrost czy schyłek?
 
Artykuł poświęcony został prezentacji aktualnej sytuacji korporacji transnarodowych z gospodarek wschodzących (WKTN). Głównym celem opracowania jest przedstawienie wyników analizy działalności wybranych WKTN w odniesieniu do zmian w gospodarkach ich pochodzenia. Metody badawcze stosowane w niniejszej pracy to: analiza statystyczna danych opisujących WKTN oraz studium wielu przypadków. Główny wniosek płynący z badań dotyczy pogorszenia wyników analizowanych firm. Powodem tego osłabienia jest charakterystyka branż, w których działają WKTN. Wiele dużych przedsiębiorstw z krajów rozwijających się jest silnie uzależnionych od sytuacji na rynku zasobów naturalnych. Spadek popytu ze strony Chin spowodował silną globalną nadwyżkę na rynku surowców. Ponadto WKTN nadal znajdują się pod wpływem sytuacji gospodarczej w ich gospodarkach goszczących. Jest to związane z faktem, że ich działania nie są jeszcze prawdziwie globalne. Dodatkowym powodem jest brak strategii zrównoważonego rozwoju, co utrudnia długofalowy rozwój analizowanych przedsiębiorstw.
 
 
 
Dorota Simpson
Uniwersytet Gdański
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.065.5646 
 
 
Dynamic and most often unexpected changes in the world economy, constant development of technology, unstable political situation in many regions, and growing migration of people resulting in increased cultural diversity at workplaces are among the challenges that contemporary enterprises have to face. All these circumstances influence companies seeking opportunities to achieve competitive advantages, both internationally and domestically. Turbulent environment requires managers who are equipped with both traditional managerial hard skills, and soft skills, including cultural intelligence. In the literature, cultural intelligence as an important attribute of global managers has been primarily considered and analysed regarding managers delegated to work abroad. However, increasing cultural diversity of the population of certain countries results in the growing importance of culturally diverse staff working also in companies operating in a domestic environment. It means that managers have to face many complex problems related to effectively leading culturally diversified teams. The main purpose of the paper is to highlight the importance of cultural intelligence as an attribute of global managers working abroad. Effective managers can manage an intercultural workforce and gain competitive advantage from cultural diversity regardless of the country they work in. 
 
 
Inteligencja kulturowa jako ważny atrybut globalnych menedżerów 
 
Dynamiczne i najczęściej niespodziewane zmiany w gospodarce światowej, stały rozwój technologiczny, niestabilna sytuacja polityczna w wielu regionach i nasilająca się migracja ludności w skali międzynarodowej wywierają wpływ na wzrost zróżnicowania kulturowego w miejscu pracy, które stanowi poważne wyzwanie dla współczesnych przedsiębiorstw. Wspomniane zmiany mobilizują przedsiębiorstwa do poszukiwania możliwości uzyskania przewagi konkurencyjnej tak w skali krajowej, jak i międzynarodowej. Turbulentne otoczenie sprawia, że poszukiwani są menedżerowie odznaczający się zarówno twardymi, jak i miękkimi kompetencjami, wśród których coraz ważniejszą rolę zaczyna odgrywać inteligencja kulturowa. W literaturze przedmiotu inteligencja kulturowa jako ważny atrybut globalnych menedżerów jest badana i analizowana głównie w odniesieniu do tych menedżerów, którzy delegowani są do pracy w innych krajach. Okazuje się jednak, że wobec rosnącego zróżnicowania kulturowego populacji wielu krajów jest ona przydatna także menedżerom operującym na rynkach krajowych, którzy mają za zadanie efektywnie kierować wielokulturowymi zespołami. Główny cel artykułu to naświetlenie istoty i znaczenia inteligencji kulturowej jako ważnego atrybutu globalnych menedżerów pracujących za granicą. Menedżerowie odznaczający się inteligencją kulturową mogą skutecznie kierować zróżnicowanym personelem bez względu na kraj, w którym pracują.
 
 
 
Małgorzata Szałucka
Uniwersytet Mikołaja Kopernika
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.066.5647
 
 
The aim of this paper is to empirically investigate the level of subsidiary autonomy in various decision areas relating to after-sales service, distribution, sales and marketing, procurement, production, research and development, and finance. The paper presents the results of a field survey carried out in 2012 through the direct interview and questionnaires sent by mail to Polish MNE subsidiaries operating abroad. The research results revealed that the subsidiaries of Polish MNEs are given a significant degree of decision-making freedom. In the majority of listed areas the subsidiaries possessed a high degree of autonomy, claiming to take full or partial responsibility for their decisions. Only financial decisions remained predominantly under the control of the parent company. The empirical findings also showed that the age of the subsidiary influenced the extent of autonomy delegated to the subsidiary – the foreign units with a longer period on the host country markets had a greater degree of autonomy.  
 
 
Poziom autonomii filii zagranicznych polskich przedsiębiorstw. Wyniki badań empirycznych
 
Celem artykułu jest przedstawienie wyników badania nad stopniem autonomii przedsiębiorstw bezpośredniego inwestowania powstałych w efekcie aktywności inwestycyjnej polskich przedsiębiorstw za granicą. Zaprezentowane badanie przeprowadzono w 2012 roku przy wykorzystaniu metody wywiadu bezpośredniego i ankiety pocztowej. Wyniki badania ujawniły, iż filie zagraniczne polskich przedsiębiorstw cechują się relatywnie wysokim stopniem autonomii. W większości poddanych analizie obszarów decyzyjnych zaobserwowano wysoki stopień niezależności filii. Jedynie decyzje w obszarze działalności finansowej pozostawały głównie pod kontrolą spółki macierzystej. Wyniki badania wskazały również, iż poziom autonomii filii różni się w odniesieniu do jej wieku – filie działające najdłużej na rynkach zagranicznych cechowały się najwyższym stopniem autonomii.
 
 
 
Andrzej Cieślik
Jan Jakub Michałek
Uniwersytet Warszawski
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.067.5648
 
 
Celem niniejszego artykułu jest empiryczna weryfikacja hipotezy mówiącej o znaczeniu innowacji dla zaangażowania firm w działalność eksportową przy użyciu danych na poziomie firm dla Polski oraz modelu probitowego. W artykule badamy, czy można potwierdzić przewidywania modelu Melitza [2003] odnośnie do występowania dodatniej zależności między produktywnością firm a prawdopodobieństwem wystąpienia eksportu, biorąc pod uwagę działalność badawczo-rozwojową oraz inne charakterystyki firm, istotne dla ich działalności eksportowej. Dobór zmiennych objaśniających, takich jak wielkość firmy, zaangażowanie kapitału ludzkiego, wydatki na B+R oraz umiędzynarodowienie, mierzone udziałem kapitału zagranicznego i wykorzystaniem zagranicznych licencji, jest zgodny z innymi badaniami empirycznymi opartymi na danych na poziomie firm. Próbujemy również analizować znaczenie różnych form innowacji dla działalności eksportowej. Uzyskane wyniki empiryczne jednoznacznie potwierdzają rolę wydatków na działalność badawczo-rozwojową, natomiast wyniki uzyskane dla poszczególnych rodzajów innowacji są zdecydowanie mniej wyraziste. 
 
 
Innovations and export activity of Polish enterprises
 
 
The aim of this article is to verify empirically the hypothesis concerning the importance of innovations for firm involvement in export activities using firm-level data for Poland and the probit model. In this article, we examine whether it is possible to confirm the predictions of the Melitz [2003] model with respect to the occurrence of a positive relationship between firm productivity and the likelihood of exporting, taking into account the research and development activity of firms and other firm characteristics that may be important for their export activity. The selection of explanatory variables such as firm size, the use of human capital, spending on R&D and firm internationalization measured by the share of foreign capital and the use of foreign licenses is consistent with other empirical studies based on firm-level data. We also try to analyse the importance of different forms of innovation for the export activity. Our empirical results clearly confirm the role of R&D spending, while the results obtained for various forms of innovations are less clear-cut. 
 
 
 
Małgorzata Stefania Lewandowska, Tomasz Gołębiowski 
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.068.5649
 
 
Celem artykułu jest analiza związku między współpracą w zakresie innowacji z krajowymi i zagranicznymi partnerami instytucjonalnymi (instytucjami naukowo-badawczymi) a sprawnością innowacyjną polskich przedsiębiorstw, a także roli, jaką w tej relacji odgrywają zdolność przedsiębiorstw do absorpcji wiedzy oraz ich wielkość. Analiza objęła 7783 duże i średnie przedsiębiorstwa przemysłowe (próba z badania GUS PNT-02), z których 2795 zadeklarowało wprowadzenie innowacji procesowej i/lub produktowej w latach 2008–2010, a wśród nich 745 – współpracę z partnerami instytucjonalnymi. Wyniki modelu strukturalnego (SEM) wskazują, że zarówno zdolność absorpcji wiedzy, jak i wielkość przedsiębiorstwa są istotnymi determinantami współpracy z tego typu partnerami. Wykazano także statystycznie istotny związek między współpracą w innowacjach a sprawnością innowacyjną badanych przedsiębiorstw, mierzoną udziałem procentowym sprzedaży produktów innowacyjnych w łącznej sprzedaży.
 
 
Cooperation with science-based partners and innovativeness of Polish manufacturers
 
The purpose of the paper is to analyse the relationship between innovation cooperation with domestic and foreign science-based partners (research and scientific institutions), and the innovation efficiency of Polish firms, as well as the role that firms’ size and absorptive capacity play in this relationship. The analysis covered 7,783 large and medium-sized manufacturing firms (CIS survey PNT-02). 2,795 of them declared the introduction of process and/or product innovation in the years 2008–2010, and among them 745 showed cooperation with institutional partners. The results of the structural model (SEM) indicate that both the absorptive capacity and size are important determinants of cooperation with those partners. The study revealed a statistically significant relationship between innovation cooperation and innovation efficiency, measured as the percentage of sales of innovative products in total sales.
 
 
 
Alina Grynia
Uniwersytet w Białymstoku, Wydział Ekonomiczno-Informatyczny w Wilnie
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.069.5650
 
 
In the modern world economy business development is influenced by globalization and regional integration. As a result, companies operate in the environment characterized by tightening competition and rapid technological progress. Several studies conducted at both company and national level reveal a significant impact of innovation activities on the condition of individual enterprises as well as the whole economy. In relation to the above, the purpose of the article is to examine the level of innovation activity undertaken by Lithuanian companies and to show its similarities and differences in relation to EU companies. The first part of the article brings up the theoretical foundations of innovation, while the next parts use secondary data obtained from the Lithuanian Department of Statistics and Eurostat in order to provide the level of innovation activity. The article uses statistical and comparative analysis.
 
 
Działalność innowacyjna litewskich przedsiębiorstw w dobie globalizacji
 
We współczesnej gospodarce światowej rozwój biznesu odbywa się pod wpływem globalizacji i integracji regionalnej. W efekcie przedsiębiorstwa działają w otoczeniu cechującym się zaostrzającą się konkurencją oraz szybkim postępem technicznym. Liczne badania prowadzone zarówno na poziomie przedsiębiorstw, jak i krajowym pokazują istotny wpływ podejmowanej działalności innowacyjnej na kondycję poszczególnych podmiotów gospodarczych oraz całych gospodarek. W związku z powyższym, za cel artykułu przyjęto zbadanie poziomu działalności innowacyjnej podejmowanej przez litewskie przedsiębiorstwa oraz ukazanie podobieństw i różnic ich innowacyjności w odniesieniu do firm z Unii Europejskiej. W pierwszej części artykułu przybliżono teoretyczne podstawy innowacyjności, w kolejnych zaś wykorzystano dane wtórne pochodzące z Departamentu Statystyki Litwy oraz Eurostatu w celu przedstawienia poziomu działalności innowacyjnej. W artykule zastosowano analizę statystyczną i porównawczą.
 
 
 
Ewa Badzińska
Politechnika Poznańska
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.070.5651
 
 
The scientific purpose of the study is to attempt to compile the views of scholars on born-global enterprises. Attention was paid to a widely accepted conceptual apparatus associated with this phenomenon. The empirical part of the paper is based on a case study regarding technology start-ups. The author gives examples of endogenous factors influencing the early internationalization of new ventures as well as the impact of the business ecosystem on the growth of born-global enterprises. The qualitative case study analysis of the knowledge-based micro companies from the IT industry has shown that technology start-ups have been able to successfully compete on the global market. The provided examples confirm that endogenous factors and external environment undoubtedly play an important role in both the building of entrepreneurial orientation and the process of early internationalization. Case studies in the area of global technology start-ups should develop the existing theory and provide explanations of the hitherto unrecognized phenomena.
 
 
 
Koncepcja przedsiębiorstwa born-global na przykładzie start-upów technologicznych 
 
Celem naukowym artykułu jest próba syntezy poglądów przedstawicieli nauki na temat przedsiębiorstw born-global. Zwrócono uwagę na powszechnie stosowany aparat pojęciowy związany z tym zjawiskiem. W części empirycznej pracy zastosowano metodę studium przypadku w oparciu o start-upy technologiczne. Autorka wskazała przykłady czynników endogenicznych warunkujących proces wczesnej internacjonalizacji nowych przedsięwzięć gospodarczych oraz wpływ ekosystemu biznesowego na rozwój firm born-global. Analiza jakościowa mikro przedsiębiorstw z branży IT opartych na wiedzy potwierdziła, że start-upy technologiczne są w stanie skutecznie konkurować na rynku światowym. Przeprowadzone studium przypadku potwierdza założenie, że czynniki endogeniczne i środowisko zewnętrzne odgrywają istotną rolę zarówno w budowaniu postaw przedsiębiorczych, jak i w procesie wczesnej internacjonalizacji. Studia przypadków w zakresie globalnych start-upów technologicznych powinny rozwinąć istniejącą teorię i dostarczyć wyjaśnień zjawisk dotychczas nierozpoznanych.
 
 
 
 
Anna Odrobina
Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.071.5652
 
 
Celem artykułu jest określenie stopnia i trendów koncentracji B+R w korporacjach transnarodowych w ujęciu geograficznym oraz branżowym. Analiza przeprowadzona została w oparciu o wskaźniki koncentracji oraz Indeks Herfindahla-Hirschmana w grupie tysiąca KTN o najwyższych nakładach na B+R w latach 2003–2014. Badania potwierdziły wysoki stopień koncentracji geograficznej i branżowej oraz pokazały, że wśród KTN silniejsza jest koncentracja związana z krajem macierzystym aniżeli z branżą, w której firma funkcjonuje. Pomimo ogólnego niewielkiego spadku intensywności koncentracji w badanym okresie zaobserwowano odwrócenie się tego trendu w ostatnich latach, a mianowicie wzrost koncentracji branżowej od 2010 r. oraz koncentracji geograficznej od 2013 r.
 
 
Transnational corporations’ R&D concentration process: Evidence and trends
 
The aim of the article is to determine the degree and the trends of the transnational corporations’ R&D concentration process on the geographic and industrial level. The analysis was conducted based on the concentration ratios and Herfindahl-Hirschman Index in the group of a thousand TNCs with the highest R&D expenditures in the years 2003−2014. It demonstrates a high degree of geographic and industrial concentration. In addition, the studies have shown that among TNCs, a stronger concentration is associated with the country of origin than with the industrial sector in which the company operates. Despite an overall slight decrease in the intensity of concentration in the analysed period, there was a reversal of this trend in recent years, namely the increase of the industrial concentration since 2010 and of the geographic concentration since 2013.
 
 
 
Agnieszka Stanowska-Hirsch
Uniwersytet Gdański
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.072.5653
 
 
Celem opracowania jest określenie tendencji w aktywności inwestycyjnej polskich przedsiębiorstw na rynku czeskim oraz ocena tego zjawiska. Badania przeprowadzono głównie na podstawie analizy danych statystycznych, w tym danych opracowywanych przez NBP, Czeski Bank Narodowy oraz GUS. Z badań wynika, że większe zainteresowanie rynkiem czeskim wykazywały przedsiębiorstwa pozostające pod kontrolą kapitału polskiego niż zagranicznego. Wśród inwestycji w Czechach dokonywanych przez polskie podmioty dominowały projekty typu horyzontalnego zorientowane na poszukiwanie nowych rynków zbytu. Działania inwestycyjne podejmowane na tym rynku przez polskie firmy były rzeczywistymi przedsięwzięciami gospodarczymi zaliczanymi do klasycznych BIZ.
 
 
Investment expansion of Polish companies in the Czech Republic
 
The objective of this paper is to identify the trend in the investment activity of Polish companies in the Czech market and to evaluate this phenomenon. The research was carried out mainly on the basis of the analysis of statistical data, including data gathered by the National Bank of Poland, the Czech National Bank, and the Polish Central Statistical Office. Research shows that companies under the Polish capital control demonstrate greater interest in the Czech market than the ones under a foreign one. Horizontal, market-seeking oriented projects dominate among Polish investments in the Czech Republic. Polish investment projects developed in the Czech market can be classified as classic FDI.
 
 
 
Renāte Lukjanska
Rezekne Technology Academy
Magda Leszczyna-Rzucidło
Uniwersytet Gdański
Julia Kuznecova
BA School of Business and Finance
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.073.5654
 
 
This paper presents an overview of the two factors affecting the development of social entrepreneurship and social enterprises in the Baltic Sea Region: human resources and the legal framework, making reference to the pertinent literature and an existing theory. The authors base their research on the survey conducted among the representatives of social enterprises across the seven Baltic Sea Region countries and focus group interviews. The results of the study show that there is a great disparity in the level of support offered to social entrepreneurs from the researched countries and that the same human resources theories could be applied to traditional and social enterprises. The study has also shown that social enterprise legislation is not the key factor in the development of a social economy in the researched countries, but further work on an adequate legislation is needed.
 
 
Zasoby ludzkie oraz regulacje prawne jako czynniki determinujące rozwój przedsiębiorczości społecznej w regionie Morza Bałtyckiego
 
Artykuł przedstawia dwa czynniki wpływające na rozwój przedsiębiorczości społecznej i przedsiębiorstw społecznych w regionie Morza Bałtyckiego: zasoby ludzkie oraz ramy prawne. W artykule wskazano, że te same teorie zasobów ludzkich stosuje się zarówno do tradycyjnych przedsiębiorstw, jak i przedsiębiorstw społecznych. Autorzy opierają swój wywód na badaniu ankietowym przeprowadzonym wśród przedstawicieli przedsiębiorstw społecznych w siedmiu krajach regionu Morza Bałtyckiego oraz badaniach z wykorzystaniem grup fokusowych. Wyniki wskazują na znaczące różnice we wsparciu oferowanym przedsiębiorstwom społecznym w badanych siedmiu krajach. Wykazano, że istnienie aktów legislacyjnych dotyczących przedsiębiorczości społecznej nie jest kluczowym czynnikiem w rozwoju ekonomii społecznej w badanych państwach, zalecane są jednak dalsze prace legislacyjne w tym obszarze w krajach, w których działalność przedsiębiorstw społecznych nie jest prawnie uregulowana.  
 
 
 
Aleksandra Koźlak
Uniwersytet Gdański
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.074.5655
 
 
W artykule omówiono zmiany w strategiach konkurencji podmiotów rynku lotniczego w ostatnich dekadach. Przedmiotem analizy jest współpraca nawiązywana między przewoźnikami lotniczymi, a także między przedsiębiorstwami przewozowymi a portami lotniczymi. Celem artykułu jest wykazanie, iż wiele zmian, które zaszły w podaży usług transportu lotniczego, było odpowiedzią na procesy globalizacji. Za taką zmianę należy uznać tendencję do konsolidacji podażowej strony rynku lotniczego oraz wzrost znaczenia kooperacyjnych strategii konkurencji. W transporcie lotniczym w warunkach globalnej konkurencji dominację na rynku przewozów pasażerskich mogą uzyskać tylko podmioty zdolne do wdrożenia strategii konkurencji, umożliwiającej osiągnięcie przewagi nad konkurentami, wyższego poziomu efektywności ekonomicznej i skutecznego przejmowania popytu dzięki zawieraniu aliansów strategicznych i podejmowaniu współpracy z innymi podmiotami rynku transportowego. 
 
 
Changes in the compatition strategies of entities in the air transport market under globalistaion 
 
The article discusses the changes in the competition strategies of entities in the air transport market in recent decades. The subject of the analysis is cooperation between air carriers and between carriers and airports. The aim of this article is to prove that many changes which have taken place in the supply of air transport services were a response to globalization. Such a change is especially visible in the tendency to consolidate the supply side of the air transport market or in the increasing importance of cooperative competition strategy. In a global competition, the dominant position in the market of passenger air transport can be gained only by entities able to implement suitable strategies of competition. The article argues that such a strategy must allow for achieving a competitive advantage, a higher level of economic efficiency and effective takeover of demand. This, in turn, is enabled by entering strategic alliances and undertaking cooperative agreements with other entities in the air transport market
 
 
 
Agata Budzyńska-Biernat
Politechnika Poznańska
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.075.5656
 
 
Observation of the market in the recent decades shows a definitely growing need for internationalisation of enterprises in the international arena. This is a consequence of the increasing globalization of markets and competition, which is forcing companies to seek new buyers outside of their home country. The article contains the results of an empirical research conducted in the second half of 2015 in the Greater Poland province as part of the research project ‘Competitive strategies of enterprises of the food sector in the Greater Poland region in the era of globalization’. The aim of this study is to identify the type of international orientation and forms of internationalisation of the companies analysed. Theoretical implications have been based on literature studies and subjected to empirical evaluation in the course of a questionnaire survey.
 
 
Strategie internacjonalizacji przedsiębiorstw sektora żywnościowego z Wielkopolski. Wybrane wyniki badań
 
Obserwacja rynku w ostatnich dziesięcioleciach wskazuje, iż na arenie międzynarodowej zdecydowanie wzrasta potrzeba internacjonalizacji przedsiębiorstw. Jest to konsekwencją narastającej globalizacji rynków, a także konkurencji, która zmusza przedsiębiorstwa do poszukiwania nowych nabywców poza granicami kraju macierzystego. Artykuł zawiera wyniki badań empirycznych prowadzonych w drugiej połowie 2015 roku na terenie województwa wielkopolskiego, będących częścią projektu badawczego pt. „Strategie konkurencji przedsiębiorstw sektora żywnościowego Wielkopolski w dobie globalizacji”. Celem niniejszej pracy jest identyfikacja rodzaju orientacji międzynarodowej oraz form umiędzynarodowienia analizowanych firm. Implikacje teoretyczne powstały w oparciu o studia literatury przedmiotu, następnie poddane zostały ocenie empirycznej w przeprowadzonych badaniach ankietowych.
Słowa kluczowe: internacjonalizacja przedsiębiorstw, formy umiędzynarodowienia, strategie internacjonalizacji, sektor żywnościowy
 
 
Elżbieta Jędrych
Akademia Finansów i Biznesu Vistula
Dariusz Klimek 
Politechnika Łódzka
 
DOI: 10.4467/23539496IB.16.076.5657
 
 
Od kilku lat Unia Europejska stopniowo wprowadza zmiany prowadzące do zliberalizowania europejskiego rynku sprzętu wojskowego i ograniczania wpływu protekcjonistycznej polityki państw na branże przemysłu obronnego. W Polsce znajduje to wyraz m.in. w zmianie przepisów dotyczących zamówień wojskowych oraz zasad prowadzenia transakcji offsetowych. Celem artykułu jest ocena wpływu tych zmian na funkcjonowanie krajowego przemysłu obronnego w Polsce. Ocena stanowi rezultat wywiadów przeprowadzonych w latach 2014 i 2015 z ekspertami zajmującymi się tą problematyką oraz analizy najnowszej literatury. Wyniki tych badań wskazują, że polski przemysł obronny podlegał będzie w najbliższych latach zmianom. Wprowadzane zmiany będą miały dla funkcjonowania tej branży znaczenie zarówno pozytywne, jak i negatywne. W ogólnym bilansie zmian ich skutki, w szczególności w zakresie eksportu i importu wyrobów tej branży, będą się w pewnym zakresie kompensowały. Nie należy się więc spodziewać ani gwałtownej zapaści ekonomicznej tej branży, ani jej szybkiego rozwoju.  
 
 
The defence industry in the conditions of globalisation
 
In the recent years, the European Union has been gradually introducing changes leading to the liberalization of the European defence equipment market and the reduction of the impact of protectionist policies on countries’ defence industries. In Poland, this practice is visible, e.g., in the changing of the rules for military orders and conducting transactions offset. This article aims to assess the impact of these changes on the functioning of the national defence industry in Poland. The rating is the result of interviews with the experts dealing with this issue in 2014 and 2015 and the effect of an analysis of the recent literature. The results of those studies indicate that Polish defence industry will be subjected to changes in the coming years. These changes will bring both positive and negative impact on the functioning of the industry. Ultimate effects of these changes, concerning in particular the export and import of the products of this industry, will balance themselves out. Therefore, we don’t have to expect neither a sudden economic collapse of this industry nor its rapid development.